Γράφει η Ελένη Κονιαρέλλη – Σιακή.
Στο μεγάλο χωράφι τα χρυσόχρωμα στάχυα, ορθόστητα και καμαρωτά λικνίζονταν, θαρρείς προσεκτικά, στο απαλό χάδι του αέρα. Τώρα, είχαν βαρύνει πολύ, και ο πολύτιμος καρπός που είχαν φορτωθεί, έκανε δύσκολη την κάθε τους κίνηση. Σε μία άκρη της όμορφης εικόνας, μια καλοσχηματισμένη γωνία με κόκκινες παπαρούνες, είχαν δημιουργήσει και φέτος τη δική τους «κόκκινη γειτονιά», έτσι όπως φύτρωσαν η μία πολύ κοντά στην άλλη, λες και ήθελαν να ζωγραφίσουν έναν ξεχωριστό πίνακα, καλύτερο από «Το λιβάδι με τις παπαρούνες» του σπουδαίου ζωγράφου Κλωντ Μονέ. (πίνακας)
Και ενώ μας έχει συνεπάρει η αίσθηση της Άνοιξης θαυμάζοντας την εύθραυστη παπαρούνα να προβάλλει, να ξεχωρίζει και να εντυπωσιάζει ανάμεσα στο πλήθος των άλλων λουλουδιών, είναι στενάχωρο να βλέπουμε πόσο σύντομος είναι ο χρόνος της ανθοφορίας της. Κρατά μόνο λίγες ημέρες!
Διαβάζουμε ότι όλες οι κοινές παπαρούνες μοιράζονται το όνομα «Papaver». To όνομα αυτό βασίζεται στη λατινική λέξη για το γάλα, το papa, λόγω του λευκού υγρού που βγαίνει από το φυτό όταν κόβεται το στέλεχος ή ο σπόρος. Η γνωστή σε ‘μας παπαρούνα, με το όνομα «Μήκων η ροιάς», είναι ένα φυτό ποώδες που ανθίζει την Άνοιξη από το μήνα Μάρτιο μέχρι και τον Μάιο. Σε κάποιες περιοχές τις κόκκινες παπαρούνες τις λένε και λαλέδες, και αγριοπαπαρούνες, και ανεμολούλουδα. Της αρέσει να φυτρώνει ως παράσιτο ανάμεσα στα χρυσοπράσινα στάχυα των σιτηρών, και στην αρχαιότητα ήταν το αγαπημένο ιερό φυτό της θεάς Δήμητρας.
Το φωτεινό κόκκινο χρώμα που έχουν τα μεταξένια της πέταλα είναι ξεχωριστό. Άλλωστε, γενικά το κόκκινο χρώμα είναι χαρακτηριστικό της ενεργητικότητας, των ισχυρών εντυπώσεων, της σβελτάδας, των γρήγορων αποφάσεων,… αλλά και του έρωτα! Στην Ανατολή το εκρηκτικό κόκκινο χρώμα συμβολίζει την επιτυχία, την ευτυχία και την αγάπη. Στη Δύση όμως είναι συνδεδεμένο με τον θάνατο (έννοια του αίματος), τον πόλεμο, την ανάμνηση και την παρηγοριά.
Η εικόνα της κατακόκκινης παπαρούνας φέρνει στη μνήμη μας μια άλλη «Μυστική παπαρούνα», όπως την βλέπουμε στο εξώφυλλο του βιβλίου του Στρατή Μυριβήλη « Η Ζωή εν Τάφω» που χαρακτηρίζεται ως «Βιβλίο του πολέμου», και τοποθετείται στη σειρά των αντιπολεμικών βιβλίων που προέκυψαν από τις οδυνηρές εμπειρίες του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου (1914-1918). Ο συγγραφέας έζησε τον πόλεμο των χαρακωμάτων στο Μακεδονικό Μέτωπο, στην περιοχή Μοναστηρίου της Σερβίας, ως εθελοντής. Το βιβλίο είναι γραμμένο με τη μορφή μιας σειράς επιστολών, που υποτίθεται ότι έγραφε ο Λοχίας Αντώνης Κωστούλας σε κάποια γυναίκα.
Στο παρακάτω απόσπασμα «Η μυστική παπαρούνα» ο αφηγητής μας λέει ότι λόγω παλιού τραύματος στο πόδι του, βρίσκεται ολομόναχος και λυπημένος στο χαράκωμα. Σηκώνεται και βαδίζει κουτσαίνοντας από τους πόνους, ως την άκρη του χαρακώματος του λόχου. Εκεί, επειδή το έδαφος είναι όλο πέτρα και δεν σκάβεται, έχουν σηκώσει ένα προκάλυμμα με γεώσακους, δηλαδή, τσουβάλια γεμάτα χώμα. Όμως οι βροχές, η υγρασία και μετά ο καυτερός ήλιος έχουν σαπίσει τη λινάτσα και μόλις πάει να ακουμπήσει και να στηριχτεί εκεί, ένα τσουβάλι λιώνει διαλύεται και αδειάζει επάνω του… Και ο συγγραφέας γράφει:
«… Λοιπόν τότε έγινε μια αποκάλυψη! Μόλις ξεφούσκωσε αυτό το σακί, χαμήλωσε η καμπούρα του και ξεσκέπασε στα μάτια μου μια μικρήν ευτυχία. Αχ… μου ‘ καμε τοσο καλό στην ψυχή, λίγο ακόμα και θα πατούσα μια τσιριξιά χαράς. Ήταν ένα λουλούδι εκεί! Συλλογίσου. Ένα λουλούδι είχε φυτρώσει εκεί μέσα στους σαπρακιασμένους γεώσακους… Απόμεινα να το βλέπω σχεδόν τρομαγμένος. Τ ‘ άγγιξα με χτυποκάρδι, όπως αγγίζεις ένα βρέφος στο μάγουλο. Είναι μια παπαρούνα! Μια τόση δα μεγάλη καλοθρεμμένη παπαρούνα, ανοιγμένη σαν μικρή βελουδένια χούφτα. Αν μπορούσε κανείς να τη χαρεί μέσα στο φως του ήλιου θα ‘βλεπε πως ήταν άλικη, μ’ένα μαύρο σταυρό στην καρδιά, και με μια τούφα μαβιές βλεφαρίδες στη μέση. Είναι καλοθρεμμένο λουλούδι, γεμάτο χαρά, χρώματα και γεροσύνη. Το τσουνί του, είναι ντούρο και χνουδάτο. Έχει και έναν κόμπο που δεν άνοιξε ακόμα. Κάθεται κλεισμένος σφιχτά μέσα στην πράσινη φασκιά του και περιμένει την ώρα του. Μα δεν θ’αργήσει ν’ ανοίξει κι αυτός. Και θα’ ναι δυο λουλούδια τότες! Δυο λουλούδια μέσα στο περιβόλι του θανάτου. Από μέσα μου αναβλύζουν δάκρυα λυτρωτικά… Με δυο δάχτυλα λαφριά, προσεχτικά αγγίζω την παπαρούνα. Ξαφνικά με γεμίζει μια έγνοια, μια ζωηρή ανησυχία, πως κάτι μπορεί να πάθει τούτο το λουλούδι, που μ ‘αυτό μ’αποκαλύφτηκε απόψε ο Θεός…» Και ο συγγραφέας συνεχίζει ότι αφού την προστάτευσε και την έκρυψε βάζοντας μπροστά της ένα γερό τσουβάλι με χώμα, την αποχαιρέτησε τρεμουλιάζοντας από ευτυχία:
«Καληνύχτα… καληνύχτα και να’ σαι βλογημένη!»
Το βιβλίο « Η Ζωή εν Τάφω » είναι το αποκορύφωμα της έκφρασης του αντιπολεμικού πνεύματος. Στις σελίδες του κρύβεται ολοζώντανη η φρίκη του πολέμου και της καταστροφικής αγωνίας του με τις ανατριχιαστικές και εφιαλτικές σκηνές που συγκλονίζουν τον αναγνώστη.
Όμως στο τέλος κλείνοντας το βιβλίο, σταματά και θαυμάζει στο εξώφυλλο το μαύρο μάτι της φλογάτης κόκκινης παπαρούνας που επιμένει να του γνέφει και να του θυμίζει, ότι υπάρχει και η ελπίδα, και η αγάπη, και η ομορφιά, που αγρυπνά δίνοντας δύναμη, σπουδαιότητα, και σημασία στη ζωή.
