Για τα προγράμματα που στοχεύουν στη δημιουργική απασχόληση των παιδιών, αλλά και στην ξεγνοιασιά, τρόπον τινά, των γονιών και δη της μητέρας που έχει επιφορτιστεί με τη φροντίδα του συνόλου της οικογένειας όλο τον χρόνο, μιλά στη συνέντευξη που μας παραχωρεί, η δήμαρχος Αγίου Δημητρίου Μαρία Ανδρούτσου.
Καθώς είναι μόλις η μια από τις τρεις γυναίκες δημάρχους στην Αττική, η Μ. Ανδρούτσου καλεί όλες τις γυναίκες να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους και να μην αφήνουν τρίτους να καθορίζουν το μέλλον τους με τη δικαιολογία ότι ο χρόνος τους δεν επαρκεί. Όπως λέει η ίδια, κάθε αρχή είναι δύσκολη αλλά αξίζει να την κάνεις, προκειμένου να μπει κάποια στιγμή τέλος σε ζητήματα ανισότητας και διακρίσεων που ταλανίζουν την κοινωνία.
Συνέντευξη: Έλενα Φυντανίδου
Το καλοκαίρι, από τη στιγμή που κλείνουν τα σχολεία και μέχρι τις διακοπές, είναι μια δύσκολη περίοδος για τους εργαζόμενους γονείς και δη για τις μητέρες, δεδομένου ότι το μεγαλύτερο κομμάτι φροντίδας των παιδιών, και γενικότερα της οικογένειας, πέφτει πάνω τους. Τι μπορεί να γίνει σε τοπικό επίπεδο για την ανακούφισή τους αλλά και για την ουσιαστική απασχόληση των παιδιών;
Πράγματι, αυτή η περίοδος είναι δύσκολη γι’ αυτό και όλοι οι Δήμοι προσπαθούμε να κάνουμε προγράμματα, προκειμένου να βοηθήσουμε το σύνολο της οικογένειας και ιδίως τις εργαζόμενες μητέρες. Καθώς τα σχολεία δεν λειτουργούν, όλοι οι γονείς θέλουν για τα παιδιά τους το καλύτερο· να περνούν όμορφα, δημιουργικά και με ασφάλεια. Επειδή στο Δήμο μας υπάρχει μεγάλη ζήτηση, εφαρμόζουμε δύο ημερήσια προγράμματα για παιδιά Δημοτικού, ένα για παιδιά νηπιακής ηλικίας, και ένα κατασκηνωτικό πρόγραμμα. Στην Κατασκήνωση της Χαράς, όπως την έχουν ονομάσει εδώ και χρόνια τα παιδιά, που βρίσκεται σε πευκόφυτη ιδιόκτητη έκταση του Δήμου μας στη Ραφήνα, φιλοξενούνται σε κάθε περίοδο 120-130 παιδιά. Λόγω κορωνοϊού υπάρχουν τέσσερις περίοδοι, από έξι που υπήρχαν παλαιότερα.
Στην κατασκήνωση πηγαίνουν τα παιδιά μέσω των Ασφαλιστικών Ταμείων;
Όχι. Αρκεί ο ενδιαφερόμενος να είναι δημότης ή κάτοικος Αγίου Δημητρίου. Επειδή όμως υπάρχει μεγάλη ζήτηση, εφαρμόζονται οικονομικά κριτήρια.
Τα ίδια κριτήρια ισχύουν και στα άλλα τρία καλοκαιρινά προγράμματα;
Εκεί υπάρχει μια συμμετοχή 30% των γονιών. Δηλαδή αν το πρόγραμμα των δύο εβδομάδων κοστίζει 100 ευρώ, ο γονιός θα καταβάλει τα 30 ευρώ και τα 70 ευρώ ο Δήμος. Υπάρχει μεγάλη ζήτηση και σε αυτά τα προγράμματα. Τόσο στις «Αθλοδιακοπές» το οποίο διοργανώνεται στις αθλητικές εγκαταστάσεις του Δήμου, όσο και στις «Παιχνιδοδιακοπές», το οποίο είναι λίγο διαφορετικό. Είναι κυρίως εκδρομικό, με έδρα ορισμένα σχολεία. Τα παιδιά πηγαίνουν καθημερινά για παιχνίδι σε συγκεκριμένους χώρους, επισκέπτονται μεγάλα πάρκα, μουσεία, πηγαίνουν στη θάλασσα… Και στα δύο προγράμματα απασχολούνται τα παιδιά από τις 7 το πρωί μέχρι τις 3 – 4 το μεσημέρι οπότε τα παραλαμβάνουν οι γονείς τους. Από εφέτος λειτουργούμε και ένα τρίτο πρόγραμμα, όπως είπα νωρίτερα, τις «Νηπιοδιακοπές» στο οποίο απασχολούνται δημιουργικά και με ασφάλεια παιδιά 4 και 5 ετών, που έχουν ολοκληρώσει δηλαδή το προνήπιο ή το νήπιο.
Πάντως, δυσκολίες στην καθημερινότητά τους αντιμετωπίζουν όλο τον χρόνο οι γονείς των παιδιών της προσχολικής ηλικίας. Έχετε, ως Δήμος, αναπτύξει δράσεις για την απασχόληση των παιδιών σε δομές κοντά στην εργασία των γονιών;
Έχουμε δημοτικούς βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς που λειτουργούν εξαιρετικά. Μάλιστα στο Δήμο μας οι Βρεφονηπιακοί Σταθμοί λειτουργούν χωρίς τροφεία, το φαγητό δηλαδή εντελώς δωρεάν. Και αυτό κρίνουμε πως είναι πολύ σημαντικό τη δύσκολη εποχή που διανύουμε. Στους βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς του Δήμου έχουν πρόσβαση δημότες και κάτοικοι.
Έχουν πρόσβαση όλοι οι δημότες; Σε άλλες περιοχές ακούω ότι επειδή είναι περιορισμένες οι θέσεις, πολλοί γονείς που έχουν πραγματική ανάγκη, αναγκάζονται να βάλουν «μέσον» για να δεχθούν το παιδί τους στον παιδικό σταθμό.
Επειδή, όταν αναλάβαμε τη διοίκηση του Δήμου, ακούγαμε ότι συμβαίνουν αυτά και δεν θέλαμε να έχουμε τέτοιες σχέσεις με τους πολίτες, θεσπίσαμε μια μοριοδότηση με κοινωνικοοικονομικά κριτήρια. Την αποφάσισε το Δημοτικό Συμβούλιο, την επικοινωνήσαμε, και βάσει αυτής βγαίνουν οι πίνακες με τα μόρια του καθενός. Όντως εκεί ανακύπτει ένα σοβαρό ζήτημα ότι όταν κάποιος είναι μισθωτός, τα εισοδήματά του είναι φανερά και άρα φαίνεται ότι είναι «προνομιούχος» έναντι ενός άλλου, ο οποίος πιθανότατα είναι ελεύθερος επαγγελματίας ή δουλεύει «μαύρη» εργασία και μπορεί να «κρύψει» τα εισοδήματά του. Αυτό είναι ένα ζήτημα σοβαρό και άδικο, το οποίο όμως δυστυχώς δεν μπορεί να επιλύσει ο Δήμος.
Μακάρι να είχαμε τα κονδύλια και να μπορούσαμε να εξυπηρετήσουμε όλα τα παιδιά, ανεξαρτήτως οικονομικής κατάστασης. Γιατί αυτό είναι το σωστό. Ο παιδικός σταθμός δεν είναι μόνο φύλαξη. Είναι πολλά άλλα πράγματα, όπως μάθηση, κοινωνικοποίηση, ομαδικότητα, και σε αυτά πρέπει να μπορούν να έχουν πρόσβαση όλα τα παιδιά είτε οι γονείς έχουν την οικονομική άνεση είτε δεν την έχουν. Και πρέπει, κατά την ταπεινή μου άποψη, τα παιδιά όλων των κοινωνικοοικονομικών κατηγοριών να συγχρωτίζονται μεταξύ τους. Αυτό που συνέβαινε παλαιότερα, που τα παιδιά έβγαιναν στο δρόμο και έπαιζαν όλα μαζί, είτε έμεναν σε «παλάτι» είτε σε φτωχικό σπίτι. Στην αλάνα όλα τα παιδιά ήταν ίδια. Αυτό πρέπει να το ξαναδούμε κάποια στιγμή στην Ελλάδα, διότι είτε αρέσει σε κάποιους είτε όχι, αυτή είναι η πραγματική ζωή και μόνο τότε θα μπορέσουμε να ξαναδούμε, από άλλη πιο καθαρή οπτική πλέον, τα θέματα της ισότητας, των διακρίσεων, του αποκλεισμού…
Μου αρέσει που αναφέρεστε στους δρόμους και στις αλάνες, όπου συνήθιζαν να παίζουν τα παιδιά παλαιότερα. Μέσα από τα λόγια σας συνειδητοποιώ ότι τα παιδιά σήμερα δεν έχουν χώρους για παιχνίδι. Υπάρχουν πολλά πάρκα, χώροι οργανωμένης άθλησης, και καλώς υπάρχουν, αλλά τα παιδιά χρειάζονται τη μπάλα, το ποδήλατο, το κρυφτό, το κυνηγητό. Δεν υπάρχουν, για παράδειγμα, ελεύθερες μπασκέτες και τα σχολεία είναι κλειδωμένα για να μη γίνονται φθορές.
Έτσι είναι. Γι’ αυτό εμείς, ως δημοτική Αρχή, πήραμε μέσω του προγράμματος του ΟΑΕΔ φύλακες για τα σχολεία μας, ώστε να είναι ανοιχτές οι αυλές και να παίζουν τα παιδιά. Είναι βασική μου θέση ότι τα σχολεία είναι χώροι εκπαίδευσης και πρέπει να είναι πάντοτε ανοιχτά στην κοινωνία, χωρίς στεγανά.
Στη χώρα μας, η εμπλοκή των γυναικών στα κοινά και η πλήρης αφοσίωση σε αυτό είναι εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση. Νωρίτερα αναφερθήκατε σε ζητήματα ισότητας και διακρίσεων…
Τα οποία, ας μη γελιόμαστε, ξεκινούν από την παιδική ηλικία. Γι’ αυτό είπα προηγουμένως ότι ο συγχρωτισμός όλων των παιδιών, ανεξάρτητα από την οικονομική κατάσταση, το χρώμα, το φύλο, τη θρησκεία ή την εμφάνιση, μπορεί συμβάλει στη δημιουργία μιας καλύτερης κοινωνίας μελλοντικά, με μεγαλύτερο σεβασμό στον πλησίον και στα προβλήματά του, χωρίς «ωχαδελφισμό» και υπεροψία, στοιχεία τα οποία διακρίνουμε έντονα πια στην κοινωνία μας.
Συμφωνώ. Ας μιλήσουμε λοιπόν για την ισότητα. Πόση απ’ αυτή υπάρχει στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και γενικότερα στην πολιτική ζωή; Είστε η μια από τις τρεις γυναίκες δημάρχους στο Λεκανοπέδιο. Γιατί οι γυναίκες δεν πολιτεύονται; Δεν τολμούν, δεν έχουν χρόνο, διάθεση;
Όλα αυτά και πολλά άλλα. Είναι ο χρόνος, οι προτεραιότητες, ο φόβος της έκθεσης και οι στερεοτυπικές αντιλήψεις. Στη χώρα μας, η εμπλοκή των γυναικών στα κοινά και η πλήρης αφοσίωση σε αυτό είναι εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση. Οι πολλαπλοί ρόλοι τους οποίους καλούνται να υπηρετήσουν οι γυναίκες σήμερα, ως αποτέλεσμα πάντοτε της ισχνής προόδου της χώρας μας στην εναρμόνιση της οικογενειακής με την επαγγελματική ζωή, είναι ο κύριος ανασταλτικός παράγοντας. Οι εργαζόμενες μητέρες πολύ δύσκολα θα ασχοληθούν με τα κοινά, τόσο σε τοπικό όσο και εθνικό επίπεδο. Όλα αυτά λοιπόν, συνδυαστικά αποτελούν τους λόγους. Ωστόσο, πιστεύω πολύ πως το ξεκίνημα είναι το δύσκολο. Όταν κάποια κάνει την αρχή μετά βρίσκει τον τρόπο να παραμείνει στα κοινά, να συμμετέχει και να προσφέρει. Αλλά η αρχή δεν είναι πάντα εύκολη υπόθεση.
Εσείς πώς καταφέρατε και κάνατε την αρχή πριν από χρόνια, παρότι είστε μητέρα και σύζυγος;
Πάντα ασχολούμουν με τον δημόσιο βίο διότι δεν άντεχα να νιώθω ότι είμαι έρμαιο των αποφάσεων που έπαιρναν τρίτοι. Ακόμη και όταν δεν ήμουν σε κέντρο λήψης αποφάσεων, ήμουν ενεργή ως πολίτης και προσπαθούσα να έχω λόγο, άποψη και να συμμετέχω κατά κάποιον τρόπο στη διαμόρφωση καταστάσεων.
Οπωσδήποτε, ως σύζυγος και μητέρα, θεωρούσα ότι δεν είχα πάντοτε τον απαιτούμενο χρόνο για κάτι μεγαλύτερο, όπως είναι η θέση της δημάρχου ή της δημοτικής συμβούλου. Για να το θέσω καλύτερα, αυτό πίστευα τότε που τα παιδιά μου ήταν μικρά. Είναι αυτό που σας είπα προηγουμένως, ότι κάθε αρχή είναι δύσκολη. Όταν την κάνεις, βρίσκεις τον τρόπο. Και αν θέλετε τη γνώμη μου, πρέπει να την κάνεις.
Πώς θα πείσετε τις γυναίκες να συμμετέχουν στα κέντρα λήψης αποφάσεων;
Πρέπει και να ενδυναμώσουμε τις γυναίκες και να τις ενημερώσουμε και να προσπαθήσουμε να αλλάξει η αντίληψη της κοινωνίας, των πολιτών και των ανθρώπων που ψηφίζουν. Το Δημοτικό Συμβούλιο μιας πόλης είναι ο καθρέφτης της τοπικής κοινωνίας, δεν γίνεται να υποεκπροσωπούνται ολόκληρες κοινωνικές ομάδες, και εν προκειμένω οι γυναίκες. Οι πολίτες θα πρέπει να αντιληφθούν και να κατανοήσουν πέρα και πάνω από τα έμφυλα στερεότυπα, πως οι γυναίκες μπορούν να είναι άξιες εκπρόσωποί τους στα δημοτικά συμβούλια, στο κοινοβούλιο, αλλά και σε άλλα όργανα – φορείς της δημόσιας ζωής.
Με ποιο τρόπο θα μπορούσε να ενισχυθεί η συμμετοχή των γυναικών στα κέντρα λήψης αποφάσεων;
Είναι κοινά παραδεκτό ότι η φροντίδα των παιδιών, των ηλικιωμένων ή των ατόμων με αναπηρία που υπάρχουν σε μια οικογένεια, πέφτει ως επί των πλείστον στις πλάτες των γυναικών. Οι γυναίκες εδώ και χιλιάδες χρόνια είναι επιφορτισμένες με πολλαπλούς ρόλους, αλλά κυρίως με ης φροντίδας. Άρα, είναι δουλειά της Πολιτείας να ανακουφίσει τις γυναίκες που έρχονται αντιμέτωπες με αυτή τη σκληρή καθημερινότητα. Πώς μπορεί να γίνει αυτό; Με δομές οι οποίες θα στηθούν σωστά, ώστε να επιτρέπουν στις γυναίκες να έχουν ελεύθερο χρόνο. Χρόνο να σκεφτούν και κάτι άλλο, πέρα από τα καθημερινά, τα στενά οικογενειακά.
Όσο δραστήρια κι αν είναι μια γυναίκα, δεν είναι υπεράνθρωπος και δεν δύναται να σκεφτεί δημιουργικά όταν τη σκέψη της ολόκληρη τη ρουφά η δύσκολη, απαιτητική και -για πολύ κόσμο- άσχημη καθημερινότητα. Μόνο έτσι θα καταφέρει να επαναπροσδιορίσει τη θέση της στην κοινωνία και να αντιμετωπίσει με πιο γόνιμο τρόπο τις δυσκολίες της ζωής. Και ας μην ξεχνάμε και κάτι άλλο πιο σημαντικό: όταν μια γυναίκα έχει χρόνο για τον εαυτό της, νιώθει όμορφα και πάνω απ’ όλα «ελεύθερη» να ασχοληθεί ουσιαστικά με την οικογένεια και τα παιδιά της, αν έχει χρόνο λοιπόν, μπορεί να εστιάσει σε οτιδήποτε θέλει, ονειρεύεται και την ευχαριστεί, ελεύθερα, ισότιμα και με τις ίδιες ευκαιρίες σε σχέση με ένα άνδρα.
