Γράφει η Άντα Κατσίκη-Γκίβαλου, ομότιμη καθηγήτρια Ελληνικής Φιλολογίας του Ε.Κ.Π.Α.
Στις 20 Οκτωβρίου ο Χριστόφορος Χαραλαμπάκης, ομότιμος καθηγητής Γλωσσολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, διακεκριμένος γλωσσολόγος, αναγνωρισμένος τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό –σε Ευρώπη, Αμερική, Αυστραλία και Κίνα–, εξελέγη ακαδημαϊκός στην έδρα της Ελληνικής Γλωσσολογίας, έδρα που έμενε κενή από το 1941 με τον θάνατο του Γεωργίου Χατζιδάκι, «πατέρα» της γλωσσολογικής επιστήμης στην Ελλάδα. Η εκλογή του έγινε έπειτα από ομόφωνη πρόταση της Τάξης Γραμμάτων και Τεχνών στην Ολομέλεια της Ακαδημίας Αθηνών. Με την εκλογή αυτή η Ακαδημία Αθηνών επιβραβεύει έναν χαλκέντερο ερευνητή και μελετητή της ελληνικής γλώσσας και ταυτόχρονα το εντυπωσιακό σε ποιότητα και εύρος επιστημονικό, συγγραφικό και ερευνητικό του έργο, με το οποίο έχει αναδείξει την ελληνική γλώσσα διεθνώς. Με την εκλογή αυτή το ανώτατο πνευματικό ίδρυμα της χώρας αποδίδει τιμή όχι μόνο στον ίδιο τον Χριστόφορο Χαραλαμπάκη αλλά και στην επιστήμη, στην ελληνική γλώσσα, στο ακαδημαϊκό ήθος, στον Δάσκαλο, στον Άνθρωπο!
Ο Χριστόφορος Χαραλαμπάκης, αφοσιωμένος στην μελέτη και έρευνα της γλώσσας από τα φοιτητικά του χρόνια, διέγραψε μια φωτεινή ανοδική πορεία στον τομέα της γλωσσολογίας, της διαλεκτολογίας, της λεξικογραφίας, της εκπαιδευτικής γλωσσολογίας, της μελέτης της λογοτεχνικής νεοελληνικής γλώσσας και του ύφους των νεότερων και σύγχρονων λογοτεχνών, τομείς στους οποίους διατύπωσε καινοφανείς θέσεις. Τρεις είναι οι βασικοί άξονες του ερευνητικού και συγγραφικού του έργου: Η αρχαία και νέα ελληνική διαλεκτολογία και ηλεκτρονική λεξικογραφία, η σχέση γλώσσας και λογοτεχνίας, και η γλώσσα της εκπαίδευσης, με έμφαση στην αξιοποίηση των ηλεκτρονικών υπολογιστών και της υψηλής τεχνολογίας.
Το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του για την λεξικογραφία γίνεται φανερό ήδη με την διδακτορική του διατριβή με θέμα: Φθάνω. Συμβολή στην νεοελληνική λεξικογραφία (Phthano. Ein Beitrag zur griechischen Wortforschung, Heidelberg 1976) και στην συνέχεια με την επιστημονική του συμβολή στο Ιστορικό Λεξικό της Ακαδημίας Αθηνών, του οποίου υπήρξε συντάκτης για έξι χρόνια (1977-1983).
Η λαμπρή πανεπιστημιακή του καριέρα στην Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης (1982-1993) συνεχίστηκε στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου μετακλήθηκε ως καθηγητής στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών (1993-2000) και στην συνέχεια μετακινήθηκε στο Τμήμα Φιλολογίας, στον Τομέα Γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών (2000-2015).
Η αναγνώριση του επιστημονικού του έργου και η γενικότερη πνευματική και πολιτισμική του συνεισφορά είχαν ως επιστέγασμα την ανακήρυξή του σε επίτιμο διδάκτορα του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, σε επίτιμο καθηγητή του Τμήματος Κλασικής Φιλολογίας και Νεοελληνικών Σπουδών της Σχολής Ξένων Γλωσσών και Φιλολογιών του Πανεπιστημίου Βουκουρεστίου και σε ισόβιο μέλος και πρόεδρο (2019) του Ριζαρείου Ιδρύματος.
Δίδαξε ως επισκέπτης καθηγητής στα Πανεπιστήμια «Μünster» της Γερμανίας (1989), Κύπρου (1994, 1997, 2011), Θράκης (2001-2002), Γρανάδας (2006) και «Frederick University», «Cyprus» (2010) και πραγματοποίησε έρευνες στα Πανεπιστήμια της Βόρειας Ντακότας των Η.Π.Α. (1983), «Reading και Cambridge» της Αγγλίας (1987, 1990). Παράλληλα, έχει δώσει σειρά διαλέξεων με θέματα της ειδικότητάς του σε πανεπιστήμια της Ευρώπης, της Αμερικής και της Αυστραλίας.
Το πλούσιο επιστημονικό και ερευνητικό του έργο αποτυπώνεται στα επιστημονικά του βιβλία, στις μελέτες του, περίπου 450, και στις έρευνες που διεξήγαγε τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Από τα βιβλία του, τομή στην μελέτη της νεοελληνικής γλώσσας αποτελούν ο Nεοελληνικός λόγος. Mελέτες για την γλώσσα, την λογοτεχνία και το ύφος, Aθήνα 1992, Eκδόσεις Nεφέλη, Γλώσσα και εκπαίδευση. Θέματα διδασκαλίας της νεοελληνικής γλώσσας, Aθήνα 1994, Γεννάδειος Σχολή, Κρητολογικά μελετήματα: Γλώσσα, Λογοτεχνία, Πολιτισμός, Ηράκλειο 2001, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.
Όμως, το έργο ζωής του Χριστόφορου Χαραλαμπάκη είναι το Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας της Ακαδημίας Αθηνών, η οποία του είχε αναθέσει το 2003 την σύνταξη και την επιμέλεια. Με το Χρηστικό Λεξικό ο Χριστόφορος Χαραλαμπάκης, ο δημιουργός και ο «άοκνος συντελεστής» του, με ομάδα επιστημόνων τους οποίους εκπαίδευσε ο ίδιος, εμπλούτισε και θα συνεχίσει να εμπλουτίζει την νεοελληνική γλώσσα με πλήθος νέων λέξεων της καθημερινότητάς μας, αποδεικνύοντας την μεγάλη σημασία που έχει η χρήση των λέξεων στην εξέλιξη μιας γλώσσας. Η σύνταξη του μνημειώδους αυτού έργου τού δίνει την δυνατότητα να εφαρμόσει τις απόψεις του για την γλώσσα, την εξέλιξη και τον εμπλουτισμό της, που και σε επιστημονικές μελέτες του έχει αναπτύξει. Αυτό το «έργο σε εξέλιξη» αποτελεί τιμή όχι μόνο για τον νέο ακαδημαϊκό, αλλά και για την ίδια την Ακαδημία, και μακάρι να υλοποιηθεί η ευχή του: «να μπορούσαν πολλοί να διάβαζαν το λεξικό όπως διαβάζουν και απολαμβάνουν μια ωραία ποιητική συλλογή, γιατί το λεξικό αποκαλύπτει ένα μέρος από το μεγάλο, θαυμαστό και ανεξάντλητο «ποίημα» της γλώσσας μας και του πολιτισμού μας».
