Γράφει ο Γιώργος Ν. Παπαθανασόπουλος Δημοσιογράφος – Δημοσιολόγος.
Επειδή πλησιάζει το τέλος του 2022 σκέφθηκα να αφιερώσω τα τρία προσεχή άρθρα που γράφω στον Εθνοϊερομάρτυρα Άγιο Χρυσόστομο, Μητροπολίτη Σμύρνης. Αφορμή για τη σκέψη μου είναι η ομιλία που εξεφώνησε για τον Άγιο ο αείμνηστος καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρύτανις κατά το ακαδημαϊκόν έτος 1965-1966 Λεωνίδας Φιλιππίδης. Ο καθηγητής κατά τα δύο τελευταία έτη της ζωής του Αγίου έζησε κοντά του ως ιδιαίτερος γραμματέας του. Επομένως γράφει για τα τραγικά γεγονότα που τα έζησε, που ήταν αυτήκοος και αυτόπτης μάρτυρας. Την ομιλία βρήκα στον Τόμο Ζ’ του ΕΚΠΑ, ο οποίος περιλαμβάνει τους επίσημους λόγους, που εκφωνήθηκαν κατά το έτος 1962-1963, επί πρυτανείας Νικολάου Χωραφά.
Στην εισήγησή του και προ της ομιλίας του Λεων. Φιλιππίδη ο αείμνηστος πρύτανις είπε μεταξύ άλλων:
«Το Πανεπιστήμιο των Αθηνών με βαθυτάτην συγκίνησιν συμμετέχει εις την πανελλήνιον εκδήλωσιν επί τη αναμνήσει οδυνηράς και συγκλονιστικής επετείου, της συμπληρώσεως τουτέστιν τεσσαράκοντα ετών από της Μικρασιατικής συμφοράς…
Ευλαβικά κλίνομεν την κεφαλήν εις μνήμην των αναριθμήτων θυμάτων του Ελληνισμού της Μικρασίας και ευγνώμονες και με εθνικήν κατάνυξιν, στρέφομεν την σκέψιν προς τον ποιμένα τον καλόν, τον μαρτυρικόν θάνατον υπομείναντα Εθνομάρτυρα Μητροπολίτην Σμύρνης Χρυσόστομον.
Εις την μακράν άλυσσον εκπροσώπων του ιερού κλήρου της ημετέρας Εκκλησίας, οίτινες εύρον μαρτυρικόν θάνατον κατά τους αγώνας του Έθνους, νέος χρυσούς κρίκος ευψυχίας και αφοσιώσεως εις το καθήκον προσετέθη…»
Σημειωτέον ότι η εκδήλωση έγινε στις 13 Νοεμβρίου 1962, ημέρα της εορτής του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, κατά την οποία είχε τα ονομαστήριά του ο Άγιος Χρυσόστομος Σμύρνης.
Μακάρι το Πανεπιστήμιο των Αθηνών, το πρώτο ανώτατο εκπαιδευτικό Ίδρυμα της ελευθέρας Ελλάδος, να συνεχίσει την παράδοση που παρέλαβε και να αποτελεί ταυτόχρονα φάρο γνώσης και παράδειγμα επίγνωσης της ταυτότητας και της Ιστορίας του Ελληνισμού.
Εγκαρδίως
Γιώργος Ν. Παπαθανασόπουλος
Το συγκλονιστικότερο κείμενο που, κατ’ εμέ, γράφτηκε για το έργο και το Μαρτύριο του Αγίου Μητροπολίτου Σμύρνης Χρυσοστόμου είναι αυτό που ανέγνωσε στις 13 Νοεμβρίου 1962 στη Μεγάλη Αίθουσα του Πανεπιστημίου Αθηνών ο καθηγητής της Θεολογικής Σχολής Λεωνίδας Φιλιππίδης, που διετέλεσε και πρύτανις του εν λόγω Πανεπιστημίου κατά το ακαδημαϊκό έτος 1965-66.
Για τον Εθνοϊερομάρτυρα Χρυσόστομο έχουν γραφεί πολλά βιβλία με έγκυρες όσο και συνταρακτικές μαρτυρίες περί του μαρτυρίου του. Ένα από τα σπουδαιότερα θεωρείται του Σπυρίδωνος Λοβέρδου. Καταπληκτικό σε συγγραφική δύναμη κυκλοφορήθηκε το 1929. Όμως δεν μπορεί να παραβληθεί με το κείμενο του Λεωνίδα Φιλιππίδη. Κι αυτό γιατί ο αείμνηστος καθηγητής συνδυάζει τη συγκλονιστική περιγραφή με τα βιώματα που απέκτησε ζώντας κοντά στον Άγιο Εθνοϊερομάρτυρα Μητροπολίτη Σμύρνης ως διευθυντής του Ιδιαιτέρου του Γραφείου επί δύο και πλέον χρόνια, τα πιο κρίσιμα, τραγικά και βασανιστικά για τη ζωή του.
Ως προς την εργατικότητά του Αγίου, ο Φιλιππίδης γράφει: «Από της 5ης πρωινής ευρίσκετο εις το γραφείον του, αποσφραγίζων και παραδίδων εις τον Ιδιαίτερον Γραμματέα του (σημ. γρ. δηλαδή σε εκείνον) την επίσημον και προσωπικήν αλληλογραφίαν. Ο όγκος των απαντήσεων έπρεπε να υπογραφή την 11ην νυκτερινήν και να ταχυδρομηθή το μεσονύκτιον, ενώ η σύνταξις εκθέσεων επί της καταστάσεως παρεξέτεινε την εργασίαν πολύ πέρα του μεσονυκτίου… Είναι ζήτημα αν ανεπαύετο τρεις ώρας κατά το εικοσιτετράωρον».
Στη Μικρά Ασία, μη υπαρχούσης ελληνικής κρατικής εξουσίας, το βάρος αυτό είχε επωμισθή η εθναρχούσα εκκλησιαστική ηγεσία άνευ επαρκών οικονομικών μέσων. Γράφει σχετικώς ο Λεωνίδας Φιλιππίδης για τον άγιο Μητροπολίτη Σμύρνης:
«Μη κεκτημένος ο ίδιος περιουσίαν, είχεν ανά πάσαν στιγμήν εις την διαθεσίν του τον πλούτον των ευκαταστάτων εκ του ποιμνίου του εις χρήμα και εις είδη. Προίκα εζήτει απ’ αυτού εις παντός είδους υφάσματα, ρουχισμόν και οικιακά σκεύη η πτωχή χήρα δια την ορφανήν κόρην της; Με εν σημείωμά του προς υφασματέμπορον και με δεύτερον προς έμπορον οικιακών σκευών εχορηγούντο εις αυτήν πλήρης ρουχισμός και οικοσκευή. Τα ναύλα της δεν είχε άλλη πτωχή δια να ταξειδεύση προς λουτροθεραπείαν; Σημείωμα προς τον πλοιοκτήτην ή τον πράκτορά του και εξεδίδετο αμέσως εισιτήριον μετ’ επιστροφής, εβοηθείτο δε και χρηματικώς η αιτούσα υπό του Μητροπολίτου δια τα λοιπά της έξοδα… Μόλις οι έμποροι και τα γραφεία αντίκρυζον σημείωμα με τον δικέφαλον και με τον γραφικόν χαρακτήρα, την υπογραφήν και την σφραγίδα του Μητροπολίτου, εξετέλουν το σημείωμα αμέσως και πλήρως… Κατάπληκτος έμεινα ότε ημέραν τινά παρέστην εις τον εξής διάλογον μεταξύ του Μητροπολίτου και εμπόρου:
– Δεσπότη μου ήρθα να μου πείτε τι παράπονο έχετε μαζί μου;
– Παράπονον αγαπητέ μου, γιατί;
– Γιατί Δεσπότη μου, έχετε δύο εβδομάδες να μου στείλετε χαρτί να δώσω πράγμα σε χριστιανό! Αυτά τα χαρτιά σας για εμάς είναι ευλογία!…».
Θα συνεχίσουμε την προσεχή εβδομάδα τα περί του Εθνοϊερομάρτυρος Χρυσοστόμου, του Μεγαλομάρτυρα κατά τον αείμνηστο Φιλιππίδη.
