Γράφει η Ελένη Κονιαρέλη – Σιακή.
To Ημερολόγιο δείχνει 1η Απριλίου, και μικροί και μεγάλοι έχουν ήδη έτοιμα τα ψέματα που θα πουν για να ξεγελάσουν τους άλλους. Είναι η μόνη ημέρα του χρόνου που τα ψέματα επιτρέπονται ελεύθερα. Έτσι τα παιδιά σκαρώνουν διάφορα για να πειράξουν τους γονείς, τους φίλους, τους δασκάλους, κ.λπ., ενώ οι μεγαλύτεροι δεν διστάζουν να τρομάξουν τους γνωστούς και φίλους, υπερβαίνοντας πολλές φορές τα αθώα ψέματα της Πρωταπριλιάς, ξαφνιάζοντας και βάζοντας σε μπελάδες τους δικούς τους ανθρώπους.
Όμως, από πού προέρχεται το έθιμο αυτό; Ελάχιστοι γνωρίζουν ότι είναι πολύ παλιό και έχουν γραφτεί πολλές εκδοχές, για την προέλευσή του, όπως:
1. Επικρατέστερη θεωρείται ότι είναι αυτή που προέρχεται από την Ευρώπη του 19ου αιώνα. Μαθαίνουμε ότι οι ρίζες αυτού του εθίμου, βρίσκονται στους Κέλτες, δεινούς ψαράδες της Βορειοδυτικής Ευρώπης. Αν και το ψάρεμα της χρονιάς άρχιζε την 1η Απριλίου που ο καιρός καλυτέρευε, και οι ψαράδες ήταν άριστοι στη δουλειά τους, δυστυχώς αυτήν την εποχή τα ψάρια πιάνονταν δύσκολα, και αυτοί επέστρεφαν με άδεια δίχτυα. Έτσι αναγκάζονταν για να μη ντροπιαστούν, να λένε πολλά ψέματα ότι έπιασαν πολλά ψάρια, και οι ψεύτικες ιστορίες και οι υπερβολικές περιγραφές τους διαδίδονταν παντού μέχρι που αυτό έγινε συνήθεια και με το πέρασμα των χρόνων έθιμο!
2. Μια άλλη εκδοχή, συνδέει την πρωταπριλιά με εορτασμούς που γίνονταν στην Αρχαία Ρώμη, όπως η Hilaria (από το αρχαίο ελληνικό ιλαρός = χαρωπός, χαρούμενος). Τότε γιόρταζαν τη Θεά Κυβέλη. Μεταμφιέζονταν και πείραζαν τους περαστικούς, τους τρόμαζαν στήνοντας ενέδρες, κ.λπ.
3. Ιστορικά, η πιο βάσιμη εκδοχή για την προέλευση της πρωταπριλιάς, μας παραπέμπει στην πρωτοχρονιά των Γάλλων, η οποία μέχρι το 1564 γιορταζόταν την 1η Απριλίου. Όμως, όταν ανέβηκε στον θρόνο ο Κάρολος ο Ένατος έγινε η αλλαγή και άρχισε να γιορτάζεται η Πρωτοχρονιά την 1η Ιανουαρίου. Όμως αυτή η αλλαγή δεν έγινε δεκτή από όλους τους πολίτες της Γαλλίας, που εκφράζοντας την αντίδρασή τους, συνέχισαν να γιορτάζουν την Πρωτοχρονιά τους όπως παλιά, δηλαδή, την 1η Απριλίου. Οι υπόλοιποι τους πείραζαν λέγοντας κοροϊδευτικά ψέματα, ή στέλνοντας ψεύτικα πρωτοχρονιάτικα δώρα, και τους περιγελούσαν γι αυτήν την επιμονή και το πείσμα τους.
Καθώς περνούσαν τα χρόνια, το πείραγμα αυτό μετατράπηκε σε έθιμο και υιοθετήθηκε και από την ελληνική κοινωνία. Ακόμα στη χώρα μας πίστευαν παλιά ότι τα ψέματα και τα πειράγματα ξόρκιζαν το κακό και όλες τις βλαπτικές δυνάμεις. Επίσης πολλοί πίστευαν, ότι εκείνος που θα σκαρώσει μια επιτυχημένη φάρσα, θα έχει μεγάλη τύχη και καλές σοδειές στις καλλιέργειές του, ενώ όποιος πέσει θύμα της φάρσας θα έχει ατυχία και γρουσουζιά.
Αξέχαστα ψέματα της πρωταπριλιάς!
Α) Ένα «ελληνικής έμπνευσης ψέμα» που αναστάτωσε την Ελλάδα, και όχι μόνο αυτή, το πέτυχε το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού το 1995, όταν δημοσίευσε τη συγκλονιστική είδηση ότι: «Βρέθηκε ο τάφος του Σωκράτη κοντά στην Ακρόπολη!» και ότι η εύρεση του τάφου έφερε στο φως και… «υπολείμματα από το κώνειο που είχε πιει!» Το ψέμα αυτό φιλοξενήθηκε και στα ξένα ΜΜΕ, προκαλώντας συζητήσεις και θαυμασμό, αλλά και πολλούς πολίτες που έψαχναν γύρω από την Ακρόπολη, μέχρι να βρουν τον τάφο του σοφού Σωκράτη.
Β) Οι δείκτες του «Bin-Ben»: Ένα πρωταπριλιάτικο ψέμα που ανακοίνωσε το BBC ήταν ότι το ΒΒ, όχι μόνο θα λειτουργούσε με νέο υπερσύγχρονο μηχανισμό, αλλά ότι πωλούνται και… οι δείκτες του! Ο Διαγωνισμός «ήθελε» τους πρώτους που θα τηλεφωνούσαν, να κέρδιζαν τους δείκτες. Φυσικά τα τηλέφωνα «πήραν αμέσως φωτιά» από χιλιάδες πολίτες που λαχταρούσαν όσο τίποτα άλλο, να κερδίσουν τους ιστορικούς δείκτες του ΒΒ!
Γ) Αφήσαμε για το τέλος, μια απίστευτη φάρσα που ετοίμασε το τηλεοπτικό δίκτυο BBC, την πρωταπριλιά του 1957. Μια φάρσα που αποδείχτηκε αργότερα μία από τις καλύτερες φάρσες όλων των εποχών. Ένας γνωστός και πανέξυπνος δημοσιογράφος πολύ αγαπητός από τον κόσμο, παρουσίασε στην εκπομπή του Panorama, ένα τρίλεπτο βιντεάκι που έδειχνε μία οικογένεια στη Νότια Ελβετία να δουλεύει στα χωράφια της στην περίοδο της συγκομιδής και να μαζεύει από τα δέντρα… μακαρόνια (σπαγγέτι). Μάλιστα στο βίντεο έδωσε και όνομα στο φυτό «spagetti tree», δηλ. σπαγγετόδεντρο. Εκείνη την εποχή, οι Βρετανοί δεν είχαν το επίπεδο που είχαν τα επόμενα χρόνια και επίσης οι περισσότεροι δεν είχαν δει ποτέ στη ζωή τους μακαρόνια. Για πολλές ημέρες το τηλεφωνικό Κέντρο του BBC «πνίγηκε» από τα τηλεφωνήματα των τηλεθεατών που ζητούσαν πληροφορίες για το πώς θα καλλιεργήσουν μακαρόνια! Το κοινό της συγκεκριμένης εκπομπής είχε φτάσει στα 8 εκατομμύρια! Το BBC συνέχισε για λίγο ακόμα τη φάρσα, με την αστεία απάντηση: «Τοποθετήστε ένα κλαδί με μακαρόνια σε μία κονσέρβα με σάλτσα ντομάτας, και να ελπίζετε για το καλύτερο».
Το CNN, ύστερα από δεκαετίες, ονόμασε τη συγκεκριμένη φάρσα «την μεγαλύτερη απάτη (κοροϊδία), που οποιοδήποτε αξιόπιστο Πρακτορείο Ειδήσεων κατάφερε να στήσει…» Και ήταν πράγματι, αν λάβουμε υπ΄όψιν ότι η πλειοψηφία του κοινού πίστεψε τότε ότι τα μακαρόνια… φυτρώνουν!!»
Τέλος, αν κάνουμε φάρσες και λέμε ψέματα την πρωταπριλιά, ας προσέξουμε τα αστεία μας να είναι αθώα, μετρημένα και προσεκτικά, γιατί πολλές φορές καταλήγουν σε δυσάρεστα και επικίνδυνα αποτελέσματα.
ΚΑΛΟ ΜΗΝΑ!
