Γράφει η Ελένη Κονιαρέλλη – Σιακή.
Επιτέλους, Απρίλιος! Το ημερολόγιο του τοίχου ανεμίζει ρυθμικά τα φύλλα του στο δροσερό αεράκι που το φυσά, το καλημερίζει, αλλά και ταυτόχρονα το προειδοποιεί με τρυφερά λόγια: «Πρόσεξε, πρώτη ημέρα του Απριλίου σήμερα. Πρωταπριλιά ! Να θυμίσεις στους ανθρώπους να προσέξουν τα πρωταπριλιάτικα ψέματα, γιατί πολλοί τα πίστεψαν και κατάλαβαν το λάθος τους μόνο όταν κοίταξαν ξανά το ημερολόγιο που έγραφε 1η Απριλίου».
■ ■ ■
Παίρνοντας μια βαθειά ανάσα, λέμε ξανά με ανακούφιση: «Απρίλιος ! Η καρδιά της Άνοιξης. Ένας μήνας μυρωδάτος, στολισμένος με πολύχρωμα λουλούδια. Και αν η πρώτη ημέρα του ξεχειλίζει από ψέματα, ο ερχομός του είναι αλήθεια.
Ο Απρίλιος πήρε το όνομά του από το λατινικό «aperire», που σημαίνει «ανοίγω». Την 1η Απριλίου αναβιώνει το έθιμο με τα ψέματα, άλλες φορές με επιτυχία και άλλες με αποτυχία.
Το έθιμο της πρωταπριλιάτικης φάρσας είναι πολύ παλιό. Ίσως από το 1560 ή 1564, όταν ο Βασιλιάς Κάρολος Θ’ μετέθεσε την αρχή του χρόνου από την 1η Απριλίου που γιόρταζαν μέχρι τότε, στην 1η Ιανουαρίου. Τότε ο λαός έπαθε μεγάλη σύγχυση, με πολύ κόσμο να μην προσαρμόζεται στο νέο έθιμο. Όμως, εκείνοι που το αποδέχτηκαν γρήγορα και εύκολα, συνήθιζαν να πειράζουν και να περιγελούν εκείνους που δυσκολεύτηκαν, και γι’ αυτό τους έλεγαν αθώα ψέματα, και τους έστελναν ψεύτικα πρωτοχρονιάτικα δώρα.
Στην Ελλάδα το έθιμο ήρθε την εποχή των Σταυροφοριών. Λέγεται όμως ότι οι Έλληνες μίλησαν πρώτοι για την έννοια του ψέματος (Αριστοτέλης), και στον Ελλαδικό χώρο συνηθιζόταν για αιώνες να λένε «αθώα» ψέματα για να ξεγελάσουν κάποιον που ήθελαν.
Μια άλλη άποψη μας λέει ότι το έθιμο έχει τις ρίζες του στους Αρχαίους Κέλτες. Παρ’ όλο που η ακριβής προέλευση της Πρωταπριλιάς παραμένει άγνωστη, είναι πιθανό οι ρίζες της να βρίσκονται στη Ρωμαϊκή Γιορτή Χιλάρια ή στη Μεσαιωνική «Γιορτή των ανόητων», όπου η κατώτερη τάξη ντυνόταν και μιμούνταν τους Βασιλιάδες και τις Βασίλισσες, με φόβο να τους κόψουν μέχρι και το κεφάλι.
■ ■ ■
Πρωταπριλιάτικα Ψέματα
Είναι αμέτρητα τα πρωταπριλιάτικα ψέματα που ακούμε και διαβάζουμε αυτή την ημέρα. Γράφουμε κάποια από αυτά:
1. ΜΙΑ ΚΑΛΤΣΑ ΑΡΚΕΙ ΓΙΑ ΕΓΧΡΩΜΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ
Στη Σουηδία το 1962, η έγχρωμη τηλεόραση, φαινόταν σαν όνειρο. Έτσι, όταν ένα κανάλι μετέδωσε συμβουλές για την χειροκίνητη μετατροπή της ασπρόμαυρης τηλεόρασης, σε έγχρωμη, χιλιάδες τηλεθεατές έκαναν μία προσπάθεια. Το κανάλι συμβούλευε τους τηλεθεατές να τοποθετήσουν μία ν α ϋ λ ο ν κ ά λ τ σ α πάνω από την τηλεόραση, η λεπτή πλέξη της οποίας θα προκαλούσε την αναδιαμόρφωση των σωματιδίων φωτός που προέρχονταν από την οθόνη. Οι τηλεθεατές καλούνταν να γείρουν το κεφάλι τους από τη μία πλευρά στην άλλη, για να βοηθήσουν τη διαδικασία αναπροσαρμογής.
2. Ο ΠΥΡΓΟΣ ΤΟΥ ΑΪΦΕΛ ΠΗΓΑΙΝΕΙ ΒΟΛΤΑ
Το 1986, εκατοντάδες Γάλλοι έγιναν έξαλλοι όταν διάβασαν στο πρώτο Φύλλο της Εφημερίδας «Λε Παριζιέν», πως η κυβέρνηση της χώρας αποφάσισε να μετακινήσει τον Πύργο του Άϊφελ ανατολικά του Παρισιού, στη Γιουροντίσνεϊ, για να χτίσει στη θέση του ένα Στάδιο 35.000 θέσεων.
3. ΤΑ ΣΟΥΤΙΕΝ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΠΑΡΕΜΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΑ ΣΗΜΑΤΑ
Το 1982 η εφημερίδα «Daily Mail», ανέφερε ότι είχε παρατηρηθεί μια σειρά από παρεμβολές στο σήμα συστημάτων συναγερμού ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών εκπομπών, που οφείλονταν στην κατασκευή και πώληση Σ Ο Υ Τ Ι Ε Ν, με εξαιρετικά αγώγιμο σύρμα χαλκού. Το ρεπορτάζ εξηγούσε ότι ο συνδυασμός της θερμότητας του σώματος και το νάϋλον, κάνει τον χαλκό να παράγει στατικό ηλεκτρισμό που παρεμβαίνει στα σήματα.
4. Η ΜΟΝΑΛΙΖΑ… ΜΟΥΤΡΩΜΕΝΗ!
Μεγάλη ανακάλυψη έκαναν οι συντηρητές τέχνης που ανέλαβαν να καθαρίσουν τον διάσημο πίνακα «Μόνα Λίζα». Σύμφωνα με τη Βρετανική Εφημερίδα «The Independent», όταν οι συντηρητές αφαίρεσαν τη σκόνη και τη βρομιά από τον πίνακα, το αινιγματικό χαμόγελο χάθηκε και στη θέση του εμφανίστηκε το πρόσωπο της Μόνα Λίζα, …Μ ο υ τ ρ ω μ έ ν ο ! Πολλοί ήταν οι φιλότεχνοι που «έχαψαν» αυτό το πρωταπριλιάτικο δημοσίευμα του 1990.
Για τον Απρίλιο είναι αμέτρητα τα «ψέματα» που έχουν γραφτεί, όπως αμέτρητα είναι και τα τραγούδια που «γεννήθηκαν» και έχουν τραγουδηθεί, σκορπίζοντας άλλα χαρά και άλλα θλίψη, καθώς μας θυμίζουν γεγονότα που μας έχουν πονέσει . Από αυτά ξεχωρίζουμε: «Απρίλιος» Ορφέας Περίδης, «Ξανθός Απρίλης» Ζακυνθινές Καντάδες, «’Ενας ευαίσθητος Απρίλης» Παντελής Θαλασσινός, «Το βαλς του Απρίλη» Φωτεινή Βελεσιώτου, «Απρίλη μου» Γρηγόρης Μπιθικώτσης, «Ήτανε Απρίλης μήνας» Γιώργος Νταλάρας, και άλλα πολλά. Αλλά και οι ζωγράφοι και οι ποιητές, αποθεώνουν τον Απρίλη με τα εξαιρετικά έργα τους. Ποιος δεν θυμάται το Έργο του Διονυσίου Σολωμού «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» γραμμένο σε 3 διαφορετικά Σχεδιάσματα Α’, Β’, και Γ’.
Από το Σχεδίασμα Γ’, διαβάζουμε το Απόσπασμα:
■ ■ ■
…Έστησε ο έρωτας χορό με τον ξανθόν Απρίλη /
Κι φύσις ηύρε την καλή και τη γλυκιά της ώρα /
Και μες στη σκιά που φούντωσε και κλει δροσιές και μόσχους / Ανάκουστος κελαϊδισμός και λιποθυμισμένος /
…Μάγεμα η φύσις κι όνειρο στην ομορφιά και χάρη /
Η μαύρη πέτρα ολόχρυση και το ξερό χορτάρι /
Με χίλιες βρύσες χύνεται, με χίλιες γλώσσες κραίνει /
ΟΠΟΙΟΣ ΠΕΘΑΙΝΕΙ ΣΗΜΕΡΑ ΧΙΛΙΕΣ ΦΟΡΕΣ ΠΕΘΑΙΝΕΙ /
ΤΡΕΜ’ Η ΨΥΧΗ ΚΑΙ ΞΑΣΤΟΧΑ ΓΛΥΚΑ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΤΗΣ…
■ ■ ■
Ας ευχηθούμε, το τρυφερό φως του απριλιάτικου ήλιου να μας φέρει καλύτερες ημέρες, που ίσως απαλύνουν στη μνήμη μας τη σκυθρωπή εικόνα του χειμώνα που έφυγε και …πάει!
