Γράφει ο Λεωνίδας Κουμάκης, Νομικός, Συγγραφέας, Αρθρογράφος – Αναλυτής
Μέλος του International Hellenic Association (IHA)
Το Σάββατο 17 Φεβρουαρίου 2024 διαβάζοντας στην Cumhuriyet, την αρχαιότερη εφημερίδα της Τουρκίας η οποία ανήκει σε ίδρυμα και δεν μπορεί να αγοραστεί από το καθεστώς, το άρθρο του Τούρκου δημοσιογράφου Mustafa Balbay με τίτλο «Γράμματα σε εμένα (6) Δίπλωμα Σίσι στο παλάτι» (Şahsıma mektuplar (6) Saray diploma-Sisi!), ήρθαν στο νου μου τα δύσκολα χρόνια της δικτατορίας στην Ελλάδα.
Ήρθαν στο νου μου οι μαγικοί στίχοι του Ιάκωβου Καμπανέλλη στο «Μεγάλο μας τσίρκο», σε μουσική Σταύρου Ξαρχάκου που άλλαζαν τακτικά από τους πρωταγωνιστές (Τζένη Καρέζη, Νίκος Ξυλούρης, Κώστας Καζάκος, Διονύσης Παπαγιαννόπουλος) για να ξεφύγουν από την λογοκρισία της χούντας. Ακόμα, ήρθαν στο νου μου οι ενθουσιώδεις αντιδράσεις του κοινού στην μαγική εκείνη παράσταση με τα σκηνικά του Ευγένιου Σπαθάρη, που κατάφερα να παρακολουθήσω ολόκληρη όχι μία, αλλά δύο φορές. Την ατμόσφαιρα δίψας του κοινού που κρεμόταν από το στόμα των ηθοποιών για να ακούσει λόγια που εξέφραζαν τα καταπιεσμένα αισθήματα του, απελευθερώνοντας εκδηλώσεις αποθέωσης και λατρείας για τους δημιουργούς της παράστασης.
Σε καθεστώτα που καραδοκούν να σε φυλακίσουν για μια και μόνο λέξη σου ή για κάποιο γραπτό σου, η δουλειά αυτή είναι εξαιρετικά δύσκολη. Όπως ακριβώς και στην περίπτωση του Mustafa Balbay, του Τούρκου δημοσιογράφου που βάζει το κεφάλι του σε μεγάλο κίνδυνο κάνοντας μια σειρά από σατιρικά κείμενα για τον (κατά Κεμάλ Κιλιντσντάρογλου) «Απατεώνα Δικτάτορα» της Τουρκίας.
Ο Mustafa Balbay στο έκτο κατά σειρά άρθρο με τον γενικό τίτλο «Γράμματα σε εμένα», ασχολείται με την τρέχουσα επικαιρότητα της Τουρκίας – επίσκεψη Ερντογάν στην Αίγυπτο, με το Ισραήλ, την Συρία, το ατύχημα σε τουρκικό ορυχείο, τις επικείμενες δημοτικές εκλογές στις οποίες ο Ερντογάν αυτοπροσώπως κάνει προεκλογικές ομιλίες υπέρ των εκλεκτών του, “επιπλήττοντας” από την αντιπολίτευση μέχρι τους πολίτες.
Αξίζει τον κόπο να διαβάσουμε την τολμηρή σάτιρα του Τούρκου δημοσιογράφου σε ελεύθερη απόδοση του υπογράφοντος:
Γυρίσαμε πάλι με μεγάλη επιτυχία από μια περιοδεία. Με τον αρχηγό του κράτους της Αιγύπτου, τον πολύτιμο αδελφό, τη ζωή μου, το τζιέρι μου, το είναι μου, τον απίθανο Σίσι αγκαλιαστήκαμε στις 14 Φεβρουαρίου, την ημέρα των ερωτευμένων.
Έτσι δείξαμε σε όλους τι εστί διπλωματία.
Πριν απ’ όλα η εξωτερική πολιτική πρέπει να είναι πολυπρόσωπη. Εμείς, απέναντι στην Αίγυπτο έχουμε δείξει τόσο πολλά πρόσωπα που ακόμα κι’ εγώ που είμαι οικονομολόγος, ξέχασα τον αριθμό τους.
Μετά τι είπαμε; Είπαμε “Δολοφόνε”. Σε αυτόν που ενώνουμε τώρα τη φιλία μας είπαμε δολοφόνε. Πήραμε μια ακόμα πιο δυνατή απόφαση και θεωρήσαμε τον Σίσι σαν να μην υπήρχε. Εμείς χρησιμοποιούμε τη λέξη «τρομοκράτης» είτε αρμόζει, είτε όχι. Χαρακτήρισα τον μισό πληθυσμό μας σαν “τρομοκράτες” και τον άλλο μισό “πατριώτες”. Τι δηλαδή, δεν θα τόλεγα και στον Σίσι; Αυτός επειδή με καταλαβαίνει πολύ καλά, έδειξε κατανόηση.
Τι έπρεπε δηλαδή, να κάνουμε τις σχέσεις μας μονότονες με ένα σταθερό πρόσωπο; Αυτή ήταν η παλιά Τουρκία! Τώρα είναι η εποχή των πολλών προσώπων!
■ ■ ■
Και αυτό το “διπρόσωπος” εμείς το εξαφανίσαμε! Παρατήσαμε αυτή τη στενόμυαλη αντίληψη, αρχίσαμε να κάνουμε πολιτική με περισσότερα από δύο πρόσωπα. Βρε σεις μπας και δώσατε λεφτά για την διπρόσωπη αντίληψη και παραμένετε σε αυτήν;
Η χώρα που με καταλαβαίνει καλύτερα είναι το Ισραήλ. Μόλις πέφτουν λίγο οι εμπορικές συναλλαγές αρχίζω να φωνάζω “Ισραήλ δολοφόνοι”. Παίρνουνε το μήνυμα, εμβαθύνουμε τις σχέσεις. Είναι ο Netanyahu, είναι ο γιατί (Neden) Εβραίος (yahu), όποιος και αν είναι ο πόνος στο στομάχι, καταλαβαίνουν την αξία μας.
Κάναμε άνω-κάτω την Συρία και εξασφαλίσαμε το να μην ξαναγίνει ισχυρή χώρα. Τι άλλο θέλουν δηλαδή;
Για το θέμα αυτό μου φαίνεται πως θα καταφέρουμε να συνεννοηθούμε και με τον Σίσι.
Με την Αμερική προχωρούμε στην “διπλωματία των επιστολών”. Ο Biden θα μου στείλει γράμμα. Είπα στις αρχές περίπου Μαρτίου. Θα μου είναι χρήσιμη στις δημοτικές εκλογές. Μου έστειλαν μήνυμα “Μην ανησυχείς, γνωρίζουμε την σημασία των δημοτικών εκλογών τουλάχιστον όσο και εσύ. Θα πρέπει να πάρεις ένα αποτέλεσμα που δεν θα τραντάξει τα θεμέλια του καθεστώτος σου”. Μακάρι, μήπως ήρθε καμιά επιστολή για τα F-16; Θα την βγάλουμε με τον τίτλο “Γονατίσαμε την Αμερική”.
Για το ατύχημα στο ορυχείο του İliç άρχισα αμέσως τις εργασίες. Έχω χαρακτηρίσει σαν χώρους εξόρυξης μόνο το 20% της επιφάνειας της χώρας, αλλά αυτό μπορεί να το αυξήσω. Θα δώσω αμέσως τελεσίγραφο στην εταιρεία που προκάλεσε το ατύχημα: “Το ατύχημα έχει προκαλέσει οργή στη χώρα. Χρειάζονται πολλά δολάρια για να επουλωθούν οι πληγές. Θα σας ανεχτούμε όσο και τα χρήματα που δίνετε. Δώστε πολλά, νιώστε άνετα. Διαφορετικά, θα ανοίξουμε βαθιές και εκτεταμένες έρευνες…”
Τα χρήματα που θα έρθουν από εδώ θα ανακουφίσουν λίγο την οικονομία πριν από τις εκλογές…
■ ■ ■
Για τις δημοτικές εκλογές έμειναν 40-50 μέρες. Λέω να αυξήσω τη δόση των απειλών προς του πολίτες στις διάφορες πλατείες.
Μέχρι τώρα, έχω πετύχει μια καλή ισορροπία:
Μέσα, επίπληξη στους πολίτες της χώρας. Έξω, παζάρι με (αντικείμενο) τη χώρα.
Εγώ λέω “Βρήκαμε πετρέλαιο στο Gabar”. Ο λαός λέει: «Οι φουσκωμένοι λογαριασμοί μας κατέστρεψαν!”.
Εγώ λέω “Το δικό μας αυτοκίνητό Togg είναι στους δρόμους”. Ο λαός λέει “Χορτάσαμε από λόγια, αλλά..”
Από καιρό σε καιρό, υπάρχουν στιγμές όπως αυτή, που η αντιπολίτευση επηρεάζει τον λαό, αλλά όταν αυξάνεις τη δόση των επιπλήξεων, η ισορροπία επανέρχεται.
Ο Μάρτιος πλησιάζει… Πρέπει να βρω νέα πράγματα που θα κάνουν το έθνος μου να ξεχάσει την πείνα του. Όχι μόνο θα αυξηθεί η αφοσίωσή του σε μένα, αλλά θα με φοβάται πολύ!
Μακάρι να μπορούσα να μειώσω την παροχή οξυγόνου στις πόλεις που δεν με ψήφισαν! Δεν θα ήταν ένα βήμα που κόβει την ανάσα;
Συμπεράσματα: Σε δικτατορικά καθεστώτα όπως η σημερινή Τουρκία είναι πολύ δύσκολο να μεταδώσεις τα μηνύματα που επιθυμείς με τον γραπτό λόγο γιατί κινδυνεύεις με άμεση σύλληψη για «προσβολή του Προέδρου» η «διάδοση ψευδών ειδήσεων» – και ας είναι αληθινές. Η έμμεση σάτιρα παραμένει επικίνδυνη, αλλά είναι η μόνη εφικτή.
Τα κείμενα δεν μπορούν να μιλήσουν π.χ. για την καταδίκη της Τουρκίας (δηλαδή του Τούρκου φορολογούμενου) από το Διεθνές Εμπορικό Επιμελητήριο (ICC) και τα ομοσπονδιακά δικαστήρια των ΗΠΑ να καταβάλει το ποσό του $1,5 δισεκ. δολαρίων (πλέον τόκων) για το πετρέλαιο που έκλεψε από το Ιράκ η εταιρία του Berat Albayrak, γαμπρού του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και πρώην Υπουργού Οικονομικών της Τουρκίας.
Τα κείμενα δεν μπορούν να θίξουν την εκτεταμένη νοθεία, ούτε να μιλήσουν για τις σεισμόπληκτες και κατεστραμμένες επαρχίες που ψήφισαν Ερντογάν και Μπαχτσελή με περισσότερους ψήφους από όσους είχαν οι ερημωμένες επαρχίες… πριν από τους σεισμούς της 6/2/2023! Στο σεισμόπληκτο Χατάι που «ξέφυγε» από την μεγάλη νοθεία, ο Ερντογάν απείλησε τον κόσμο σε προεκλογική συγκέντρωση (3/2/2024) πως αν δεν ψηφίσει τον εκλεκτό του δήμαρχο, τα έργα αποκατάστασης θα πρέπει να καθυστερήσουν πολύ!
Μέσα στο κλίμα αυτό, είναι απόλυτα φυσικό στο Ερντογανιστάν του 2024, κείμενα σαν αυτό του Τούρκου δημοσιογράφου Mustafa Balbay να προκαλούν σε πάρα πολλούς Τούρκους συναισθήματα παρόμοια με εκείνα που ένιωθαν οι Έλληνες όταν παρακολουθούσαν την θεατρική παράσταση «Το Μεγάλο μας Τσίρκο» στο θέατρο Ακροπόλ, την περίοδο της δικτατορίας…
