Και φτάσανε στους Εμμαούς χωρίς να σε γνωρίσουν
Μόνον όταν έκοψες ψωμί, κατάλαβαν ποιος ήσουν.
Λουκάς κεφ. κδ 31
Γράφει ο Δημήτρης Μασούρης Επίτιμος Σχολικός Σύμβουλος Φιλολόγων.
Στο μεγάλο σύναγμα των νεοελλήνων λογοτεχνών έρχεται τρίτος ο Γεώργιος Δροσίνης, όπως μας ιστορεί ο Κωστής Παλαμάς.
Ο Γεώργιος Δροσίνης γεννήθηκε στην Αθήνα (1859). Αρχικά είχε μαθητεύσει στη Νομική Σχολή του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου, γρήγορα όμως άλλαξε γνώμη και ακολούθησε φιλοσοφικά και φιλολογικά μαθήματα. Όταν πήρε το πτυχίο του, συνέχισε τις σπουδές του τρία χρόνια στη Γερμανία. Πρωτοφάνηκε με στίχους σε περιοδικά με το ψευδώνυμο Αράχνη. Άφησε την ψυχή του στην Κηφισιά το 1951 σε προχωρημένη ηλικία.
Στη μακρόχρονη ζωή του ο Δροσίνης υπήρξε εξαιρετικά παραγωγικός. Τα περισσότερα έργα του από όλες τις βαθμίδες του λόγου που ασχολήθηκε, η Λαογραφία στάθηκε κοντά του, την οποία μελέτησε με πληρότητα, ώστε τελικά επαξίως εκείνη να του ανταποδώσει τον σπουδαίο προσανατολισμό της απόκτησης της ευγνωμοσύνης της. Η Λαογραφία υπήρξε το οικείο περιβάλλον του· στάθηκε δυνατή στην έρευνά του και τελικά θα του χαρακτηρίσει τη θέση του θεμελιωτή της Νέας Αθηναϊκής Σχολής.
Νοσταλγός του παρελθόντος, έσκυψε και μελέτησε με στοργή αγάπης τα θέματα του παρελθόντος της ντόπιας ζωής, όπως αυτή αναζωπυρώθηκε στην αρχαιολογική βάση της και υμνήθηκε στα θέματα της τοπικής ιστορίας σε βάσεις, που αναδεικνύουν έναν πατριώτη ο οποίος πονάει για τα ιστορικά γεγονότα αλλά τα περικαλύπτει, όπως στο ποίημα ελεγειακού χαρακτήρα. «Είπε (1932)» και στα «Φευγάτα χελιδόνια», ή στον εκ βαθέων πόνο των πρώτων μελών της οικογένειας των πρωτοπλάστων, που δημιούργησε αισθητή ή αναίσθητη ψυχολογική αναστάτωση στην ψυχή τους.
Ο Δροσίνης είναι ένας ποιητής της αγάπης του παρελθόντος. Ποιος μπορεί να ξεχάσει την «Ανθισμένη Αμυγδαλιά», αυτή κρύβει νοσταλγικές νεανικές απέραντες ώρες μνήμης ανεπανάληπτες. Όμως ο Δροσίνης τις ωραιοποιεί και τις ψάλλει, τις ώρες του κεφιού της προχωρημένης ηλικίας του. Νοσταλγικές απέραντες ώρες, που καλύπτονται από εσώτερες ψυχολογικές ανατάσεις. Αυτές οι ανατάσεις χαρίζουν στα ποιήματα του Δροσίνη μια εσωτερική ψυχολογική αναγέννηση, που καταλήγει σε αναζωογονητική θύμηση.
Κάποτε, διδάσκοντας ο καθηγητής μας Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος σε μια αναστροφή λόγου του μας είπε: «Όμως τι τα θέλετε, ότι δε βγαίνει απ’ την καρδιά μας δε γίνεται να το νιώσει άλλη καρδιά». Τότε ήταν, που μας διάβασε μερικούς στίχους από το «Είπε»: Αυτό δεν είναι ποίημα, τόνισε, είναι ορατόριο. Η σύνθεσή του το δηλώνει. Αντηχεί μουσική προδιαγραφή για φωνή σόλο. Μαγεύεσαι, όταν το διαβάζεις˙ και πρόσθεσε: «Αυτά τα πολύ βασανισμένα χέρια των υπόδουλων από τα κάτεργα των μπαρμπερίνων σκλάβων της Αφρικής. Τώρα και η Αφρική αφυπνίζεται. Και ήταν η δεκαετία του πενήντα. Από τα μάρμαρα και τα γλυπτά θα διδαχτεί το πνευματικό επίπεδο ενός λαού. Αυτά είναι ακράδαντα μνημεία».
Όμως είναι αδύνατο να ξεχαστούν οι στίχοι:
«Τα μεγαλύτερα των αιώνων μάρμαρα
σήκωσαν απαλά βασανισμένα χέρια» –
χτυπημένα από τα μαστιγώματα. Θυμηθείτε το ρωμαίο Λεύκιο Μόμμιο, όταν ρήμαζε
την Κόρινθο! (146 π.Χ.)
Αλλά αυτά είναι για άλλη φορά. Ποιος άλλος ποιητής μας εκφράστηκε, είπε ο καθηγητής μας, και κρατούσε μια παλιά έκδοση του Δροσίνη. Του άρεσαν οι παλιές εκδόσεις. Και αυτή ήταν σε κίτρινο χαρτί. Στη γερμανική κατοχή υπήρχε έλλειψη χαρτιού.
Η νοσταλγία της περασμένης νεανικής ζωής συνεχίζεται δυναμικά με το «Είπε!» (1932) και τα «Φευγάτα χελιδόνια» (1936).
Ο Δροσίνης αγαπά το παρελθόν, το δείχνει και ενδιαφέρεται γι’ αυτό. Άλλωστε το «Είπε» δεν ήταν τίποτε άλλο από το «έφη». Αυτό έκρυβε το πυθαγόρειο έφα (που είναι παρατατικός του αρχαίου ρήματος φημί = που ορισμένες φορές έχει και τη σημασία του αορίστου). Έπειτα μπορείτε να θυμηθείτε και το νιτσεϊκό (τον Νίτσε, αυτός που το πρωτόγραψε), «Τάδε ἔφη Ζαρατούστρας» = αυτό είπε ο Ζαρατούστρας. Το βιβλίο αυτό, που έχει πολύ διαβαστεί από τα εφηβικά μας χρόνια, αποτελεί ορόσημο λογοτεχνικό και φιλοσοφικό. Αυτό λοιπόν το «είπε» του Δροσίνη ανατρέχει και θυμίζει εκείνο το «έφη» και μας ανυψώνει πνευματικά. Έπειτα ο Δροσίνης ήταν αγαπητός πολύ και στα νεοελληνικά μας αναγνώσματα με τα ποιήματά του.
Αλλά η έκδοση αυτή του συλλόγου «Οι Φίλοι του Μουσείου Γ. Δροσίνη» ορθώς επέλεξαν το φιλοσοφικό αυτό ποίημα στη δημοσίευση. Είναι τόσο ενδιαφέρον όσο και επίκαιρο. Συγχαρητήρια! Η εποχή μας αναζητεί επανέκδοση τέτοιων βιβλίων κατά περιόδους. Δεν πρέπει να το λησμονούμε.
Ανάβρυτα, Πάσχα 2024
