Πώς τα Social Media αποτελούν πλέον μέσο Δημιουργίας Πολιτικών Τάσεων και Κοινής Γνώμης;
Ζώης Κατσίκης
Φοιτητής, Τμήματος Διοίκησης Οργανισμών, Μάρκετινγκ, Τουρισμού – Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδος
Στον σημερινό κόσμο, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν είναι απλώς ένα μέρος για να μοιραστούμε τι φάγαμε για πρωινό ή εκείνο το χαριτωμένο βίντεο με τον σκύλο μας. Είναι μια «μηχανή» για τον πολιτικό διάλογο και την κοινή γνώμη, ιδίως μεταξύ των νέων. Από τα νήματα στο X (Twitter για τους ρομαντικούς) μέχρι τα viral TikToks, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αναδιαμορφώνουν τον τρόπο με τον οποίο ασχολούμαστε με την πολιτική, κατανοούμε τα θέματα και αποφασίζουμε ακόμη και για την ψήφο μας. Μάλιστα, προκειμένου να γίνει ακόμα πιο σαφής η αξία που έχουν για τους πολίτες τα κοινωνικά δίκτυα, είναι βασικό να γνωρίζουμε πως πάνω από 1 στους 3 Έλληνες δηλώνουν ότι δε θα μπορούσαν να ζήσουν χωρίς αυτά.
Η νέα πλατεία της πόλης
Ας σκεφτούμε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ως τη πλατεία της πόλης, όπου οι άνθρωποι συγκεντρώνονται για να συζητήσουν τα «καυτά» θέματα της ημέρας. Πλατφόρμες, όπως το Facebook και το Instagram, έχουν εκδημοκρατίσει τη ροή των πληροφοριών επιτρέποντας σε οποιονδήποτε διαθέτει ένα smartphone να εκφράσει τη γνώμη του, η οποία θα μπορούσε να φτάσει δυνητικά σε εκατομμύρια ανθρώπους. Για τις νεότερες γενιές αλλά και για όλες τις υπόλοιπες πλέον, αυτός είναι ο χώρος που μπορούν να χρησιμοποιήσουν για να ενημερωθούν αλλά και να συμμετάσχουν σε συζητήσεις.
Ωστόσο, ο αντίκτυπος των μέσων κοινωνικής δικτύωσης δεν είναι μόνο ηλιοφάνεια και ουράνια τόξα. Μπορεί επίσης να δημιουργήσει διάφανους θαλάμους απομόνωσης (φαινόμενο Echo Chamber*), όπου οι χρήστες εκτίθενται μόνο σε απόψεις που ενισχύουν τις δικές τους πεποιθήσεις. Οι αλγόριθμοι που έχουν σχεδιαστεί για να μας κρατούν απασχολημένους συχνά μας δείχνουν περιεχόμενο παρόμοιο με αυτό που μας έχει ήδη αρέσει ή κοινοποιηθεί, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε μια πολωμένη και διχασμένη διαδικτυακή κοινότητα. Είναι ζωτικής σημασίας, λοιπόν, να έχουμε επίγνωση αυτού του γεγονότος και να αναζητούμε διαφορετικές οπτικές γωνίες πριν σχηματίσουμε μια ολοκληρωμένη αντίληψη πάνω σε ένα θέμα.
Το μειονέκτημα της ταχείας διάδοσης των πληροφοριών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι η εξίσου ταχεία διάδοση της παραπληροφόρησης. Οι ψευδείς ειδήσεις και το παραπλανητικό περιεχόμενο μπορούν να γίνουν viral επηρεάζοντας την κοινή γνώμη, καταστρέφοντας μία καριέρα ή ακόμη και αλλάζοντας τα αποτελέσματα των εκλογών. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια μεγάλων εκλογών, ψευδείς πληροφορίες σχετικά με τους υποψηφίους ή τις διαδικασίες της ψηφοφορίας μπορούν να διαδοθούν σαν πυρκαγιά επηρεάζοντας ενδεχομένως τους ψηφοφόρους με βάση λανθασμένα δεδομένα. Η κριτική στάση απέναντι στις πηγές και η επαλήθευση των γεγονότων είναι πλέον πιο σημαντική από ποτέ.
Hashtags και Ιντερνετ-άνθρωποι αλλάζουν τον κόσμο
Hashtags όπως το #BlackLivesMatter, το #MeToo και το #ClimateStrike όχι μόνο έχουν γίνει trend παγκοσμίως, αλλά έχουν επίσης δώσει ώθηση σε κινήματα και αλλαγές πολιτικής στην πραγματική ζωή. Αυτές οι ψηφιακές εκστρατείες δείχνουν πως ένα και μόνο tweet ή post μπορεί να κινητοποιήσει τους ανθρώπους, να δημιουργήσει ευαισθητοποίηση και να απαιτήσει δράση. Για παράδειγμα, το κίνημα #MeToo, το οποίο ξεκίνησε ως ένα απλό hashtag, εξελίχθηκε σε μια παγκόσμια διαμαρτυρία κατά της σεξουαλικής παρενόχλησης και επίθεσης. Με τον ίδιο τρόπο λειτουργεί και το #Cancel, το οποίο έχει γίνει ο τρόμος και ο φόβος διάσημων εταιρειών, περσόνων και influencer από όλο τον κόσμο.
Οι influencers, από την άλλη, είναι οι νέες φωνές της αλλαγής. Δεν είναι λίγες οι φορές μάλιστα όπου οι Influencers έχουν μετατραπεί σε … ιντερνετικοί ακτιβιστές. Οι άνθρωποι σήμερα, κυρίως οι νέοι, είναι πιο πιθανό να εμπιστεύονται τους influencers που ακολουθούν στο Instagram ή στο YouTube από ότι τις παραδοσιακές πολιτικές προσωπικότητες – φιγούρες. Οι influencers χρησιμοποιούν τις πλατφόρμες τους για να ευαισθητοποιήσουν τους ακολούθους τους για κοινωνικο-πολιτικά ζητήματα, να υποστηρίξουν υποψηφίους, αλλά δυστυχώς μια πολύ μικρή μερίδα από εκείνους ενθαρρύνουν τους πολίτες να συμμετέχουν στις εκλογικές διαδικασίες. Κάνουν την πολιτική σχετική και προσιτή αναλύοντας τα πολύπλοκα ζητήματα μέσω ίσως ενός πιο εύπεπτου περιεχομένου.
Νεολαία και πολιτική δέσμευση
Οι νέοι δεν είναι απλώς παθητικοί καταναλωτές πολιτικού περιεχομένου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αλλά ενεργοί συμμετέχοντες. Από τη διοργάνωση απεργιών για το κλίμα μέχρι τη διεξαγωγή εκστρατειών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για τοπικούς υποψηφίους, οι νέοι αξιοποιούν αυτές τις πλατφόρμες για να κάνουν τη φωνή τους να ακουστεί και να προωθήσουν την αλλαγή. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν μειώσει τα εμπόδια για την πολιτική δέσμευση διευκολύνοντας τους νέους να συμμετέχουν με ουσιαστικό τρόπο.
Tο συμπέρασμα; Η φωνή όλων μας μετράει!
Στην ψηφιακή εποχή, η φωνή σας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να κάνει τη διαφορά. Είτε μοιραζόμαστε μια ανάρτηση είτε δημιουργούμε ένα hashtag είτε συμμετέχουμε σε μια διαδικτυακή συζήτηση, συμβάλλουμε στον πολιτικό και κοινωνικό διάλογο. Οφείλουμε να μένουμε ενημερωμένοι, να είμαστε κριτικοί απέναντι στις πληροφορίες που καταναλώνουμε και μην υποτιμάμε τη δύναμη του ψηφιακού μας αποτυπώματος. Το επόμενο μεγάλο κίνημα μπορεί να ξεκινήσει με την επόμενη ανάρτησή μας…
* Φαινόμενο «Echo Chamber» – Ένα περιβάλλον όπου ένα άτομο συναντά μόνο πληροφορίες ή απόψεις που αντανακλούν και ενισχύουν τις δικές του.
Το λεξικό της Οξφόρδης
