Από τον καθηγητή
Πέτρο Γρουμπό
Πρόσφατα ο Πέτρος Π. Γρουμπός, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Πατρών, πρότεινε σε δύο διεθνή συνέδρια ένα νέο επιστημονικό πεδίο. Το ονόμασε «Κυβερνητική Τεχνική Νοημοσύνη (ΚΤΝ)» στα αγγλικά, «Cybernetics Artificial Ιntelligence (CAI)». Η πρόταση έγινε καταρχάς στο 22ο διεθνές συνέδριο TECIS 2024, που έλαβε μέρος στο Δουβλίνο της Ιρλανδίας 29-31 Μαΐου του 2024 και μετά στο 15ο διεθνές συνέδριο AIESE, το οποίο πραγματοποιήθηκε στις 27-30 Αυγούστου 2024, στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς. Και τα δύο διεθνή συνέδρια παρακολούθησε μεγάλος αριθμός επιστημόνων από όλο το κόσμο. Ο ομότιμος καθηγητής ήταν προσκεκλημένος ως κεντρικός ομιλητής.
Το TECIS 2024, το οποίο στοχεύει να φέρει κοντά ερευνητές και επαγγελματίες από τη βιομηχανία και τον ακαδημαϊκό-ερευνητικό χώρο για να δώσει μια επισκόπηση της κατάστασης της επιστήμης, να παρουσιάσει νέα ερευνητικά αποτελέσματα και να ανταλλάξει ιδέες και εμπειρίες στον τομέα της τεχνολογίας, του πολιτισμού και της διεθνούς σταθερότητας. Ο κύριος στόχος της σειράς των συνεδρίων AIESE είναι να φέρει κοντά ερευνητές και επαγγελματίες για να μοιραστούν ιδέες σχετικά με τα θεμέλια, τις τεχνικές, τα εργαλεία και τις εφαρμογές της θεωρίας και πρακτικής της μηχανικής λογισμικού που υποστηρίζεται από τεχνητή νοημοσύνη.
Ο Π. Γρουμπός έκανε μια εμπεριστατωμένη ανάλυση των σημερινών κοινωνικών, πολιτικών, οικονομικών και πολιτισμικών προκλήσεων του πλανήτη. Σημείωσε εμφατικά ότι η ανάπτυξη της «τεχνολογίας» οδηγεί σε δραματικές αλλαγές στη διεθνή σταθερότητα. Ποτέ δεν ήταν τόσο σημαντικό όσο είναι σήμερα να εξετασθεί η «σταθερότητα των συστημάτων του πλανήτη». Επί του παρόντος και κατά τα τελευταία χρόνια, τα κοινωνικά διεθνή και εθνικά συστήματα ελέγχου έχουν αποδειχθεί ανεπαρκή και επιρρεπή να είναι θεμελιώδη και πιο βασικά ασταθή. Πολλές βασικές υποθέσεις δεν είναι πλέον βέβαιες και σίγουρα αμφισβητούνται. Είναι ανάγκη όλα αυτά τα θέματα να εξετασθούν συστηματικά και συνετά.
Τώρα το ερώτημα είναι, ποιες επιστημονικές θεωρίες και μέθοδοι υπάρχουν αλλά και μπορούν να χρησιμοποιηθούν σήμερα για την ανάλυση και μελέτη όλων αυτών των προβλημάτων-προκλήσεων. Όλοι τρέχουν στη Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) ελπίζοντας ότι θα τους λύσει όλα τα προβλήματα του κόσμου. Ο καθηγητής, όμως έθεσε το ερώτημα: είναι το μέλλον του πλανήτη ασφαλές, ειρηνικό και σταθερό στηριζόμενοι αποκλειστικά στη ΤΝ; Και προχώρησε να αναφερθεί στην αγωνία πολλών διακεκριμένων επιστημόνων που τα τελευταία 15-20 χρόνια κρούουν το κώδωνα του κινδύνου για τις απειλές της ΤΝ αν αφεθεί χωρίς έλεγχο από τον άνθρωπο.
Ο Π. Γρουμπός αναφέρθηκε σε τελευταίες μελέτες που αναδεικνύουν ένα βασικό μειονέκτημα της ΤΝ ότι δεν αξιοποιεί καθόλου «θεωρίες ελέγχου». Είπε: “φοβάμαι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι τεχνητής νοημοσύνης δεν είναι εξοικειωμένοι με τη θεωρητική έννοια του βρόχου ανάδρασης (feedback control)».
Ο όρος κυβερνητική αναφέρεται σε μια προσέγγιση για την εξερεύνηση και την κατανόηση διαφορετικών συστημάτων και του τρόπου αλληλεπίδρασής τους σε ένα μεγάλο δυναμικό και πολύπλοκο σύστημα αναφοράς, ιδιαίτερα όσον αφορά την κυκλική αιτιότητα. Αυτή η συγκεκριμένη πτυχή της κυβερνητικής βασίζεται στη θεωρία ελέγχου και χρησιμοποιείται συχνά για τη βελτίωση της απόδοσης, διασφαλίζοντας παράλληλα την επίτευξη του στόχου. Η Κυβερνητική χρησιμοποιεί τη γνωστική επιστήμη για να κατανοήσει και να αναλύσει καλύτερα τον κόσμο. Η γνωστική επιστήμη χρησιμοποιεί αιτιότητα και όχι συσχέτιση.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν στηρίζετε σε παρόμοιες θεωρίες. Οι θεωρίες της ΤΝ έχουν σαν βάση την συσχέτιση και όχι την αιτιότητα. Η συσχέτιση βασίζετε στην ύπαρξη πολλών δεδομένων (Big Data) που μερικές φορές δεν υπάρχουν ή και είναι μη αξιόπιστα. Η ΤΝ, είναι μια εννοιολογική πτυχή της νοημοσύνης μηχανών – δηλαδή νοημοσύνη που αποδεικνύεται από τις μηχανές. Η ΤΝ είναι ένας τομέας της επιστήμης των υπολογιστών που βασίζεται στην ιδέα των προγραμμάτων υπολογιστών που μοντελοποιούν πτυχές της ευφυούς συμπεριφοράς. Βασίζεται στην ιδέα της δημιουργίας μηχανών που μιμούνται την ανθρώπινη νοημοσύνη και συμπεριφορά, ώστε να μπορούν να αντιδρούν σαν άνθρωποι.
Ο Π. Γρουμπός αναφέρθηκε εκτενέστατα στους δύο όρους που χρησιμοποιούνται συχνά εναλλακτικά, αλλά έχουν πολύ διαφορετικές έννοιες: η τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) και η Κυβερνητική. Και οι δύο όροι χρησιμοποιούνται συχνά εναλλακτικά και έτσι συγχέονται ο ένας με τον άλλον. Οι μελέτες δείχνουν ότι οι διαφορές μεταξύ ΤΝ και Κυβερνητικής δεν είναι απλώς σημασιολογικές αλλά μάλλον εννοιολογικές. Τις τελευταίες δεκαετίες, η Κυβερνητική έχει συχνά επισκιαστεί από την Τεχνητή Νοημοσύνη, παρόλο που η Τεχνητή Νοημοσύνη επηρεάστηκε από την Κυβερνητική με πολλούς τρόπους. Πρόσφατα, η Κυβερνητική επιστρέφει στη δημόσια συνείδηση και χρησιμοποιείται για άλλη μια φορά σε πολλούς τομείς.
Πρέπει να τονιστεί ότι η Κυβερνητική είναι μια διεπιστημονική επιστήμη που εστιάζει στο πώς ένα σύστημα επεξεργάζεται πληροφορίες, ανταποκρίνεται σε αυτές και αλλάζει, αναπτύσσει ενέργειες ελέγχου ή αναδομεί ολόκληρο το σύστημα για καλύτερη λειτουργία. Είναι μια γενική θεωρία επεξεργασίας πληροφοριών, ελέγχου ανατροφοδότησης και λήψης αποφάσεων. Και όλα αυτά σε πραγματικό χρόνο πράγμα που η ΤΝ δεν κάνει.
Ο Π. Γρουμπός μελετώντας προσεκτικά και τις δύο επιστημονικές περιοχές κατέληξε στο συμπέρασμα ότι “Η σημερινή ερμηνεία του όρου “Κυβερνητική” όπως προτάθηκε από τον Norbert Wiener το 1948 ως “η επιστημονική μελέτη του ελέγχου και της επικοινωνίας στο ζώο και τη μηχανή” είναι πιο σχετική με τη ζωή μας σήμερα από ποτέ». Και συνέχισε: «Οι άνθρωποι πρέπει να διατηρήσουν τον έλεγχο της TN. Τα συστήματα TN, πρέπει να κάνουν ότι θέλει ο άνθρωπος και όχι να κάνουν ότι αυτά που εκείνα θέλουν». Η απαιτούμενη έρευνα είναι διεπιστημονική, αντλούμενη από όλους σχεδόν τους επιστημονικούς και κοινωνικούς τομείς. «Αυτός είναι ο λόγος που τον τελευταίο χρόνο υπήρξε η ανάγκη να συνδυαστεί η Κυβερνητική και η ΤΝ σε ένα νέο επιστημονικό πεδίο»: την Κυβερνητική Τεχνητή Νοημοσύνη (ΚΤΝ).
Το νέο επιστημονικό πεδίο παρουσιάστηκε εκτενέστατα και στα δύο διεθνή συνέδρια. Μεγάλο και έντονο ενδιαφέρον για το προτεινόμενο νέο επιστημονικό πεδίο έδειξαν επιστήμονες από την Αμερική, Ιαπωνία, Καναδά, Ρωσία, Αγγλία, Γερμανία, Ιρλανδία, Ιταλία και Γαλλία. Ήδη επιστήμονες από την Αμερική, Ιαπωνία, Ρωσία και Αγγλία έχουν έλθει σε επικοινωνία με τον καθ. Γρουμπό για μελλοντική συνεργασία στο νέο επιστημονικό πεδίο. Στα μελλοντικά σχέδια του καθηγητή είναι η διοργάνωση του πρώτου συνεδρίου στη Κυβερνητική Τεχνητή Νοημοσύνη (ΚΤΝ) στη Πάτρα. Ακόμη σκέπτεται τη συγγραφή βιβλίου στο νέο επιστημονικό πεδίο.
Κλείνοντας και στα δύο διεθνή συνέδρια τόνισε:
«Εναπόκειται σε όλους μας να εργαστούμε μαζί για να αναπτύξουμε βιώσιμες, ρεαλιστικές, λογικές, πρακτικές και σοφές λύσεις. Το οφείλουμε στις μελλοντικές γενιές. Για να το πετύχουμε αυτό, πρέπει να αποδεχτούμε και να ακολουθήσουμε έναν σταθερό κώδικα ηθικής, ο οποίος θέτει επαγγελματικά αποδεκτές αξίες και κατευθυντήριες αρχές που έχουν καθιερωθεί από ανώτερους πολιτισμούς εδώ και αιώνες».
