Γράφει ηΕλένη Κονιαρέλλη – Σιακή
Oι τρεις άντρες καθισμένοι σ’ ένα απόμερο τραπεζάκι στη γωνία του καφενείου συζητούσαν χαμηλόφωνα. Με προσοχή έστρεφαν κάθε φορά τη ματιά τους σ’ αυτόν που είχε πάρει τον λόγο. Ήταν φανερό ότι το θέμα που τους απασχολούσε ήταν ιδιαίτερα σοβαρό, η γνώμη όλων ήταν αναγκαία και είχε βαρύνουσα σημασία προκειμένου να πάρουν τη σωστή απόφαση.
Όμως, το παράξενο ήταν ότι ο ένας από τους τρεις, άκουγε προσεκτικά αυτά που έλεγαν οι δύο άλλοι, ενώ εκείνος σιωπούσε, ή να το πούμε αλλιώς, δεν άρθρωνε ή δεν εκστόμιζε καμία λέξη· με μια κουβέντα, δεν άνοιγε καθόλου το στόμα του. Δεν έβγαζε μιλιά, δεν έβγαζε άχνα, κιχ… Όλη την ώρα τα χείλη του ήταν σφραγισμένα.
Οι δύο συνομιλητές του(;) κουράστηκαν, βαρέθηκαν, νευρίασαν… ποιος ξέρει, δεν άντεξαν περισσότερο, και με μια φωνή αναρωτήθηκαν:
– Επιτέλους, ποια είναι η δική σου γνώμη; Τόση ώρα οι δυο μας προσπαθούμε να βρούμε τη σωστή λύση για να πάρουμε και τη σωστή απόφαση και εσύ τσιμουδιά. Τόση ώρα εμείς μιλούμε κι εσύ «τηρείς σιγήν ιχθύος…»
Αλήθεια, πότε λέμε στη συζήτησή μας ότι: «Αυτός τηρεί σιγήν ιχθύος»; Μεταφορικά σημαίνει ότι παραμένει σιωπηλός και δεν αποκαλύπτει τίποτα!
«Τηρεί σιγήν ιχθύος», είναι μια παροιμιώδης φράση που έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα. «Αφωνότερος ιχθύος» έλεγαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι, δηλαδή, πιο άφωνος και από ένα ψάρι, μας λέει ο Λουκιανός. Και ακόμα πιο βαρυσήμαντη φράση ήταν: «Τηρεί αρποκράτειαν σιγήν».
Ο Αρποκράτης ήταν το ελληνικό όνομα που είχε δοθεί στον Ώρο, που ήταν Αιγύπτιος Θεός που τον θεωρούσαν «Θεό της Σιωπής». Ήταν Ουράνιος Θεός των Αιγυπτίων με μορφή Γερακιού ή Φτερωτού Ήλιου. Στον κύκλο του Όσιρι και της Ίσιδος, επονομάζεται «Ώρος – παιδί».
Όμως οι πρόγονοί μας δεν σταμάτησαν μόνο στη φράση, «Τηρεί σιγήν ιχθύος», γιατί έλεγαν συχνά και «Τηρεί σιγήν Σφιγγός», ενώ αυτόν που σιωπούσε αινιγματικά τον έλεγαν «Σφίγγα». Ακόμα έλεγαν και την παροιμιώδη φράση: «Αεροπαγίτη σιωπηλότερος». Δεν γνωρίζουμε γιατί το έλεγαν αυτό. Πιθανόν οι Αρεοπαγίτες να είχαν τη φήμη ολιγόλογων ανθρώπων!
■ ■ ■
Αφού γράψαμε τόσο πολλά για τη γνωστή φράση που ακούμε συχνά: «Τηρεί σιγήν ιχθύος», τώρα ήρθε η στιγμή -με τη βοήθεια της επιστήμης- να ανατρέψουμε αυτή την έκφραση, αφού όλοι έχουμε ακούσει για το τραγούδι της φάλαινας και τα μουρμουρίσματα των δελφινιών, και τώρα διαβάζουμε ότι και τα θαλάσσια θηλαστικά δεν αποτελούν εξαίρεση στις «συζητήσεις» του κόσμου των ωκεανών. Έχει αποδειχτεί από αμέτρητα δεδομένα που συγκέντρωσαν οι επιστήμονες, από όλα τα γεωγραφικά μήκη και τα πλάτη της γης, ότι δεν βασιλεύει η σιωπή στη θάλασσα, γιατί και τα ψάρια μιλούν! Οι ερευνητές χρησιμοποιώντας υποβρύχιους δέκτες, διαπιστώνουν έκπληκτοι ότι κάθε ψάρι έχει τη δική του ηχητική υπογραφή, ότι χρησιμοποιούν διαφορετικές λέξεις για να επικοινωνήσουν διαφορετική πληροφορία, π.χ. για ερωτικό κάλεσμα, ή για να ειδοποιήσουν ότι υπάρχουν στον χώρο τους εισβολείς κάνοντας κραυγές κινδύνου, και άλλα.
Βέβαια, δεν έχει διαφύγει από τις μελέτες των επιστημόνων η δυνατότητα αυτή των ψαριών να γίνεται με ήχους, αφού βρίσκουμε ότι η πρώτη αναφορά για το γεγονός αυτό υπάρχει στον Αριστοτέλη.
Από τότε πέρασαν πολλά χρόνια ατελείωτων ερευνών από τους επιστήμονες όλου του κόσμου, μέχρι που σήμερα να μπορούν να ηχογραφούν αλλά και να αποκρυπτογραφούν τις συνομιλίες των ψαριών, αποκαλύπτοντας σ’ εμάς τον κόσμο των θαλασσών και των ωκεανών, που μέχρι σήμερα τον αγνοούσαμε.
Χαριτολογώντας θα λέγαμε, ότι αφού σήμερα έχουμε μάθει όλα τα μυστικά, τα μυστήρια και τα άγνωστα της θάλασσας και των ωκεανών, και κυρίως μάθαμε ότι μιλούν και τα ψάρια, τώρα έχει μείνει μόνο να ρωτήσουμε και τη… γοργόνα πότε θα σταματήσει να ρωτά στα πλοία που περνούν από κοντά της: «Αν ζει ο Βασιλιάς Αλέξανδρος…»
