Χρονογράφημα: Ιστορίες της Σπάρτης…

Γράφει ο
Φοίβος Ιωσήφ

Για την Σπάρτη έχουν γραφεί πολλές κακόφημες ιστορίες γιατί δεν ήθελαν ποτέ να μεταδώσουν στους άλλου λαούς τη νοοτροπία και τους μελλοντικούς σχεδιασμούς αυτής της πόλης – κράτους.

Κύρια μέριμνα του κράτους ήταν η εμπέδωση των κατοίκων όχι στην αγάπη μόνο αλλά και στην αφοσίωση των πολιτών στην έννοια της πατρίδας. Για τον οποιονδήποτε Σπαρτιάτη πολίτη η έννοια της πατρίδας είχε σαφώς μεγαλύτερη αξία από τη ζωή και τον θάνατο. Ο θάνατος ήταν μια συνέπεια της εξέλιξης ενώ η πατρίδα ήταν ο στόχος, η αξία και ο σκοπός της ζωής και της επιβίωσης. Ανάμεσα στη ζυγαριά του θανάτου και της πατρίδας, προείχε η αξία της πατρίδας. Για την αξία της πατρίδας υπάρχουν πλείστες όσες μαρτυρίες. Κανένας Σπαρτιάτης πολίτης δεν είχε το δικαίωμα συμμετοχής στον πόλεμο αν δεν άφηνε πίσω άρρενα γυιό. Γι αυτό στη μάχη των θερμοπυλών απαγορεύτηκε στον Διηνέκη να φύγει από τη Σπάρτη και να πάει στις Θερμοπύλες επειδή είχε τέσσερις κόρες.

Πληρώνοντας μια δούλα που μόλις είχε γεννήσει ένα αγόρι, παραδέχτηκε εκείνη ότι το αγόρι το είχε κάνει με τον Διηνέκη. Τότε στη Σπάρτη οι άνδρες χρησιμοποιούσαν τεχνάσματα για να πολεμήσουν, σήμερα ίσως τα πράγματα έχουν διαφοροποιηθεί. Γι αυτό το στράτευμα είχε απομακρυνθεί από τη Σπάρτη όταν του δόθηκε η άδεια να πάει στη μάχη. Πρόλαβε τον σπαρτιατικό στρατό λίγο μετά την Τεγέα. Στη μάχη είχε πει πως δεν μας τρομάζουν τα άπειρα τόξα των Περσών, μάλλον θα μας διευκολύνουν, αφού θα μας δώσουν την ευκαιρία να πολεμάμε υπό σκιάν.

Ο Λεωνίδας είχε εξομολογηθεί στη γυναίκα του Γοργώ ότι η μάχη θα είναι δύσκολη και πιθανόν δεν θα ξαναγύριζε ποτέ στη Σπάρτη. Η γυναίκα του τον ρώτησε πως αν μάθαινε κάτι τέτοιο τι θα έπρεπε να κάνει. Ο Λεωνίδας την προέτρεψε σε μια τέτοια περίπτωση να έβρισκε έναν γερό άντρα για να κάνει παιδιά για τη Σπάρτη. Ο Λεωνίδας είχε διαδεχθεί στον θρόνο τον αδελφό του Κλεομένη και εκείνος τον πατέρα του Αναξανδρίδα. Ήταν ακόμη δύο αδέρφια, ο Κλεόμβροτος και ο Δωριεύς. Τον Λεωνίδα διαδέχτηκε στον θρόνο ο γυιός του Πλείσταρχος.

Υπάρχει μια διήγηση – θρύλος για τη Σπάρτη. Μια Σπαρτιάτισα ξεπροβόδισε τον άνδρα της και τέσσερα παιδιά της για τον πόλεμο. Αφού ο ήλιος είχε γείρει, βγήκε στο αγνάντιο για να μάθει νέα από τη μάχη. Σε λίγο δεν άργησε να φθάσει ο αγγελιοφόρος που έφερνε τα πρώτα νέα. Τι έγινε; τον ρώτησε η Σπαρτιάτισα. Δυτυχώς, της είπε, ο άνδρας σου σκοτώθηκε την ώρα που μάχονταν τον εχθρό. Για πες μου τον ρώτησε πάλι, τι άλλο έγινε; Να, δυστυχώς, σκοτώθηκε και το μεγάλο σου αγόρι. Και μετά, τον ξαναρώτησε η χαροκαμένη. Τι να σου πω, της λέει, σκοτώθηκε και το δεύτερο παιδί σου. Άλλο, ρωτάει η μάνα. Να, της λέει, σκοτώθηκε και το δεύτερο παιδί σου. Άλλο, ξαναρωτάει η γυναίκα της Σπάρτης. Τι να σου λέω, της απαντάει ο αγγελιοφόρος, σκοτώθηκε και το τρίτο παιδί σου. Η γυναίκα τον ξαναρωτάει επιμένοντας, άλλο, τι έγινε; Άκου, της λέει ο μαντατοφόρος, σκοτώθηκε και το τέταρτο παιδί σου. Η γυναίκα που δεν της έμεινε κανένας να κοιμάται τα βράδια στο σπίτι της ξαναρωτάει επιμένοντας, άλλο, τι συνέβη; Ο ταχυδρόμος δεν της απαντάει διαισθανόμενος την ανθρώπινη συντριβή και η Σπαρτιάτισσα τον ξαναρωτάει επιμένοντας: άλλο; Μα τι άλλο θέλεις να σου πω, της λέει ο επιστρέφων στρατιώτης. Και η ρημαγμένη Σπαρτιάτισα τον ρωτάει για τελευταία φορά: Τελικά πες μου. Νικήσαμε; Και εδώ οι κοινωνίες μένουν με το στόμα ανοιχτό μπροστά στην εκτίμηση των Σπαρτιατών για την ανυπέρβλητη έννοια της πατρίδας.

Ο βασιλιάς της Μακεδονίας Φίλιππος όταν κατέλαβε την Κόρινθο, γνωρίζοντας τη γενναιότητα, τους έστειλε μήνυμα ότι ήθελε να τους επισκεφθεί για να συζητήσουν. Οι Λακεδαιμόνιοι του απάντησαν με λακωνικό τρόπο: «Ου». Δηλαδή μην έρχεσαι. Ο Φίλιππος εκνευρίσθηκε και τους έγραψε αυστηρά αυτή τη φορά: Αν έρθω στη Σπάρτη θα σας αφαλοκόψω. Οι Σπαρτιάτες του απάντησαν και πάλι λακωνικά «Αν». Ο Φίλιππος δεν πήγε ποτέ. Αυτές είναι με λίγες γραμμές η ιστορία της αέναης Σπάρτης.