Γράφει η
Αμαλία – Μαρία Κουτσογιάννη
Γεωγράφος, Στέλεχος Ειδικής Γραμματείας Μακροπρόθεσμου Σχεδιασμού, MSc Συστήματα Διαχείρισης Ενέργειας Και Προστασίας Περιβάλλοντος
Σήμερα, 8 Μαρτίου, η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας μας καλεί να αναλογιστούμε τη θέση των γυναικών σε όλους τους τομείς της κοινωνίας, συμπεριλαμβανομένης της τεχνολογίας και της Tεχνητής Nοημοσύνης (AI). Καθώς γράφω αυτό το άρθρο, δεν μπορώ παρά να αναρωτηθώ: Έχει το AI φύλο; Και αν ναι, τι σημαίνει αυτό για τις γυναίκες στον χώρο της τεχνολογίας;
Άραγε υπάρχει σχέση μεταξύ της Τεχνητής Νοημοσύνης (AI) και της ανθρώπινης αντίληψης του φύλου; Σίγουρα αυτό είναι ένα σύνθετο και σημαντικό θέμα που αγγίζει ζητήματα τεχνολογίας, κοινωνιολογίας, φιλοσοφίας και ηθικής. Πώς οι αλγόριθμοι της AI αναπαράγουν ή ενισχύουν έμφυλα στερεότυπα;
Η Tεχνητή Nοημοσύνη, ως τεχνολογικό επίτευγμα, δεν έχει φύλο με τη βιολογική έννοια. Ωστόσο, τα συστήματα AI αντικατοπτρίζουν τις ανθρώπινες προκαταλήψεις, καθώς είναι εκπαιδευμένα με δεδομένα που προέρχονται από κοινωνίες με μακροχρόνιες έμφυλες ανισότητες. Σύμφωνα με έρευνα του UNESCO (2020), τα AI συστήματα φωνητικής αναγνώρισης, όπως οι εικονικοί βοηθοί Siri, Alexa και Google Assistant, προγραμματίστηκαν αρχικά με γυναικείες φωνές, ενισχύοντας στερεότυπα που θέλουν τις γυναίκες σε ρόλους υπακοής και εξυπηρέτησης. Οι αλγόριθμοι AI «μαθαίνουν» από τεράστιες βάσεις δεδομένων, που συχνά περιέχουν ιστορικές ανισότητες. Έρευνα του MIT Media Lab (2018) αποκάλυψε ότι οι αλγόριθμοι αναγνώρισης προσώπου είχαν πολύ υψηλότερο ποσοστό σφάλματος στην ταυτοποίηση γυναικών και ειδικά γυναικών με πιο σκούρο δέρμα. Αυτό καταδεικνύει τη μεροληψία που ενσωματώνεται στα δεδομένα εκπαίδευσης του AI, δημιουργώντας αδικίες στον τρόπο που λειτουργούν οι εφαρμογές AI.
Οι Γυναίκες στην Ανάπτυξη του AI
Αν και οι γυναίκες αποτελούν σημαντικό ποσοστό των χρηστών τεχνολογιών AI, παραμένουν υποεκπροσωπούμενες στην ανάπτυξή τους. Σύμφωνα με μελέτη του World Economic Forum (2023), μόνο το 22% των επαγγελματιών στην Tεχνητή Nοημοσύνη είναι γυναίκες. Αυτό σημαίνει ότι οι αποφάσεις που λαμβάνονται για τον σχεδιασμό των αλγορίθμων και την επιλογή δεδομένων γίνονται κυρίως από άνδρες, γεγονός που μπορεί να ενισχύσει τις υπάρχουσες έμφυλες προκαταλήψεις. Η λύση στο πρόβλημα δεν είναι η απόρριψη της AI, αλλά η διαμόρφωση ενός δικαιότερου και πιο συμπεριληπτικού οικοσυστήματος. Η ενίσχυση της συμμετοχής γυναικών και άλλων υποεκπροσωπούμενων ομάδων στις ομάδες ανάπτυξης AI μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία πιο δίκαιων αλγορίθμων, περιορίζοντας τις μεροληψίες που προκύπτουν από ομοιογενείς ομάδες ανάπτυξης. Παράλληλα, η αυστηρή εποπτεία των δεδομένων εκπαίδευσης, με έμφαση στη χρήση ισορροπημένων και ποικιλόμορφων συνόλων δεδομένων, μπορεί να μειώσει τις ανισότητες στις αποφάσεις των συστημάτων AI.
Η πρόκληση είναι να εξασφαλίσουμε ότι η Tεχνητή Nοημοσύνη δεν διαιωνίζει ανισότητες, αλλά λειτουργεί ως εργαλείο προόδου και συμπερίληψης. Σήμερα, την Ημέρα της Γυναίκας, ας αναρωτηθούμε όχι μόνο πώς επηρεάζονται οι γυναίκες από το AI, αλλά και πώς μπορούμε να εξασφαλίσουμε ότι θα έχουν ενεργό ρόλο στη διαμόρφωσή του.
`
