Η συγγραφέας του επιτυχημένου παιδικού βιβλίου «Mην πας φωκάκι!», το οποίο αποτελεί έναν λειτουργικό και παιδαγωγικό τρόπο ευαισθητοποίησης των παιδιών για θέματα αυτοπροστασίας τους από εξωτερικούς κινδύνους, μας μιλά για την έμπνευσή της, το πνεύμα του βιβλίου και τη σύνδεσή του με τη δύσκολη πραγματικότητα των καιρών μας.
Το «Μην πας φωκάκι!» (εκδόσεις «Πάπυρος») της Βασιλικής Ρουμελιώτου είναι ένα απολαυστικό βιβλίο που, με τρυφερή ματιά, βοηθάει τα παιδιά να καταλάβουν γιατί δεν πρέπει ποτέ να ακολουθούν τους ξένους. Ένα βιβλίο που πρέπει να υπάρχει σε κάθε παιδική βιβλιοθήκη.
Είναι ένα βιβλίο που λειτουργεί σαν οδηγός για γονείς αλλά και εκπαιδευτικούς. Η εκπαίδευση άλλωστε σε θέματα αυτοπροστασίας, είναι ένα από τα σημαντικότερα και δυσκολότερα μαθήματα που μπορεί να δώσει ένας γονιός στο παιδί του. Το «Μην πας Φωκάκι!» εξηγεί απλά και κατανοητά γιατί δεν πρέπει ένα παιδί να ακολουθεί κάποιον άγνωστο. Με την καθοδήγηση των επιστημονικών συνεργατών του βιβλίου, στις τελευταίες σελίδες, ο γονιός είναι σε θέση να αιτιολογήσει αυτή την απαίτηση – συμβουλή του, με τρόπο που να μην προκαλέσει υπέρμετρο φόβο στο παιδί.
Για τους εκπαιδευτικούς, παρουσιάζεται στο βιβλίο μια σειρά ενδεικτικών δραστηριοτήτων, που τους καθοδηγεί στο πώς να εστιάσουν σε δύο σημαντικές παραμέτρους: α. τα παιδιά δεν πρέπει να ακολουθήσουν σε καμία περίπτωση κάποιον ξένο και β. οι ξένοι θα προσπαθήσουν να τα δελεάσουν.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΑΡΑΜΟΥΤΑ
Μιλήστε μας για εσάς, για να σας γνωρίσει και το δικό μας αναγνωστικό κοινό.
Γεννήθηκα το 1976 στον Πειραιά. Είμαι φιλόλογος με ειδίκευση στην ειδική αγωγή και ερευνητικό ενδιαφέρον τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στο φάσμα του αυτισμού. Προσπαθώ να ολοκληρώσω τη σχετική διατριβή μου και ταυτόχρονα να μεγαλώσω δύο υπέροχα κορίτσια. Αγαπάω τη μουσική, τα ταξίδια και τα βιβλία. Με ενοχλεί η ασέβεια και το θράσος. Πολύ.
Τι αποτέλεσε αφορμή για τη συγγραφή του βιβλίου;
Κάποια στιγμή, συμμετείχα σε μια Σχολή Γονέων που διοργάνωσε ο κύριος Νικόλας Κυπαρισσός στη Σκιάθο, ψυχολόγος και επιστημονικός συνεργάτης του βιβλίου. Σε εκείνον έδωσα το βιβλίο για να με διαβεβαιώσει ότι είναι κατάλληλο και ασφαλές για τις ηλικίες στις οποίες απευθύνεται.
Σε μία από τις συνεδρίες, λοιπόν, κάποιοι γονείς μας ενημέρωσαν για ένα ανησυχητικό περιστατικό: Ένας άντρας βρέθηκε έξω από το προαύλιο του δημοτικού σχολείου και πρότεινε στα παιδιά να τον ακολουθήσουν για να τους κεράσει παγωτό, λέει, και να τους πάει βόλτα με μηχανάκι. Κάποια παιδιά προσπάθησαν να σκαρφαλώσουν τα κάγκελα για να βγουν έξω και να τον ακολουθήσουν. Ευτυχώς, οι εκπαιδευτικοί επενέβησαν και το απέτρεψαν. Το γεγονός προκάλεσε ανησυχία και οι γονείς ήθελαν να μάθουν πώς να προσεγγίσουν αυτό θέμα στα παιδιά τους. Τότε, πήρα τον λόγο και πρότεινα να βρούμε ένα παιδικό βιβλίο που να πραγματεύεται αυτό το θέμα, ώστε να το δουλέψουμε όλοι μαζί, γονείς και δάσκαλοι, με τα παιδιά. Η ιδέα άρεσε σε όλους και ανέλαβα να βρω το κατάλληλο βιβλίο.
Ψάχνοντας όμως να βρω το κατάλληλο βιβλίο για μικρά παιδιά, προς μεγάλη μου έκπληξη, δεν βρήκα κάτι. Έτσι αποφάσισα να το γράψω εγώ.
Περιγράψτε μας τις πηγές έμπνευσής σας.
Με εμπνέουν πράγματα που με πονάνε και οι άπειροι κίνδυνοι που εντοπίζω γύρω μου, που μπορούν να απειλήσουν τα μικρά παιδιά.
Το βιβλίο είναι ήδη επιτυχημένο. Για ποιους λόγους θεωρείτε;
Το Φωκάκι είναι πολύ δημοφιλές επειδή παρουσιάζει το θέμα με τρόπο κατανοητό, κατάλληλο, ευχάριστο και ελκυστικό για τις μικρές ηλικίες. Η γλώσσα του είναι απλή και καθημερινή, με αποτέλεσμα τα παιδιά να μπορούν να ταυτιστούν με τον ήρωα και με τις καταστάσεις που περιγράφονται. Διαβάζοντας το Φωκάκι, τα παιδιά νιώθουν ασφαλή και κατανοούν ότι μοιράζεται τα ίδια συναισθήματα και τις ίδιες ανησυχίες με εκείνα.
Ταυτόχρονα, το ενδιαφέρον τους κρατιέται ζωντανό επειδή το βιβλίο αξιοποιεί δραματοποίηση, παιχνίδι και δημιουργική έκφραση. Τα παιδιά συμμετέχουν ενεργά, χωρίς να αισθάνονται ποτέ φόβο. Κάθε άλλο. Το βιβλίο επικεντρώνεται στην ενδυνάμωσή τους, προσφέροντάς τους τα εργαλεία για να κάνουν σωστές επιλογές και για να προστατεύουν τον εαυτό τους. Τα παιδιά το κατανοούν αυτό και ότι η συζήτηση για τέτοια θέματα είναι απολύτως φυσική και σημαντική για την ασφάλειά τους.
Ωστόσο, εργαστήκαμε πολλοί, με πολλή υπευθυνότητα και με ακόμα περισσότερη αγάπη, τόσο για το Φωκάκι όσο και για τα παιδιά. Όλη αυτή η αγάπη νομίζω ότι είναι η απόλυτη συνταγή της επιτυχίας. Μια ολόκληρη ομάδα βρίσκεται πίσω από τη δημιουργία του βιβλίου. Κι ένας από τους πιο αγαπημένους μου μαθητές χάρισε τη φωνή του στο ίδιο το Φωκάκι!
Και τι να πω για τον Εκδοτικό Οργανισμό «Πάπυρο» που όχι μόνο αγάπησε το Φωκάκι όσο εγώ αλλά του χάρισε κιόλας μια καταπληκτική έκδοση κι ένα υπέροχο ταξίδι που διαρκεί ακόμα.
Το βιβλίο σας έχει μια υπέροχη εικονογράφηση, εμπεριέχονται θεατρικές μάσκες, υπάρχει και ως μουσικό παραμύθι. Κατά πόσο συμβάλλει η εικόνα και ήχος στην κατανόηση του παραμυθιού στην παιδική ηλικία;
Ναι, η Μαρία Σινάνογλου, η εικονογράφος του βιβλίου έκανε καταπληκτική δουλειά. Γονείς και παιδιά δεν μπορούν να πάρουν το βλέμμα τους από τις σελίδες του βιβλίου, που εκτός από πανέμορφες, είναι και διάσπαρτες με μικρές, πανέξυπνες λεπτομέρειες, που μπορούν να αξιοποιηθούν ως χαριτωμένη αφορμή για πολύ ευαίσθητες και ουσιαστικές συζητήσεις.
Η εικόνα και ο ήχος θεωρώ ότι παίζουν καθοριστικό ρόλο στην κατανόηση του παραμυθιού στην παιδική ηλικία. Βοηθούν τα παιδιά να δημιουργήσουν μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα του κόσμου που παρουσιάζεται στην αφήγηση αλλά και να κατανοήσουν καλύτερα τα συναισθήματα των χαρακτήρων της ιστορίας, το συναισθηματικό υπόβαθρο των σκηνών, αλλά και να αντιληφθούν πιο έντονα τις αλλαγές στις καταστάσεις ή στα συναισθήματα των ηρώων του παραμυθιού.
Οι αγαπημένοι Άρης Λαναρίδης και Νάσος Καββαθάς, χάρισαν το μουσικό ταλέντο τους στο Φωκάκι. Ο Άρης μελοποίησε το παραμύθι, ώστε τα παιδιά να μπορούν να το ακούσουν αλλά και να αξιοποιήσουν τη μουσική για να υποδυθούν τους χαρακτήρες και να δραματοποιήσουν την ιστορία. Ο Νάσος έγραψε ένα πανέμορφο τραγούδι με πολύ ρυθμό και κέφι, με αποτέλεσμα τα παιδιά να μαθαίνουν τους κανόνες για ένα τόσο σοβαρό και ευαίσθητο θέμα, χορεύοντας και τραγουδώντας περιχαρή.
Τα παιδιά αποτελούν το πιο δύσκολο κοινό. Τι είδους αντιδράσεις έχετε λάβει από τα παιδιά προσεγγίζοντας ένα τόσο αυστηρό θέμα;
Τα παιδιά είναι όντως απαιτητικό κοινό και μπράβο τους! Ωστόσο, όταν τους απευθύνεσαι με τον κατάλληλο τρόπο, κερδίζεις την αμείωτη προσοχή τους. Τα παιδιά πραγματικά «κρέμονται από τα χείλη μου» συζητώντας θέματα σχετικά με την αυτοπροστασία. Το θέμα τα αγγίζει πολύ, καθώς έχουν εμπειρίες να μοιραστούν ή βιώνουν άγχος για το τι μπορεί να τους συμβεί, ειδικά όταν ακούνε διάφορα πράγματα γύρω τους. Είναι εντυπωσιακό να βλέπεις παιδιά τόσο μικρής ηλικίας να είναι τόσο προσηλωμένα μπροστά σε μια δασκάλα και να συμμετέχουν ενεργά σε μια τέτοια συζήτηση.
Επίσης, το Φωκάκι προσεγγίζει αυτό το τόσο ευαίσθητο θέμα με έναν πολύ διασκεδαστικό τρόπο και τα παιδιά απολαμβάνουν τη διαδικασία και ανοίγουν τις καρδιές τους. Δημιουργείται μια πολύ ευχάριστη ατμόσφαιρα, που τους επιτρέπει να εκφράσουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους αλλά και να κατανοήσουν την ουσία του θέματος παίζοντας χαρούμενα.
Στο βιβλίο σας υπάρχουν οδηγίες για γονείς και εκπαιδευτικούς σχετικά με την εκπαίδευση σε θέματα αυτοπροστασίας των παιδιών. Πώς προέκυψε αυτή η πρωτοβουλία;
Ήθελα το Φωκάκι να είναι ένα παιδαγωγικό εργαλείο. Υπάρχει ένα σοβαρό μάθημα που πρέπει να διδαχθεί στα παιδιά. Και, ως παιδαγωγικό εργαλείο, έπρεπε να σεβαστεί τα παιδιά, τους γονείς τους και τις/τους παιδαγωγούς τους. Δεν μπορείς απλά να τους δώσεις μια ιστορία και να περιμένεις να γίνει το συγκεκριμένο μάθημα αυτοπροστασίας δημοφιλές. Πρέπει να τους προσφέρεις μέσα και τρόπους να το υλοποιήσουν. Και, μάλιστα, οι τρόποι αυτοί πρέπει να είναι και επιστημονικά τεκμηριωμένοι αλλά και διασκεδαστικοί ώστε τα παιδιά, και όλοι, να εμπλακούν με ενδιαφέρον και χαρά. Και, νομίζω, ότι τα κατάφερα επειδή ενορχήστρωσα μια ολόκληρη ομάδα ανθρώπων που αγάπησαν το Φωκάκι και εργάστηκαν γι’ αυτό.
Στο παιδαγωγικό κομμάτι του βιβλίου, που έχει συμβουλές για γονείς και εκπαιδευτικούς, θα βρείτε και τις σκέψεις της αγαπημένης μου Μαρίνας Βασιλειάδου, νηπιαγωγού και διδάκτορα του πανεπιστημίου της Κύπρου. Είμαστε πολλοί που εργαστήκαμε για να γίνει το φωκάκι όσο πιο χρήσιμο και απολαυστικό γίνεται για τα παιδιά.
Και είμαστε ακόμα περισσότεροι αυτοί που προσπαθούμε να ταξιδέψουμε το Φωκάκι όσο πιο μακριά γίνεται. Η αγαπημένη Σοφία Ροηλίδου, άλλη μια διδάκτορας Παιδαγωγικής, για παράδειγμα, μετέφρασε το Φωκάκι στα ισπανικά και το ταξίδεψε μέχρι την Ισπανία και το Μεξικό!
Ως εκπαιδευτικός αλλά και συγγραφέας παιδικών βιβλίων, ποιος είναι κατά τη γνώμη σας ο καλύτερος τρόπος να ενθαρρύνει ένας γονιός το παιδί να ανακαλύψει τον μαγικό κόσμο των βιβλίων;
Ξεκινήστε από νωρίς, από πολύ νωρίς. Ζητήστε από τα παιδιά να διαλέξουν βιβλία, διαλέξτε κι εσείς για εκείνα πολλά και διαφορετικά. Και ο χρόνος που θα αφιερώσετε για να τους διαβάσετε αυτά τα βιβλία, φροντίστε να είναι ο πιο όμορφος και ο πιο τρυφερός χρόνος της ημέρας τους και της ημέρας σας. Να συνδέσουν τα παιδιά τα βιβλία με την τρυφερότητα και την αγάπη.
Βρισκόμαστε σε μια εποχή που η παιδικότητα και η παιδική αθωότητα απειλείται συνεχώς (π.χ. διαδίκτυο, bullying μεταξύ των παιδιών) και πρέπει να προστατευτεί με κάθε τρόπο. Ένα σχόλιο για όσα συμβαίνουν στους καιρούς μας;
Θέλω να πω στους γονείς να μάθουν πώς να αγαπούν τα παιδιά τους και να τα αγαπούν κάθε μέρα. Να τα ρωτάνε για τις σκέψεις τους, για τις εμπειρίες τους και για τα συναισθήματά τους, να τα σέβονται και να τα αγκαλιάζουν. Κάθε μέρα. Και να τα μάθουν τι σημαίνει να αγαπούν τον εαυτό τους.
Και τι σημαίνει αγαπώ τον εαυτό μου; Σημαίνει να είμαι και να αισθάνομαι παρών. Σημαίνει να μιλώ με θάρρος για όσα σκέφτομαι και για όσα αισθάνομαι και να μην ανέχομαι το θράσος και την ασέβεια πουθενά και από κανέναν και όχι μόνο όταν κάτι με αφορά προσωπικά. Να μη φοβάμαι να μιλάω και να μη φοβάμαι να ζητάω βοήθεια για εμένα και για τους άλλους. Και να μάθουν και οι ίδιοι οι γονείς να αγαπούν τον εαυτό τους για να γίνει, επιτέλους, αυτός ο κόσμος κατάλληλος για ανθρώπους.
