Στη συνεδρίαση ΚΕΔΕ – ΕΝΠΕ
Την «ικανοποίηση της Αυτοδιοίκησης Α’ Βαθμού για την κατάρτιση του νέου Κώδικα της Αυτοδιοίκησης μέσα από μια διαδικασία διαλόγου που βρίσκεται σε εξέλιξη μετά από πρωτοβουλία του Υπουργείου Εσωτερικών», εξέφρασε ο πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας και δήμαρχος Αμπελοκήπων Μενεμένης Λάζαρος Κυρίζογλου κατά την τοποθέτησή του στην κοινή συνεδρίαση των Διοικητικών Συμβουλίων της ΚΕΔΕ και της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδος (ΕΝΠΕ) που πραγματοποιήθηκε την Δευτέρα 28 Απριλίου παρουσία, μεταξύ άλλων, της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Εσωτερικών, με επικεφαλής τον υπουργό Θόδωρο Λιβάνιο, την υφυπουργό Βιβή Χαραλαμπογιάννη, τον υφυπουργό Βασίλη Σπανάκη και τον γενικό γραμματέα Σάββα Χιονίδη.
«Διαχρονικό αίτημα που επιτέλους ικανοποιείται»
Στην τοποθέτησή του ο κ. Κυρίζογλου επισήμανε πως «η ΚΕΔΕ, μέσα από αποφάσεις και ψηφίσματα τόσο των Συνεδρίων της, όσο και του Διοικητικού της Συμβουλίου, είχε ζητήσει να προχωρήσει η κωδικοποίηση σε ενιαίο νόμο των 500 περίπου νομοθετικών ρυθμίσεων (υπό τη μορφή Νόμων, Β.Δ. , Ν.Δ., Π.Δ., Υ.Α., ΚΥΑ, κ.λπ.) που αφορούν ζητήματα της Αυτοδιοίκησης. Για αυτόν ακριβώς το λόγο ανταποκρίθηκε άμεσα στο κάλεσμα του Υπουργείου Εσωτερικών και έθεσε σε λειτουργία της επιτροπές της, οι οποίες με τη συνδρομή υπηρεσιακών στελεχών και συμβούλων, απέστειλαν όλο το διάστημα που προηγήθηκε προς τις αντίστοιχες επιτροπές του ΥΠΕΣ, τις απόψεις της ΚΕΔΕ πάνω στα σχέδια άρθρων και διατάξεων που θα περιλαμβάνονται στον νέο κώδικα».
Η ΚΕΔΕ μέσω του προέδρου της εξέφρασε την ικανοποίηση της Αυτοδιοίκησης Α’ Βαθμού για το γεγονός ότι μέσα σε σύντομο σχετικά χρόνο, μια δέσμευση της κυβέρνησης απέναντι στην αυτοδιοίκηση γίνεται πράξη, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «η παρουσία του Θ. Λιβάνιου στη θέση του υπουργού των Εσωτερικών ήταν αυτή που φαίνεται ότι κάνει τη διαφορά».
«Ο νέος Κώδικας είναι το πρώτο βήμα. Πρέπει να ακολουθήσουν κι άλλα»
Για την ΚΕΔΕ ο νέος Κώδικας Αυτοδιοίκησης αποτελεί ένα πρώτο, αναγκαίο βήμα που αφορά τον εκσυγχρονισμό του πλαισίου λειτουργίας των δήμων, αλλά από μόνο του αυτό το βήμα δεν αρκεί. Πρέπει ακόμη να γίνουν πολλά, με άξονα ένα νέο σύστημα διοικητικής οργάνωσης της χώρας.
• Ο νέος Κώδικας δεν αντιμετωπίζει τα αδιέξοδα που δημιουργεί στην ομαλή λειτουργία των Δήμων η συστηματική υπο-χρηματοδότηση από το Κεντρικό Κράτος. Γι’ αυτό ζητά η ΚΕΔΕ να αποδοθούν οι αναγκαίοι οικονομικοί πόροι, για να μπορούν να ασκούν τις αρμοδιότητες που τους έχουν δοθεί.
• Ο νέος Κώδικας δεν αντιμετωπίσει το ζήτημα της αλληλοεπικάλυψης αρμοδιοτήτων τους μεταξύ των φορέων του Κράτους, που ευθύνεται για μια σειρά από προβλήματα, που καθιστούν δύσκολη τη διαχείριση των προβλημάτων της καθημερινότητας των πολιτών.
Όπως επισήμανε ο Λ. Κυρίζογλου, «οι δήμαρχοι πως δεν φοβόμαστε να αναλάβουμε ευθύνες και να λογοδοτούμε στους πολίτες για τις πράξεις μας. Αλλά αρνούμαστε να λογοδοτούμε για ευθύνες και λάθη άλλων».
• Επιπλέον, ο νέος κώδικας, δεν επιλύει το πρόβλημα της υποστελέχωσης των δημοτικών υπηρεσιών. Δεν μπορούν να λειτουργούν οι Δήμοι χωρίς να διαθέτουν το απαραίτητο προσωπικό. Χρειάζονται άμεσα νέο προσωπικό, αφού τα τελευταία χρόνια έχουν φύγει από τους δήμους σχεδόν το 25% του προσωπικού που διέθεταν.
«Ξεκάθαρες προτεραιότητες για την επόμενη ημέρα»
Η ΚΕΔΕ μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας κατάρτισης και ψήφισης του νέου κώδικα αυτοδιοίκησης, θέτει ξεκάθαρα τις νέες προτεραιότητες της, όπου θα δώσει βάρος το επόμενο διάστημα. Προτεραιότητες όπως:
• το ξεκαθάρισμα των ευθυνών κι αρμοδιοτήτων,
• το προσωπικό,
• η αύξηση και ο σαφής προσδιορισμός των οικονομικών πόρων,
• η αναβάθμιση της καταστατικής θέσης του πολιτικού προσωπικού της αυτοδιοίκησης Α’ Βαθμού,
• η επίλυση των προβλημάτων των μικρών ορεινών και νησιωτικών δήμων,
• η υλοποίηση των προτάσεων για νομοθετική ρύθμιση που έγιναν τα τελευταία πέντε έτη και εκκρεμούν,
• η Μητροπολιτική Διοίκηση Αθήνας-Θεσσαλονίκης στον Α’ βαθμό,
• το ξεκαθάρισμα αρμοδιοτήτων λόγω της συνύπαρξης ΔΚΚ, Καλλικράτη και Κλεισθένη,
• η επανεξέταση των αρμοδιοτήτων των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων και η μεταφορά αρμοδιοτήτων τους στις Περιφέρειες και τους Δήμους,
• η απλούστευση διαδικασιών για να χτυπηθεί η γραφειοκρατία.
«Δεν είναι προτεραιότητα ο εκλογικός νόμος»
Ως προς το ζήτημα της αλλαγής του εκλογικού νόμου, που τέθηκε από πλευράς Υπουργείου Εσωτερικών, ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ επισήμανε ότι «αυτό θα συζητηθεί πρώτα στο εσωτερικό της αυτοδιοίκησης» και ότι «αυτή τη στιγμή προέχει η προώθηση πολιτικών λύσεων πάνω στις βασικές προτεραιότητες που έχουμε θέσει».
«Εμπιστοσύνη στη σημερινή πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΣ»
Όπως τόνισε ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ «η Αυτοδιοίκηση Α’ Βαθμού εμπιστεύεται τη σημερινή πολιτική ηγεσία του Υπουργείου, που δείχνει ότι έχει τη διάθεση να συμβάλλει πραγματικά στο θεσμικό και λειτουργικό εκσυγχρονισμό της αυτοδιοίκησης. Αντιλαμβανόμαστε όμως ότι για το εγχείρημα της μεταρρύθμισης δεν αρκεί μόνον η βούληση του Υπουργού, όσο ειλικρινής κι αν είναι. Διαχρονικά το πολιτικό σύστημα δεν αντιμετώπισε την αυτοδιοίκηση με το σεβασμό που το ίδιο το Σύνταγμα προβλέπει».
Οι βασικοί στόχοι των προτάσεων της ΚΕΔΕ
Όπως τόνισε ο Λ. Κυρίζογλου, οι βασικοί στόχοι των προτάσεων της ΚΕΔΕγια την επόμενη μέρα είναι:
• η ποσοτική και ποιοτική βελτίωση των υπηρεσιών προς τους πολίτες και τις επιχειρήσεις,
• η διεύρυνση της οικονομικής και της διοικητικής αυτοτέλειας και η βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητας των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης(ΟΤΑ),
• η προώθηση της περιφερειακής και της τοπικής ανάπτυξης με σκοπό την χωρική και κοινωνική συνοχή και, γενικότερα,
• η αναβάθμιση του ρόλου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στο Πολιτειακό σύστημα της χώρας.
Στο πλαίσιο αυτό, υπέβαλε μια σειρά από θέσεις και προτάσεις κατά τη διαβούλευση και τις εργασίες σύνταξης του νέου Κώδικα, κατά πεδίο πολιτικής, με σημαντικότερες τις παρακάτω:
Ρυθμίσεις οριζόντιας εφαρμογής στη Δημόσια Διοίκηση
Α. Η κατηγοριοποίηση των ΟΤΑ
Η ΚΕΔΕ συμφωνεί να εκπονηθεί ξεχωριστό “Βιβλίο” στο νέο Κώδικα, που θα αφορά τις διαφορετικές ρυθμίσεις ως προς τις αρμοδιότητες, το προσωπικό και την οργάνωση των Μικρών Ορεινών και Νησιωτικών Δήμων σε σχέση με τους μεσαίους ηπειρωτικούς και νησιωτικούς Δήμους.
Β. Διεύρυνση και κοστολόγηση των αρμοδιοτήτων των ΟΤΑ
Η ΚΕΔΕ προτείνει να εκσυγχρονιστεί το άρθρο 270 του Ν. 3852/2010 «Κόστος Μεταφοράς αρμοδιοτήτων στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Αυτοδιοίκηση».
Σημειώνουμε με ιδιαίτερη ικανοποίηση ότι η αρμόδια Υποεπιτροπή του ΥΠΕΣ έχει υιοθετήσει τις 2 σημαντικότερες μεθόδους: 1ον την κατάργηση της έγκρισηςαπό το Υπουργείο ή την Αποκεντρωμένη Διοίκηση αποφάσεων που λαμβάνονται από το δήμο ή την περιφέρεια και 2ον τη αλλαγή της διοικητικής υπαγωγής υπαρχουσών συγκροτημένων δομών ήδη χωροθετημένων σε περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο στις αντίστοιχες περιφέρειες ή δήμους.
Σημειώνουμε με ιδιαίτερη ικανοποίηση ότι η αρμόδια Υποεπιτροπή του ΥΠΕΣ έχει υιοθετήσει τη διατύπωση: «Το νομοθετικό πλαίσιο πρέπει να διασφαλίζει τους αντίστοιχους οικονομικούς πόρους, το ανθρώπινο δυναμικό, την αναγκαία υποδομή και εξοπλισμό, καθώς και τα απαιτούμενα ψηφιακά εργαλεία με την οικεία τεχνογνωσία».
Γ. Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι (ΚΑΠ)
• Σύμφωνα με τις προτάσεις των Συνεδρίων της ΚΕΔΕ και του Διοικητικού Συμβουλίου της και δεδομένου ότι έχει λήξει η μνημονιακή περίοδος, πρέπει η νομοθέτηση των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (ΚΑΠ) να επιστρέψει στις σχετικές διατάξεις του Ν.3852/2010.
• Πρέπει να καταργηθεί ο “κόφτης” (παρ. 4, άρθρο 38 του Ν.3986/2011 όπως ισχύει) και να επανέλθουμε στη φιλοσοφία και τη νομοτεχνική συγκρότηση των σχετικών διατάξεων του Ν.1828/1989, του Ν.2672/1998 και του Ν.3852/2010. Δηλαδή οι ΚΑΠ να αποτελούν ποσοστό δυναμικών κρατικών πόρων (όπως είναι ο Φόρος εισοδήματος, ο ΦΠΑ, ο ΕΝΦΙΑ και τα τέλη κυκλοφορίας οχημάτων) που εξελίσσονται με την οικονομική ανάπτυξη.
• Είναι απαραίτητο να “επαναπατριστούν” οι πόροι που αφαιρέθηκαν από τους ΟΤΑ (φόρος επί του ζύθου, δικαίωμα βοσκής, τέλος διαμονής παρεπιδημούντων, τέλη καθαριότητας των παραχωρησιούχων, τέλη επί των αυθαιρέτων, τέλη διέλευσης του φυσικού αερίου, έσοδα από τους αιγιαλούς κ.ά.).
• Τα τελευταία χρόνια απονεμήθηκαν στους Δήμους σημαντικές αρμοδιότητες, χωρίς επαρκείς πόρους, στους τομείς της προστασίας των αδέσποτων ζώων συντροφιάς, της ναυαγοσωστικής κάλυψης και της πολιτικής προστασίας (καθαριότητα υπερτοπικών οδών, καθαρισμός χειμάρρων, καθαρισμός οικοπέδων ενόψει αντιπυρικής περιόδου).
Δ. Καταστατική θέση των αιρετών
Την ΚΕΔΕ δεσμεύουν οι προτάσεις του Κειμένου Κοινών Θέσεων του κοινού Συνεδρίου ΕΝΠΕ – ΚΕΔΕ του 2018. Στο πλαίσιο αυτό ζητά:
• Κωδικοποίηση και οριστική επίλυση όλων των προβλημάτων της καταστατικής θέσης των αιρετών (μισθολογικό καθεστώς, ειδικές άδειες για την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους, θωράκιση έναντι υπηρεσιακών μεταβολών για πολιτικούς λόγους, ασφαλιστικά, συνταξιοδοτικά και χορηγίες).
• Άμεση επαναφορά της καταργηθείσας με το νόμο 4093/2012 χορηγίας των νέων αιρετών.
• Τροποποίηση του άρθρου 236Α του νόμου 3852/2010, ώστε να τίθενται σε αργία οι αιρετοί που παραπέμπονται αμετακλήτως για κακούργημα μόνο στην περίπτωση που τους έχει επιβληθεί ο περιοριστικός όρος της προσωρινής κράτησης. Κατάργηση των άρθρων 233, 234 και 237 του Ν. 3852/2010 (Καλλικράτη). Να ισχύει δηλαδή μόνο το 236 και το 236Α τροποποιημένο.
• Επανεξέταση των ισχυουσών διατάξεων για τα κωλύματα και ασυμβίβαστα στη βάση της ισοτιμίας για όλους τους αιρετούς της Αυτοδιοίκησης και του Κοινοβουλίου σε συνδυασμό με την αποσαφήνιση της ειδικής άδειας των αιρετών, που θα πρέπει να ισχύουν για όλους ανεξαρτήτως επαγγέλματος.
• Νομοθετική ρύθμιση ώστε να μην επιστραφεί το απονεμηθέν μηνιαίο βοήθημα και το εφάπαξ που έλαβαν οι αιρετοί από το τέως ΤΑΔΚΥ, δεδομένου ότι η αποκλειστική ευθύνη για τη δημιουργία του προβλήματος βαρύνει τη Διοίκηση.
Επιπλέον προτάσεις
Παράλληλα, από την ΚΕΔΕ προτείνονται τα ακόλουθα:
– Η σύσταση ενός μόνιμου Μηχανισμού Παρακολούθησης της Καταστατικής Θέσης των Αιρετών υπό τη μορφή του Παρατηρητηρίου.
– Η κατάρτιση Κώδικα Δεοντολογίας Αιρετών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης με πρόταση της ΚΕΔΕ και της ΕΝΠΕ.
– Επαρκείς υποστηρικτικοί μηχανισμοί για την άσκηση των καθηκόντων τους.
Παραμένουν μια σειρά από εκκρεμότητες στη διαδικασία του διαλόγου
Όπως επισήμανε ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ , η Αυτοδιοίκηση Α’ Βαθμού αναμένει από το Υπουργείο Εσωτερικών τις προτάσεις για τα παρακάτω κρίσιμα ζητήματα:
• Τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους των ΟΤΑ, τον “επαναπατρισμό” των πόρων που αφαιρέθηκαν και τους νέους πόρους που έχουν κατεξοχήν τοπικό χαρακτήρα (όπως είναι το τέλος ανθεκτικότητας στην κλιματική κρίση).
• Την καταστατική θέση των αιρετών.
• Την εποπτεία των ΟΤΑ.
• Ένα μεσοχρόνιο (π.χ. τετραετές) Πρόγραμμα στελέχωσης των ΟΤΑ για την κάλυψη των κενών που δημιουργήθηκαν με τα μνημόνια, τις συνταξιοδοτήσεις και την κινητικότητα και για τη συγκρότηση των νέων υπηρεσιών που επιβάλλεται με διάφορα νομοθετήματα να συγκροτήσουν οι ΟΤΑ (Μονάδες Εσωτερικού Ελέγχου, Τμήματα Πολιτικής Προστασίας κ.λπ.).
«Ώρα ευθύνης για όλους»
Κλείνοντας την τοποθέτησή του, ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ τόνισε: «Σήμερα γίνεται ένα αποφασιστικό βήμα μπροστά, το οποίο όλοι μας οφείλουμε να αναγνωρίσουμε. Όπως όλοι οφείλουμε να αναγνωρίσουμε πως έχουν γίνει βήματα από τη σημερινή Κυβέρνηση, για να είμαστε σήμερα ως Δήμοι πιο δυνατοί, όπως η αλλαγή του εκλογικού συστήματος, ο νέος τρόπος κατανομής των ΚΑΠ από 1.1.2024 κ.λπ. Αλλά δεν πρέπει να αρκεστούμε σε αυτά. Τα μεγαλύτερα και σημαντικότερα είναι μπροστά μας. Έχουμε την ιστορική ευθύνη να βάλουμε τα δυνατά μας για να γίνει πράξη μια πραγματική μεταρρύθμιση, που θα λειτουργήσει ως ένα νέο συμβόλαιο εμπιστοσύνης, μεταξύ Κράτους, Αυτοδιοίκησης Α’ και Β’ Βαθμού και κοινωνίας των πολιτών.
Για ένα κράτος και μια αυτοδιοίκηση που θα λειτουργούμε με διαφάνεια, ευελιξία και αποτελεσματικότητα, τις τρεις έννοιες που αποτελούν και το πολιτικό μήνυμα της σημερινής μας κοινής συνεδρίασης».
