Γράφει ο
Δρ. Αλέξιος Παναγόπουλος
Ακαδημαϊκός, EASA, MCA, CAC, IEAI
Με μεγάλη χαρά και τιµή προσκλήθηκα στο διεθνές συνέδριο στη πόλη Κράλιεβο της Σερβίας 5-6 Ιουνίου 2025, εκ του Ινστιτούτου Πολιτισµού, σε συνεργασία µε το Πανεπιστήµιο Πρίζρεν από την Κοσόβσκα Μιτρόβιτσα. Όπου πράγµατι οφείλουµε ως λαοί των Βαλκανίων τόσο η Σερβία όσο και η Ελλάδα, να έχουµε στενή επιστηµονική και διπλωµατική συνεργασία, γιατί αυτό µας θυµίζει και διδάσκει την κοινή µας ιστορία, των δυο λαών µας.
Όπως τονίζω σε οµιλίες µου, κατάγοµαι από την Πελοπόννησο και από την Αχαΐα, για την οποία ο Όµηρος καλεί όλους τους Έλληνες ως Αχαιούς, την οποία τον 8ο αιώνα είχαν κυριεύσει οι Σλάβοι. Και αργότερα έγινε η ήπια συνένωση των δυο λαών, ώστε ο συγγραφέας Σπυρίδων Ζαµπέλιος κατά τον 19ο αιώνα να γράφει ότι αυτή η ένωση του σλαβικού και ελληνικού στοιχείου µέσω της Ορθοδοξίας, έδωσε την πρωταρχική ενέργεια και δύναµη για την Ελευθερία του 1821 και αποτίναξη στον Μωριά του τουρκικού ζυγού. Γι αυτό οφείλουµε να µην ξεχνούµε τους πνευµατικούς δεσµούς µας αλλά και την παραδοσιακή διπλωµατική φιλία.
Το θέµα της εισήγησης µου ήταν ο ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΟΙΝΗΣ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ Η ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΚΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ: “NULLUM CRIMEN, NULLA POENA SINE LEGE”, που έχει ακόµη και σήµερα ιδιαίτερο βάρος και επικαιρότητα.
Ο νοµοθέτης προέρχεται από τη Μεγάλη Ελλάδα και είναι γνωστός στο Ποινικό Δίκαιο για τις σύγχρονες θέσεις του. Ο Διόδωρος Σικελιώτης σηµειώνει ότι ήταν ευγενής και µορφωµένος άνθρωπος ως µαθητής του φιλόσοφου Πυθαγόρα. Ο Στράβωνας αναφέρει ότι ο Ζάλευκος συγκέντρωσε ό,τι καλύτερο µπορούσε από τους νόµους της Κρήτης και από τους Λάκωνες, καθώς και από τους Αρεοπαγίτες. Διατύπωσε την απαγόρευση των καινοτοµιών στους νόµους και την αρχή της ανταπόδοσης (talio). Ο αρχαιοελληνικός νοµικός όρος ευ-νοµία, δηλαδή η θέσπιση καλών νόµων, προστάτευε τις αξίες της ανθρώπινης ζωής.
Σήµερα, αρκετοί νόµοι προέρχονται αυθαίρετα από τη νοµοθετική εξουσία για ψήφιση χωρίς τη «συστατική έκθεση». Καθιέρωσε το «προοίµιο» του νόµου, για το οποίο µας λέει και ο Πλάτωνας, ότι οι νόµοι πρέπει πάντα να είναι. Ο Αριστοτέλης στο έργο του «Πολιτικά», αναφέρει ότι πριν νοµοθετήσει, ήθελε και ταξίδεψε για να µελετήσει και τις νοµοθεσίες άλλων πόλεων, µε τη «Συγκριτική» µέθοδο νοµοθέτησης, την οποία πρώτος µας δίδαξε ο Λυκούργος, προσαρµόζοντας τους νόµους στα πολιτισµικά και κοινωνικά δεδοµένα, στη νοοτροπία και την ιστορία του λαού της.
Σήµερα δεν είναι πολύ χρήσιµο και απαραίτητο να µελετήσουµε τους αρχαίους νοµοθέτες όπως ο Ζάλευκος, οι οποίοι µε το παράδειγµά τους και τη θυσία τους διατύπωσαν τη σοβαρότητα και την ευθύνη που έχει κάθε νοµοθέτης οποιασδήποτε χώρας όταν νοµοθετεί για το καλό του κράτους του. Δεν θα έπρεπε η ποινική νοµοθεσία να προβληµατίζεται, σύµφωνα µε τους αρχαίους νοµοθέτες, να θεσπίζει νόµους κατάλληλους όχι µόνο για την τιµωρία, αλλά και για την πρόληψη νέων εγκληµάτων;
Το σύγχρονο ευρωπαϊκό δίκαιο και η σύγχρονη ποινική επιστήµη οφείλουν να συµπεριλάβουν στις νέες τους επιταγές και το παιδαγωγικό στοιχείο της κρίσης, ως θεραπευτικό µέσο για τον καταδικασµένο. Όταν το ανθρώπινο στοιχείο κυριαρχεί, ο άνθρωπος αναγνωρίζει τον σκοπό της ύπαρξής του, τότε αυτός, όπως και η κοινωνία και το σύγχρονο κράτος δικαίου, τότε µόνο προάγονται!
