«Ἁπλᾶ γάρ ἐστι τῆς ἀληθείας ἔπη» (Γιατί τα λόγια της αλήθειας είναι απλά)
– Αισχύλος
Mαρτυρικό Μάτι. Όταν τον Μάιο του ʹ24, με εντολή της Εισαγγελέως του Αρείου Πάγου, η Εισαγγελία Εφετών Αθηνών παρενέβη άμεσα μετά την έκδοση της πρωτόδικης απόφασης που εξόργισε τους συγγενείς των θυμάτων και προχώρησε σε άσκηση έφεσης για το σύνολο της απόφασης, τα μάτια όλων στράφηκαν στον Δημήτρη Λιότσιο. Τον Αντιπύραρχο και Δικαστικό Πραγματογνώμονα, που κατέθεσε όλη την αλήθεια.
Ο Δημήτρης Λιότσιος είναι ο αξιωματικός της Πυροσβεστικής που ορίστηκε από τη Δικαιοσύνη για να διερευνήσει όλα όσα οδήγησαν στην τραγωδία της 23ης Ιουλίου 2018. Μάλιστα είχε καταγγείλει ότι δέχθηκε εκβιασμό και απειλές από τον τότε υπαρχηγό του Σώματος ώστε να «αμβλύνει» τις ευθύνες και να αποδώσει την καταστροφή στις καιρικές συνθήκες.
«Σταθείτε πλάι μας στην πιο σημαντική νίκη ή ήττα του ελληνικού δικαστικού συστήματος» ανέφερε τότε σε ανακοίνωσή του ο Σύλλογος Συγγενών Θανόντων και Εγκαυματιών.
Όταν τον Ιούνιο του ʹ25, το Τριμελές Εφετείο Πλημμελημάτων επέβαλε πολυετείς ποινές φυλάκισης, 340 έτη συνολικά, με εκτιτέα τα 5, τα μάτια όλων στράφηκαν και πάλι στον Δημήτρη Λιότσιο. Το σύνολο του ακροατηρίου και οι συγγενείς των θυμάτων φώναζαν ρυθμικά το όνομά του, θέλοντας να δηλώσουν την ευγνωμοσύνη τους για τη συμβολή του στην αποκάλυψη των εγκληματικών ενεργειών και παραλείψεων.
Η εισαγγελέας απευθυνόμενη στους συγγενείς είπε «μακάρι να μπορούσα κάνω κάτι περισσότερο».
Συνέντευξη: Bίβιαν Mαργελλου
Ο Δημήτριος Γ. Λιότσιος είναι Αντιπύραρχος, Διοικητής της Π.Υ. Χίου και Αναπληρωτής Διοικητής στη ΔΙ.Π.Υ. Νομού Χίου. Είναι Δικαστικός Πραγματογνώμονας Διερεύνησης Εγκλημάτων Εμπρησμού και κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου στους Φυσικούς Κινδύνους και την Αντιμετώπιση Καταστροφών. Έχει μακρά εμπειρία στη διερεύνηση και διαχείριση δασικών πυρκαγιών, καθώς και στη συνεργασία με πλήθος φορέων Πολιτικής Προστασίας
Ένας από τους λόγους που προκαλέσατε το ενδιαφέρον της ελληνικής κοινωνίας είναι γιατί πράξατε το καθήκον σας! Πρέπει να μας προβληματίσει αυτό;
Και βέβαια πρέπει να μας προβληματίσει. Και όχι μονοδιάστατα.
Δηλαδή, μέσα σε ένα γενικευμένο πλαίσιο του «τίποτα δεν γίνεται όπως πρέπει στην Ελλάδα», η κοινωνία μας θεωρεί, αν όχι αυτονόητο, τουλάχιστον αναμενόμενο, να μην κάνεις σωστά τη δουλειά σου!
Ως πολίτες, θεωρούμε πως είναι δυνατή η πλημμελής εκτέλεση των καθηκόντων! Είτε για να κερδίσει κάποιος προσωπικό όφελος, είτε γιατί βρίσκει αντιστάσεις να πράξει το καθήκον σου, είτε εξαιτίας μιας λανθασμένης αντίληψης περί συναδελφικότητας.
Ενδέχεται δε να στιγματισθείς όταν επιλέξεις να πράξεις με αντικειμενικότητα. Και φυσικά γίνεσαι δυσάρεστος.
Είμαι βέβαιος, πως στην περίπτωση που συζητάμε, το γεγονός της δημοσιοποίησης του εκβιασμού που προσωπικά υπέστην από τον τότε υπαρχηγό και μετέπειτα Αρχηγό, μεγένθυνε τη σημασία αυτού που έγινε. Ότι εγώ επέλεξα να μην παρεκκλίνω.
Για εμένα δεν είναι έτσι και δεν ήταν και τότε. Όταν αποδέχτηκα το αίτημα των εισαγγελικών Αρχών, αποδέχτηκα και τις συνέπειες. Αποδέχτηκα επίσης πως θα καταθέσω την αλήθεια και μόνο.
Ξέρω, για να σας μεταφέρω και μια άλλη διάσταση, πως όταν δημοσιοποιήθηκε η πραγματογνωμοσύνη για το Μάτι, πριν βγουν οι απειλές, υπήρξαν άνθρωποι που πίστευαν πως για να έχω γράψει όλα αυτά τα στοιχεία, σίγουρα θα έχω κάποιες πλάτες να με στηρίζουν….
Το γεγονός πως ο κόσμος άκουσε τις πιέσεις που δέχτηκα συνετέλεσε να αποκατασταθεί η αλήθεια και σε ότι αφορούσε εμένα τον ίδιο, αλλά και όσους επιλέγουν να λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο.
Στο πεδίο έχω δει ανθρώπους να λειτουργούν με αυτοθυσία και αυταπάρνηση. Να βάζουν πρώτα το καθήκον τους και μετά την ζωή τους. Να δίνουν τη ζωή τους για να σώσουν μια άλλη.
Υπάρχουν πάρα πολλοί, εκεί έξω που πράττουν το καθήκον τους στο ακέραιο απέναντι στη χώρα και τους πολίτες.
Νομίζω όμως πως είναι και καθήκον μας, ως πολίτες, να μην τσουβαλιάζουμε, να μη γενικεύουμε, να μην ισοπεδώνουμε, για να μπορεί να βρίσκει και το καλό τον δρόμο του προς το φως.
Η γενίκευση εξυπηρετεί στο να προστατεύεται το λάθος! Και το σωστό, να παρουσιάζεται ως μη αναμενόμενη συμπεριφορά.
Παιδικά χρόνια στη Ναύπακτο σε μια πολύτεκνη οικογένεια· πόσο και πώς σας καθόρισαν οι συνθήκες;
Νομίζω πως αυτό που επηρέασε περισσότερο είναι πως προέρχομαι από μια οικογένεια που ο πατέρας μας ως ελεύθερος επαγγελματίας, μας έδειξε τι σημαίνει δουλειά και καθήκον απέναντι στην οικογένεια.
Τα πρώτα χρόνια της ενήλικης ζωής μου αλλά ακόμα και πριν, δούλευα μαζί του σε μεγάλα τεχνικά έργα που απαιτούσαν σοβαρότητα και υπευθυνότητα.
Είμαι σίγουρος πως οι δικές του δυσκολίες στην προσπάθεια να φτιάξει τη ζωή του, προβλήθηκαν στις δικές μας ζωές. Τη δική μου και των αδερφών μου. Σαν μια αγωνία του πατέρα μας να μην περάσουμε το ίδιο.
Παράλληλα, ήταν ένας άνθρωπος με έντονο ηγετικό χαρακτήρα και με κυρίαρχο το αίσθημα του καθήκοντος απέναντι στην ευρύτερη οικογένειά του.
Εγώ ως μεγαλύτερος των τριών αδερφών, νομίζω πως έχω επηρεαστεί περισσότερο και αναγνωρίζω πως έχω αντιγράψει σε μεγάλο βαθμό, μεγαλύτερο ίσως από ότι έπρεπε, τις δικές του συμπεριφορές.
Σε μια οικογένεια που μεγαλώνει τρία αγόρια, τα πράγματα δεν είναι πάντα εύκολα.
Ήθελα την ανεξαρτησία μου, δούλεψα από μικρός για να έχω τα δικά μου χρήματα, αργότερα μπήκα μέσω ΑΣΕΠ στο Πυροσβεστικό Σώμα και με πανελλαδικές έγινα Αξιωματικός.
Αυτό που κρατάω από την οικογένειά μου και που θεωρώ πως έχει συμβάλει σε αυτό που είμαι σήμερα, είναι η εμμονή στην αξιοπρέπεια. Να μη σε κρατάει κανείς από πουθενά. Να μη δίνεις δικαίωμα σε κανέναν να σε μειώσει και να σε υποτιμήσει.
Στην ουσία, αυτό που έχει χαραχτεί είναι ο προσωπικός αγώνας ενός πατέρα από το τίποτα στην αναγνώριση της διαδρομής του και την προσωπική του καταξίωση μέσω της δουλειάς και της οικογένειας.
Όλα αυτά τα τόσο έντονα βιώματα δεν θα μπορούσαν να ισορροπήσουν αν από την άλλη δεν είχαμε μια μητέρα να μας διδάξει πώς είναι να αγαπάς τους ανθρώπους σου, να αφιερώνεσαι σε αυτούς, να δείχνεις κατανόηση, να ακούς, να δείχνεις την αγάπη σου με πράξεις και όχι με λόγια.
Ως μεγαλύτερος των τριών, γνωρίζω πολύ καλά πως η μητέρα μου χρειάστηκε να θυσιάσει ένα κομμάτι του εαυτού της για να διατηρήσει τις εσωτερικές ισορροπίες.
Τη μητέρα μου τη θαυμάζω για την υπομονή της, την εσωτερική της δύναμη και την αφοσίωση σε αυτό που θεωρούσε δικό της χρέος. Να κρατήσει την οικογένεια ενωμένη και να μας μάθει να αγαπάμε και να σεβόμαστε.
Η μητέρα μας είναι ο αφανής ήρωας μιας οικογένειας που συμπεριλαμβάνει πολύ εκρηκτικούς χαρακτήρες.
Ως έμπειρος δικαστικός πραγματογνώμονας συμμετείχατε σε δεκάδες δίκες. Υπάρχουν κάποιες που ξεχωρίζουν;
Έχω αναλάβει την εξέταση πολλών υποθέσεων, πάντα κατόπιν αιτήματος των εισαγγελικών Αρχών. Κάθε υπόθεση απαιτεί τον μέγιστο βαθμό προσοχής, καθώς, όσο μικρή ή όσο μεγάλη και να είναι, αφορά ανθρώπινες ζωές και πρέπει να στέκεσαι με απόλυτη σοβαρότητα και ευθυκρισία απέναντι στα στοιχεία που συλλέγεις.
Ομολογώ πως τον βαθμό δυσκολίας που βρήκα στις υποθέσεις του ʹ18 δεν τον είχα ξανασυναντήσει. Τόσο σε ότι αφορά τις αντιστάσεις στη συλλογή των στοιχείων και τις προσωπικές πιέσεις για παραποίηση της αλήθειας, όσο και στην αποτύπωση αυτής καθαυτής της αλήθειας. Όπως την έβλεπα να διαμορφώνεται μέσω των συλλεχθέντων στοιχείων.
Κατανόησα σχετικά γρήγορα πως οι δύο πυρκαγιές εκείνης της ημέρας δεν μπορούν να αποκοπούν και να εξεταστούν ως δύο διαφορετικά συμβάντα, αλλά πρέπει να γίνουν ευδιάκριτα τα στοιχεία εκείνα που τις συνδέουν.
Μετά την ανάληψη αυτής της υπόθεσης, της 23ης Ιουλίου 2018, μου ανατέθηκε να επανεξετάσω την πυρκαγιά στη Σιδηρούντα της Χίου το 2016, στην οποία υπήρχαν επίσης θύματα, και για την οποία καταλογίστηκαν συγκεκριμένες ποινικές ευθύνες τελεσιδίκως.
Ιδιαίτερα συνθέτη ήταν και η έρευνα για τη μεγάλη πυρκαγιά της Ρόδου το 2023 και η οποία βρίσκεται στο στάδιο της εισαγγελικής έρευνας.
Επαναλαμβάνω όμως! Σε αυτό το καθήκον, δεν υπάρχουν μικρές και μεγάλες υποθέσεις ή σημαντικές και ασήμαντες. Ως δικαστικός πραγματογνώμονας, ορκίζεσαι να υπηρετείς τους πολίτες και την αλήθεια. Αυτό το χρέος δεν πρέπει να επηρεάζεται από τίποτα και από κανέναν.
Θέλω όμως να αναφερθώ και σε κάτι που δεν αφορά στα καθήκοντά μου ως δικαστικός πραγματογνώμονας.
Πρόκειται για μια υπόθεση που με έχει σημαδέψει και αφορά τη συμβολή μου στην αποκάλυψη στοιχείων που αφορούσαν στον βίαιο θάνατο ενός παιδιού από φωτιά.
Η δικηγόρος της οικογένειας, αφού είχε γίνει γνωστή η εμπλοκή μου με το Μάτι, με κάλεσε και μου ζήτησε να εξετάσω τα στοιχεία, γιατί ήθελε να ανοίξει ξανά την υπόθεση που είχε παγώσει από το 2012 και ο θάνατος του κοριτσιού είχε μείνει αδικαίωτος. Υπήρχε δε ο ισχυρισμός ότι μπορεί το κορίτσι να έβαλε το ίδιο φωτιά στον εαυτό του.
Χωρίς δεύτερη σκέψη ζήτησα τα στοιχεία, τις φωτογραφίες του παιδιού και του τόπου όπου συντελέστηκε το συμβάν, άλλωστε δεν υπήρχαν και άλλα στοιχεία.
Δεν θέλω να μπω σε λεπτομέρειες.
Θα πω μόνο πως σήμερα που μιλάμε ο ένοχος βρίσκεται στη φυλακή και η αλήθεια για το τι συνέβη σε αυτό το κορίτσι έχει αποκατασταθεί. Ελπίζω και η ψυχούλα του να έχει γαληνέψει.
Μόλις ολοκληρώθηκαν οι Πανελλήνιες Εξετάσεις. Πολλά νέα παιδιά θα εισέλθουν στο Πυροσβεστικό Σώμα. Έχετε κάποιες συμβουλές να τους δώσετε;
Να νοιώθουν 24 ώρες το 24ωρο υπεύθυνοι.
Πρώτα για τη δική τους ασφάλεια και των συναδέλφων τους και μετά για το έργο τους. Να γνωρίζουν πως επιτελούν ένα καθήκον στο οποίο την κρίσιμη ώρα δεν περισσεύει κανείς.
Ειδικά οι νέοι αξιωματικοί πρέπει να θεωρούν μονόδρομο την πλήρη τήρηση των νόμων και των διατάξεων. Να μην υποκύπτουν και να μη δέχονται εκπτώσεις στην εκτέλεση των καθηκόντων τους. Πρέπει να είναι το παράδειγμα για τα στελέχη της Υπηρεσίας τους και η σταθερότητά τους να εμπνέει την εμπιστοσύνη και το αίσθημα της ασφάλειας σε όλους, συναδέλφους και πολίτες.
Να είναι πάντα έτοιμοι να κριθούν για τις ενέργειές τους και σίγουροι πως εκτελούν τα καθήκοντά τους με ορθότητα.
Να ξέρουν τα νέα παιδιά πως ως αξιωματικοί σε θέσεις ευθύνης δεν θα κοιμούνται ποτέ όπως όλοι οι άλλοι. Δεν θα ζουν όπως όλοι οι άλλοι.
Όταν όλοι περιμένουν τη θερινή τους άδεια, εκείνοι θα ξεκινούν για τον πόλεμο.
Μπορεί ένας τόπος θανάτου και καταστροφής να αναγεννηθεί;
Δεν υπάρχει μεγαλύτερη δύναμη από την Ελπίδα.
Η ιστορία έχει δείξει πως καμία καταστροφή δεν στάθηκε ικανή να εμποδίσει την αναγέννηση και την αναδημιουργία.
Βέβαια, σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να πούμε πως ο χρόνος αναγέννησης της φύσης εξαρτάται και από την ανθρώπινη παρέμβαση. Υπάρχουν τόποι που πρέπει να αφήσεις τον χρόνο να αποκαταστήσει το περιβάλλον και άλλοι που χρειάζονται τη βοήθειά μας.
Λάθος διαχείριση μπορεί να εμποδίσει αντί να συμβάλει στην αναγέννηση του φυσικού πλούτου. Σε κάθε περίπτωση η φύση απαιτεί τον σεβασμό μας.
Στην ανθρώπινη απώλεια όμως, δεν υπάρχει ούτε αποκατάσταση, ούτε αναγέννηση. Θα πρέπει να υπάρχει αποδοχή και κάθαρση. Αν δεν υπάρχει αυτή η διαδικασία μέσω της αναγνώρισης της Αλήθειας, η απώλεια γίνεται ανεπούλωτο τραύμα.
Πώς πιστεύετε ότι πρέπει κάποιος να αντιδράσει απέναντι στην αναξιοκρατία και την αδικία;
Ο καθένας, από τη θέση του, αν δεν κάνει εκπτώσεις στον κώδικα ηθικής του αλλά και τους νόμους της χώρας, βοηθάει να χτυπήσουμε την αναξιοπρέπεια.
Εγώ θεωρώ πως αυτή είναι η πηγή του κακού. Συνηθίσαμε την αναξιοπρέπεια. Τη θεωρούμε δεδομένη. Δεν κατανοούμε πως αυτό μας κάνει να βλέπουμε τους εαυτούς μας μικρούς και αδύναμους.
Πρέπει να αποκατασταθεί η αξιοπρέπειά μας ως πολίτες. Ο αξιοπρεπής πολίτης υπερασπίζεται την αξιοπρέπειά του και απαιτεί τον σεβασμό.
Σας κόστισε η αλήθεια που καταθέσατε;
Ότι θα υπήρχε κόστος, το γνώριζα από τη στιγμή που αποδέχτηκα την εντολή των εισαγγελικών Αρχών για τη διερεύνηση αυτής της υπόθεσης.
Το κόστος, πέρα των όσων έχουν δει το φως της δημοσιότητας, το κρατάω για εμένα.
Ας πούμε πως ήταν το κόστος για να κρατήσω την αξιοπρέπειά μου και τη συνείδησή μου καθαρή.
