Αρχή σοφίας ονοµάτων επίσκεψις – Αντισθένης, µαθητής του Πλάτωνος και ιδρυτής της Κυνικής Φιλοσοφίας
Γράφει η Ζωή Ξαρλή
Μέλος του Οργανισµού για τη Διάδοση της Ελληνικής Γλώσσας
Αρχή σοφίας είναι η διερεύνηση των ονοµάτων. Γιατί; Διότι τα ονόµατα µας ανάγουν στα νοήµατα, και µας βοηθούν να συλλάβουµε την ουσία των πραγµάτων, ίσως και «την αλληλουχία των κρυφών νοηµάτων», όπως λέει ο ποιητής.
Αυτή είναι η αξία της ετυµολογίας (έτυµος = αληθής), γι’ αυτό προσπαθούµε να αναχθούµε στις πηγές, να εντοπίσουµε την προέλευση και τα συνθετικά στοιχεία των λέξεων.
∆ύσκολη δουλειά, που δεν µας ανταµείβει πάντοτε, κι αυτό γιατί η ετυµολογία δεν αποδεικνύεται µε εργαστηριακά πειράµατα ούτε µε κανόνα και διαβήτη. Άρα κινείται συχνά στον χώρο της εικασίας: «Δόκος επί πάσι τέτυκται» (µόνον να πιθανολογήσουµε µπορούµε), για να θυµηθούµε και τον Παρµενίδη.
Άρα οι όποιες αποφάνσεις πρέπει να εκφράζονται µε περίσκεψη και σεµνότητα. Διερευνώντας στο διαδίκτυο τις ετυµολογικές προσεγγίσεις, θα δούµε συχνά την παρατήρηση «αγνώστου ετύµου», (προσφιλέστατη στον κ. Μπαµπινιώτη), καθώς και παρατηρήσεις όπως: Ίσως προελληνική, ή φοινικική, ή ασιατική.
Με περισσή προθυµία όµως εκφράζεται βεβαιότητα για ένα πράγµα: Δεν είναι ελληνική! Πού το ξέρουν; Μήπως αντιφάσκουν; Αφ’ ενός δηλώνουν άγνοια, αφ’ ετέρου βεβαιότητα!
Το τοπωνύµιο Ζάκρος για παράδειγµα κηρύσσεται αναµφισβήτητα προελληνικό, που ίσως έχει σχέση µε τους Σακαρού, ένα λαό τον οποίον αναφέρουν οι αιγυπτιακές πινακίδες.
Όµως (λέµε εµείς), µια µατιά στον χάρτη µας οδηγεί κατ’ ευθείαν στη λέξη «άκρον», µε πρόθεµα το επιτατικό µόριο -ζα, συνεπώς Ζάκρος=ακρότατο σηµείο.
Όντως, η πόλη αυτή βρίσκεται στην ανατολική εσχατιά της Κρήτης, οπότε είναι απολύτως εύλογη µια τέτοια ετυµολογία. ∆εν το βλέπουν αυτό οι ζηλωτές της προελληνικότητας;
Άλλο παράδειγµα, η λέξη κεκρύφαλος, που σηµαίνει ένα είδος καλύµµατος της κεφαλής. Αντιγράφω το σχετικό λήµµα: «Άγνωστης ετυµολογίας, πιθανόν ασιατικής προελεύσεως».
Όµως, (λέµε εµείς), η λέξη αυτή περιέχει αυτούσιον τον Παρακείµενο του ρήµατος κρύπτω (κέκρυφα), και ολόκληρη την λέξη κεφαλή εκτός απ’ την κατάληξή της. Και τυφλοπόντικας µε καταρράκτη θα το έβλεπε. Οι σοφοί ετυµολόγοι πώς δεν το βλέπουν; ∆εν θα έπρεπε, αν µή τι άλλο, να πιθανολογείται και η ελληνική προέλευση έστω σαν φτωχός συγγενής;
Διερωτώµαι και ερωτώ!
