Γράφει η Ελένη Κονιαρέλλη – Σιακή
Ξεφυλλίζοντας το «χτες» συχνά συναντούμε παράξενες ιστορίες, που άλλες έχουν όλα τα στοιχεία κάποιου μύθου και άλλες βασίζονται σε αληθινά γεγονότα που έχουν συμβεί κάποτε. Έτσι εμείς σήμερα μπορούμε να διαβάσουμε και να μάθουμε με λεπτομέρειες αυτή την άγνωστη πλευρά μιας άλλης περασμένης εποχής.
Μία τέτοια αληθινή ιστορία είναι και αυτή που έχει τίτλο «Κομίζει Γλαύκα εις Αθήνας» και συνέβη στις 28 Αυγούστου του 1834, όταν ο τότε βασιλιάς της Ελλάδος ΟΘΩΝΑΣ, αφήνει το Ναύπλιο και κάνει την επίσημη είσοδό του στη νέα πρωτεύουσα του κράτους την Αθήνα.
Το ίδιο πλοίο το οποίο είχε φέρει για πρώτη φορά τον ΟΘΩΝΑ στο Ναύπλιο -στο τότε μικρό ελληνικό Βασίλειο- η αγγλική φρεγάτα Μαδαγασκάρη, χρησιμοποιείται και πάλι προκειμένου να φέρει τον βασιλιά στον Πειραιά.
Επρόκειτο για ένα 46 κανονιών σκαρί κατασκευασμένο στη Βομβάη που μπήκε στην υπηρεσία του Αγγλικού Ναυτικού το 1822. Χαρακτηριστικό είναι ότι από το 1843 και μετά χρησιμοποιήθηκε ευρέως από τους Άγγλους, για την καταπολέμηση του δουλεμπορίου.
Με την άφιξή του στο λιμάνι γίνεται δεκτός από αντιπροσωπεία, η οποία του προσφέρει μία ζωντανή ΓΛΑΥΚΑ, δηλαδή ΚΟΥΚΟΥΒΑΓΙΑ (που ήταν το σύμβολο της Αρχαίας Πόλης των Αθηνών), και ένα ΚΛΑΔΙ ΕΛΙΑΣ.
Από τον Πειραιά ο ΟΘΩΝΑΣ με τη συνοδεία του σχηματίζει πομπή, ανεβαίνει την οδό Πειραιώς και φτάνει στον αρχαίο ναό του ΗΦΑΙ-ΣΤΟΥ που τότε είχε μετατραπεί σε χριστιανικό ναό του Αγίου Γεωργίου, όπου θα ακολουθούσε μια σύντομη δοξολογία για την άφιξή του. Εκεί το πλήθος που είχε σχηματιστεί βλέποντας τον ΟΘΩΝΑ με τη συνοδεία του να κρατάνε τη ζωντανή κουκουβάγια που του είχαν προσφέρει στον Πειραιά, το θεώρησε αστείο, μη γνωρίζοντας ότι και εκείνου του την είχαν δώσει λίγο πριν. Πίστεψαν ότι τους την πήγαινε ως δώρο για να τους δείξει το ένδοξο αρχαίο παρελθόν της πόλης των Αθηνών.
Το θεώρησαν λοιπόν προσβλητικό ένας ξένος να «κομίζει γλαύκα εις Αθήνας», την πόλη που ήταν σύμβολό της η ΚΟΥΚΟΥΒΑΓΙΑ, και άρχισαν να χρησιμοποιούν ευρέως αυτή τη φράση που ήταν γνωστή από την αρχαιότητα (όρνιθες του Αριστοφάνη), αλλά που ήταν σε αχρηστία στην καθομιλουμένη, μέχρι το περιστατικό αυτό με τον Όθωνα.
Και μέχρι σήμερα η φράση αυτή χρησιμοποιείται όταν κάποιος πάει να πει πράγματα πασίγνωστα, σαν να ήταν άγνωστα.
Από τον Πειραιά λοιπόν το 1834 και με την ΚΟΥΚΟΥΒΑΓΙΑ του Όθωνα στα χέρια, έγινε γνωστή η φράση που σημαίνει ότι:
«Παρουσιάζω σαν καινούργιο ή πρωτοποριακό, κάτι που είναι ήδη πολύ γνωστό!» (Πηγή: Pireorama.gr)
•••••
Όμως, ψάχνοντας με προσοχή το μακρινό παρελθόν, βρίσκουμε αμέτρητα καθημερινά προβλήματα να αναμορφώνονται με πλούσια νοητικά στοιχεία και να μας οδηγούν ν’ αναθεωρήσουμε το τι συνέβαινε τότε, ώστε τα συνηθισμένα θέματα να τα μεταβάλλουμε σε όμορφες ιστορίες δημιουργικής φαντασίας με πολλές ιδέες αληθοφάνειας. Θα δούμε παρακάτω δύο ιστορίες που λύνουν τις απορίες μας στο ερώτημα: «Αυτό, γιατί το λέμε έτσι;».
1. Πότε λέμε: «Μυρίζω τα νύχια μου;»
Η φράση αυτή έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα. Κατά τη διάρκεια μιας τελετουργίας, οι ιέρειες των μαντείων βουτούσαν τα δάχτυλά τους σ’ ένα υγρό με βάση το δαφνέλαιο. Στη συνέχεια φέρνοντας τα χέρια κοντά στο πρόσωπο, ανέπνεαν τις αναθυμιάσεις του υγρού και μ’ αυτόν τον τρόπο έπεφταν σ’ ένα είδος καταληψίας κατά την οποίαν προμάντευαν τα μελλούμενα.
2. Πώς προέκυψαν οι λέξεις «μούντζα» και «μουντζώνω»; Η χειρονομία παραπέμπει στο ξεφτύλισμα, τη χλεύη, και έχει τις ρίζες του στο Βυζάντιο. Πρόκειται για μια διαδικασία διαπόμπευσης κατά την οποία έγδυναν τον κατάδικο, τον μαστίγωναν, τον κούρευαν και τον ξύριζαν, τον έβαζαν επάνω σ’ έναν γάιδαρο ανάποδα και τον υποχρέωναν να κρατάει την ουρά. Στη συνέχεια άλειφαν το πρόσωπό του με καπνιά, δηλαδή, μουτζούρα και τον μουτζούρωναν.
Μερικές φορές αυτό το έκαναν άλλοτε κατά το στάδιο προετοιμασίας, και άλλοτε ο όχλος στην πομπή: «Μουτζούρωναν παλάμες και δάχτυλα με την καπνιά από τα τσουκάλια και τα τζάκια και τον πασάλειβαν…».
Από αυτή την κίνηση μας έμεινε η «μούντζα» ως λέξη και ως χειρονομία.
