Γράφει ο Δρ Αλέξιος Παναγόπουλος
Ακαδημαϊκός & Καθηγητής Πολιτικών Επιστημών
alexios.panagopoulos@gmail.com
Η ελληνική κοινωνία, με το ιστορικό βάρος του πολιτισμού της και την κληρονομιά της δημοκρατικής παράδοσης, θα ανέμενε κανείς να αποτελεί υπόδειγμα στην καλλιέργεια της προσωπικότητας και στην ανάδειξη του πολίτη ως ενεργού υποκειμένου.
Εντούτοις, παρατηρείται μια βαθιά και ανησυχητική κρίση: η χρεοκοπία της προσωπικότητας. Η έννοια αυτή δεν αφορά απλώς την ηθική παρακμή, αλλά την αδυναμία του σύγχρονου Έλληνα να συνθέσει, να υπερασπιστεί και να εκφράσει αυθεντικά την προσωπική του ταυτότητα σε κοινωνικό και εθνικό επίπεδο.
Η παρακμή των θεσμών και η διάβρωση του ήθους
Στις τελευταίες δεκαετίες, η αποδυνάμωση των θεσμών, η πολιτική ασυνέπεια και η έλλειψη εμπιστοσύνης προς το κράτος, έχουν υπονομεύσει την έννοια του υπεύθυνου πολίτη. Η προσωπικότητα συρρικνώνεται μπροστά σε ένα κράτος που είτε αδιαφορεί είτε καταπνίγει την πρωτοβουλία. Ο ατομικισμός, η κομματική εξάρτηση και η αναζήτηση βραχυπρόθεσμου οφέλους αντικαθιστούν το φιλότιμο, την τιμή και την αφοσίωση σε συλλογικούς σκοπούς.
Η χρεοκοπία της προσωπικότητας δεν είναι μόνο πολιτικό ή θεσμικό φαινόμενο· είναι και πολιτισμικό. Οι νέες γενιές εκπαιδεύονται σε ένα περιβάλλον όπου το πρότυπο δεν είναι η δημιουργία και η υπευθυνότητα, αλλά η ευκαιριακή προβολή, η κατανάλωση και η επιφανειακή αναγνώριση.
Ο ρόλος του ακαδημαϊκού και της πνευματικής ηγεσίας
Ως ακαδημαϊκός, με τρεις διδακτορικούς τίτλους σε διαφορετικά επιστημονικά πεδία και μέλος τριών ξένων Ακαδημιών των Επιστημών, ομιλώ εκ πείρας όταν υπογραμμίζω ότι η κρίση αυτή δεν είναι μοιραία· είναι αποτέλεσμα επιλογών. Οι πνευματικοί άνθρωποι οφείλουν να αναλαμβάνουν την ευθύνη να καθοδηγούν και όχι να σιωπούν.
Όταν η κοινωνία χάνει την ικανότητα να αναγνωρίζει και να αναδεικνύει την αξία της προσωπικότητας, τότε η ακαδημαϊκή κοινότητα έχει καθήκον να αναδείξει ξανά τα κριτήρια της αλήθειας, της αξιοκρατίας και της υπευθυνότητας.
Συμπέρασμα
Η χρεοκοπία της προσωπικότητας στην Ελλάδα δεν μπορεί να ξεπεραστεί με οικονομικά μέτρα ή διοικητικές μεταρρυθμίσεις. Απαιτείται μια βαθιά πνευματική και ηθική αναγέννηση, που θα στηρίζεται στην επαναφορά του φιλότιμου, της ακεραιότητας και της αίσθησης ευθύνης προς το έθνος και τον συνάνθρωπο. Η προσωπικότητα πρέπει να ανασυγκροτηθεί ως δύναμη ελευθερίας, δημιουργίας και κοινωνικής συνοχής.
Η αναγνώριση του προβλήματος είναι το πρώτο βήμα. Η ανατροπή του, όμως, είναι χρέος όλων μας.
