Στις 16 με 20 Οκτωβρίου, η Ταινιοθήκη της Ελλάδος, το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης και το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης παρουσιάζουν ένα μεγάλο αφιέρωμα στην απόλυτη ελληνίδα σταρ που μάγεψε το διεθνές κοινό: την Ειρήνη Παπά.
Η Ταινιοθήκη της Ελλάδος τιμά τη μεγάλη τραγωδό που έφυγε από κοντά μας το 2022, στα 93 της χρόνια, αφήνοντας πίσω της όχι μόνο μια σπουδαία σταδιοδρομία στο θέατρο, το αρχαίο δράμα και τον κινηματογράφο, αλλά και στο πεδίο της κοινωνικής ενσυναίσθησης.
Θα προβληθούν μερικές από τις πιο εμβληματικές ταινίες στις οποίες πρωταγωνίστησε, έχοντας στο πλευρό της μερικά από το ιερά τέρατα της 7ης τέχνης: Άντονι Κουίν, Γκρέγκορι Πεκ, Κάθριν Χέπμπορν, Βανέσα Ρεντγρέιβ, Τζιαν Μαρία Βολοντέ, Ντέιβιντ Νίβεν, και βέβαια, μία πλειάδα αγαπημένων ελλήνων πρωταγωνιστών.
Το αφιέρωμα τελεί υπό την αιγίδα της Α.Ε. του Προέδρου της Δημοκρατίας κυρίου Κωνσταντίνου Αν. Τασούλα.
Στην Ταινιοθήκη θα προβληθούν οι ταινίες: Η λίμνη των στεναγμών του Γρηγόρη Γρηγορίου (1959), Τα Κανόνια του Ναβαρόνε του Τζ. Λι Τόμπσον (1961), Αντιγόνη του Γιώργου Τζαβέλλα (1961), Ηλέκτρα (1962), Αλέξης Ζορμπάς (1964), Τρωάδες (1971) και Ιφιγένεια (1977) του Μιχάλη Κακογιάννη, Ζ του Κώστα Γαβρά (1969), Ο Χριστός σταμάτησε στο Έμπολι του Φραντσέσκο Ρόσι (1979) και το ντοκιμαντέρ Η Ειρήνη Παπά στην Κύπρο (Μ.Κακογιάννης, 1978).
Το Σάββατο 18 Οκτωβρίου (12-15.00), στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, θα πραγματοποιηθεί η συζήτηση “Ειρήνη Παπά -Η συμβολή της στον κινηματογράφο και το θέατρο”, σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Έρευνας και Τεκμηρίωσης Παραστάσεων Αρχαίου Ελληνικού Δράματος του ΑΠΘ. Θα συμμετάσχουν ακαδημαϊκοί από την Ελλάδα, την Ισπανία και τη Ν.Ζηλανδία καθώς και οι ηθοποιοί Ρένη Πιττακή, Λυδία Κονιόρδου, Στεφανία Γουλιώτη και Λουκία Μιχαλοπούλου.
Το αφιέρωμα θα πραγματοποιηθεί ταυτόχρονα και στη Θεσσαλονίκη (16-19 Οκτωβρίου) με την προβολή έξι ταινιών στην αίθουσα Σταύρος Τορνές (Αλέξης Ζορμπάς, Ηλέκτρα, Τρωάδες, Τα Κανόνια του Ναβαρόνε, Αντιγόνη και Ιφιγένεια).
==============
Βιογραφικό
Η Ειρήνη Λελέκου, όπως ονομαζόταν πριν παντρευτεί το ηθοποιό Άλκη Παπά, γεννήθηκε το 1929 στο Χιλιομόδι Κορινθίας, από γονείς εκπαιδευτικούς. Σπούδασε στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου. Ξεκίνησε την καριέρα της σε επιθεώρηση, αλλά απογειώθηκε με τη συμμετοχή της στη ταινία «Νεκρή Πολιτεία» του Φρίξου Ηλιάδη, η οποία έκανε μεγάλη εντύπωση στο Φεστιβάλ των Καννών.
Η «ζωντανή Καρυάτιδα», όπως ονομάστηκε για την αρχαιοελληνική ομορφιά της, εμφανίστηκε σε ταινίες του Χόλιγουντ και της Τσινετσιτά, σε θεατρικές σκηνές του Μπροντγουέι, σε αρχαίες τραγωδίες στο Ηρώδειο, ενώ αξέχαστες θα μείνουν οι συνεργασίες της με τον Μιχάλη Κακογιάννη, όπως στον «Αλέξη Ζορμπά» -ταινία που απέσπασε τρία όσκαρ. Πρωταγωνίστησε σε δύο ακόμα φιλμ του σπουδαίου δημιουργού που προτάθηκαν για Όσκαρ –και τα δύο αποτέλεσαν μεταφορές στη μεγάλη οθόνη αρχαίων τραγωδιών: την «Ηλέκτρα» και την «Ιφιγένεια». Η Ειρήνη Παπά πρωταγωνίστησε και σε έλλη μία οσκαρική ταινία: το «Ζ» του Κώστα Γαβρά που κατάφερε να κατακτήσει χρυσό αγαλματίδιο.
Το καθηλωτικό, αγέρωχο βλέμμα της και η δωρική, αρχαιοελληνική της εμφάνιση θα ζουν για πάντα στη συλλογική μνήμη μέσα από το έργο της.
======================
Ειρήνη Παπά: Το Πάθος
“Η Ειρήνη Παπά υπήρξε μια από τις πιο επιδραστικές Ελληνίδες ηθοποιούς τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Με εφόδιο τη σπάνια ομορφιά της εμφανίζεται στο θέατρο και στον κινηματογράφο με ορόσημο το 1951 που πρωταγωνιστεί στην Νεκρή Πολιτεία του Φρίξου Ηλιάδη, που εκπροσωπεί την Ελλάδα στο Φεστιβάλ των Καννών. Επίσης με τη βοήθεια του Ηλία Καζάν συνεργάζεται σε σημαντικές παραγωγές στο Χόλυγουντ, από τις οποίες ξεχωρίζουν, Τα Κανόνια του Ναβαρόνε (1961), του J.L. Thompson, όπου συμπρωταγωνιστεί με ηθοποιούς, όπως ο Ντέιβιντ Νίβεν, o Γκρέκορι Πεκ και o Άντονι Κουίν.
Την ίδια χρονιά γνωρίζει τον Μιχάλη Κακογιάννη, ο οποίος της ζητά να πρωταγωνιστήσει στην καινούργια του ταινία Ηλέκτρα. Δέχεται, με τίμημα τα όμορφα μαλλιά της, και το αποτέλεσμα είναι συγκλονιστικό. Από τον Κακογιάννη η τραγωδία μεταφέρεται από το παλάτι στο αυθεντικό αττικό τοπίο. Εκεί βασιλεύει η «ταπεινωμένη» πριγκίπισσα, ανάμεσα στους αφοσιωμένους χωρικούς, η Ηλέκτρα. Η Ειρήνη Παπά περνάει στο πάνθεο των μεγάλων σταρ που λάμπουν στο παγκόσμιο στερέωμα. Ενδεικτική είναι η κριτική που δημοσιεύθηκε όταν προβλήθηκε η ταινία στην Αμερική. «Σπάνια βλέπουμε ένα πρόσωπο ή μια έκφραση ανθρώπινης φιγούρας να απεικονίζει τόσο όμορφα το πάθος ενός χαρακτήρα, όσο η δεσποινίς Παπά εδώ», New York Times. Η Ειρήνη Παπά θριαμβεύει και αποσπά το βραβείο της Ένωσης Αμερικάνων κριτικών.
To 1961 πρωταγωνιστεί στη μεταφορά της Αντιγόνης του Σοφοκλή, σε σκηνοθεσία του Γιώργου Τζαβέλα, που όπως σχολιάζει η Αγλαΐα Μητροπούλου είναι πιο κοντά στη θεατρική παράδοση του Εθνικού θεάτρου.
Το 1964 συνεργάζεται με τον Κακογιάννη στη διεθνή παραγωγή του Αλέξη Ζορμπά. Η σκηνή του λιθοβολισμού ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων στην πιο συντηρητική πλευρά των Ελλήνων σχολιαστών, αλλά η ερμηνεία της Ειρήνης Παπά έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από του κριτικούς και το διεθνές κοινό. Μια συγκλονιστική ερμηνεία της Ειρήνης Παπά, που υποδύεται τη νεαρή χήρα, την
οποία η πατριαρχική κοινωνία του κρητικού χωριού ποθεί και συγχρόνως θέλει να εξοντώσει. Ο πόθος και η εκδίκηση τους οδηγούν στη δολοφονία της.
Στην περίοδο της δικτατορίας η Ειρήνη Παπά είναι στο εξωτερικό και παίζει σημαντικό ρόλο στον αντιδικτατορικό αγώνα. Έτσι δέχεται να παίξει στο Ζ του Κώστα Γαβρά (1969), σε μια υπέροχη cameo ερμηνεία.
Το 1974 δέχτηκε την πρόταση του κορυφαίου Ιταλού σκηνοθέτη, του πολιτικού κινηματογράφου, Φραντσέσκο Ρόσσι και συμπρωταγωνιστεί με τον Τζαν Μαρία Βολοντέ στο Ο Χριστός σταμάτησε στο Έμπολι.
Σε συνεργασία με τον Μιχάλη Κακογιάννη, σε μια λαμπερή διεθνή παραγωγή, δίνει ακόμη μια συγκλονιστική ερμηνεία ως Ελένη, στις Τρωάδες (1971), το κορυφαίο αντιπολεμικό έργο του Ευριπίδη.
Τέλος, το 1977 συνεργάζονται για τελευταία φορά με τον Κακογιάννη στη μεταφορά της τραγωδίας του Ευριπίδη Ιφιγένεια εν Αυλίδι, Ιφιγένεια, και η Ειρήνη Παπά δίνει μια συγκλονιστική ερμηνεία ως Κλυταιμνήστρα.
Μια πορεία από το 1950 στο 2003 έκανε το άστρο της Ειρήνης Παπά να λάμψει ως τα πέρατα του κόσμου και την κατέστησε την κατεξοχήν ενσάρκωση της μεσογειακής τραγωδού”. (Μαρία Κομνηνού Πρόεδρος του ΔΣ της Ταινιοθήκης της Ελλάδος)
=============
ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ (ΣΑΒΒΑΤΟ 18/10, ΙΔΡΥΜΑ ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΚΟΓΙΑΝΝΗΣ)
«ΕΙΡΗΝΗ ΠΑΠA: Η ΣΥΜΒΟΛH ΤΗΣ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡAΦΟ ΚΑΙ ΤΟ ΘEΑΤΡΟ»
11:30 Έναρξη / Χαιρετισμοί
Ξένια Καλδάρα, Πρόεδρος Δ.Σ. του Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης
Μαρία Κομνηνού, Πρόεδρος Δ.Σ. της Ταινιοθήκης της Ελλάδος
Αγγελική Πούλου, Επίκουρη Καθηγήτρια στο Τμήμα Ψηφιακών Τεχνών και
Κινηματογράφου ΕΚΠΑ και μέλος του Ευρωπαϊκού Δικτύου Έρευνας
και Τεκμηρίωσης Παραστάσεων του Αρχαίου Ελληνικού Δράματος
Pilar Tena, Διευθύντρια του Ινστιτούτου Θερβάντες της Αθήνας
11:45 Μέρος Πρώτο
«Ειρήνη Παπά: Διαχρονικές επιδράσεις των κινηματογραφικών της ερμηνειών
στην Αρχαία Τραγωδία – Το παράδειγμα της Ηλέκτρας»
Εισηγητές / Συντονισμός
Ελένη Παπάζογλου, Καθηγήτρια, Τμήμα Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών ΑΠΘ
Συμμετέχουν
Λυδία Κονιόρδου, Ηθοποιός
Ρένη Πιττακή, Ηθοποιός
Στεφανία Γουλιώτη, Ηθοποιός
Λουκία Μιχαλοπούλου, Ηθοποιός
13:30 Διάλειμμα
14:00 Μέρος Δεύτερο
«Ειρήνη Παπά: Κινηματογραφικές ερμηνείες και ευρύτερες
επιδράσεις στον χώρο των Τεχνών»
Εισηγητές / Συντονισμός
Μαρία Κομνηνού, Ομότιμη Καθηγήτρια Κοινωνιολογίας και Πολιτικής Επικοινωνίας
Συμμετέχουν
Αναστασία Μπακογιάννη, Επίκουρη Καθηγήτρια Κλασικών Σπουδών
Πανεπιστήμιο Massey, Νέα Ζηλανδία (μέσω ΖΟΟΜ)
Alejandro Valverde García, Καθηγητής Κλασικών Σπουδών
στο IES Santísima Trinidad της Baeza, Ισπανία
Παναγιώτης Τιμογιαννάκης, Κριτικός Κινηματογράφου
Θα υπάρχει ταυτόχρονη διερμηνεία (Ελληνικά-Αγγλικά)
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΒΟΛΩΝ ΣΤΗΝ ΤΑΙΝΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ (16-20/10)
ΠΕΜΠΤΗ 16/10
20:30 ΤΑΙΝΙΑ ΕΝΑΡΞΗΣ / OPENING FILM
Ηλέκτρα (1962, 110’)
Σκηνοθεσία: Μιχάλης Κακογιάννης
Ηθοποιοί: Ειρήνη Παπά, Γιάννης Φέρτης, Αλέκα Κατσέλη, Θεανώ Ιωαννίδου, Νότης Περγιάλης, Μάνος Κατράκης, Τάκης Εμμανουήλ
Είσοδος με προσκλήσεις –θα διατεθεί περιορισμένος αριθμός εισιτηρίων. Θα ακολουθήσει κοκτέιλ.
===================
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 17/10
20:00 Η λίμνη των στεναγμών (1959, 82’)
Σκηνοθεσία: Γρηγόρης Γρηγορίου
Ηθοποιοί / Cast: Ειρήνη Παπά, Ανδρέας Μπάρκουλης, Ανδρέας Ζησιμάτος, Θεανώ Ιωαννίδου, Τζαβαλάς Καρούσος, Δημήτρης Καλλιβωκάς, Ελένη Ζαφειρίου
21:30 Irene Papas visits Cyprus (1978, 19’)
Σκηνοθεσία: Μιχάλης Κακογιάννης
Τρωάδες (1971, 105’)
Σκηνοθεσία: Μιχάλης Κακογιάννης
Ηθοποιοί: Katharine Hepburn, Vanessa Redgrave, Ειρήνη Παπά, Genevieve Bujold, Patrick Magee, Brian Blessed
===============
ΣΑΒΒΑΤΟ 18/10
19:30 Αντιγόνη (1961, 98’)
Σκηνοθεσία: Γιώργος Τζαβέλλας
Ηθοποιοί: Ειρήνη Παπά, Μάνος Κατράκης, Ίλυα Λιβυκού, Βύρων Πάλλης, Τζαβαλάς Καρούσος, Γιάννης Αργύρης, Μάρω Κοντού, Νίκος Καζής
21:30 Ο Χριστός σταμάτησε στο Έμπολι (1979, 150’)
Σκηνοθεσία: Francesco Rosi
Ηθοποιοί: Gian Maria Volonte, Paolo Bonacelli, Alain Cuny, Ειρήνη Παπά, Lea Massari
==================
ΚΥΡΙΑΚΗ 19/10
19:15 Ιφιγένεια (1977, 127’)
Σκηνοθεσία: Μιχάλης Κακογιάννης
Ηθοποιοί: Ειρήνη Παπά, Τατιάνα Παπαμόσχου, Κώστας Καζάκος, Κώστας Καρράς, Πάνος Μιχαλόπουλος, Δημήτρης Αρώνης, Χρήστος Τσάγκας
21:30 Τα κανόνια του Ναβαρόνε (1961, 158’)
Σκηνοθεσία: J. Lee Thompson
Ηθοποιοί: Gregory Peck, Anthony Quinn, David Niven, Stanley Baker, Ειρήνη Παπά, Anthony Quayle, James Darren, Gia Scala
============
ΔΕΥΤΕΡΑ 20/10
19:00 Ζ (1969, 127’)
Σκηνοθεσία: Κώστας Γαβράς / Costa Gavras
Ηθοποιοί: Yves Montand, Jean-Louis Trintignant, Ειρήνη Παπά, Jacques Perrin, François Périer, Charles Denner, Pierre Dux, Georges Géret, Renato Salvatori
———
21:30 Αλέξης Ζορμπάς (1964, 142’)
Σκηνοθεσία: Μιχάλης Κακογιάννης / Michael Cacoyannis
Ηθοποιοί: Anthony Quinn, Alan Bates, Ειρήνη Παπά, Lila Kedrova, Γιώργος Φούντας, Σωτήρης Μουστάκας, Άννα Κυριακού, Ελένη Ανουσάκη
=====================
ΟΙ ΤΑΙΝΙΕΣ
Αλέξης Ζορμπάς / Zorba the Greek
(1964, Ελλάδα-ΗΠΑ / Greece-USA)
Ένας νεαρός Βρετανός συγγραφέας έρχεται στην Κρήτη για να επαναλειτουργήσει το ορυχείο που κληρονόμησε. Εκεί θα γνωριστεί με τον Αλέξη Ζορμπά, έναν σκληροτράχηλο, ενστικτώδη άνθρωπο που θα του αποκαλύψει μια άλλη όψη της ζωής. Παρορμητικός και τυχοδιωκτικός, ο Ζορμπάς αναλαμβάνει να γίνει ο μέντοράς του. Και παρότι τα σχέδια για το ορυχείο ναυαγούν και η σχέση του συγγραφέα με μια όμορφη χήρα καταλήγει σε τραγωδία, ο Ζορμπάς διατηρεί την αισιόδοξη πίστη του στη ζωή… Η Ειρήνη Παπά υποδύεται την τυρανισμένη χήρα στην μεγαλύτερη διεθνή επιτυχία του Κακογιάννη, μια ελεύθερη διασκευή του μυθιστορήματος «Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά» (1946) του Νίκου Καζαντζάκη, η οποία πέρασε στην ιστορία του παγκόσμιου σινεμά τόσο για την συναρπαστική μουσική του Μίκη Θεοδωράκη όσο και τις οσκαρικές της περγαμηνές -επτά υποψηφιότητες, με νικηφόρες εκείνες του Β’ Γυναικείου Ρόλου (Λίλα Κέντροβα), της Ασπρόμαυρης Φωτογραφίας (Γουόλτερ Λασάλι) και της Ασπρόμαυρης Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης (Βασίλης Φωτόπουλος).
Σκηνοθεσία / Director:
Μιχάλης Κακογιάννης / Michael Cacoyannis
Σενάριο / Screenplay:
Μιχάλης Κακογιάννης, βασισμένο στο μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά / Michael Cacoyannis, based on the novel Zorba the Greek by Nikos Kazantzakis
Ηθοποιοί / Cast:
Anthony Quinn, Alan Bates, Ειρήνη Παπά, Lila Kedrova, Γιώργος Φούντας, Σωτήρης Μουστάκας, Άννα Κυριακού, Ελένη Ανουσάκη / Anthony Quinn, Alan Bates, Irene Papas, Lila Kedrova, Yorgos Foundas, Sotiris Moustakas, Anna Kyriakou, Eleni Anousaki
Φωτογραφία / Cinematography:
Γουόλτερ Λασάλι / Walter Lassally
Μοντάζ / Editing:
Μιχάλης Κακογιάννης / Michael Cacoyannis
Μουσική / Music:
Μίκης Θεοδωράκης / Mikis Theodorakis
Διάρκεια / Duration: 142’
==============
Ηλέκτρα / Electra
(1962, Ελλάδα / Greece)
Για τούτη την υποβλητική σε ατμόσφαιρα κινηματογραφική μετουσίωση της ευριπίδειας τραγωδίας, υπογραμμίζει η Αγλαΐα Μητροπούλου στο περίφημο βιβλίο της ‘Ελληνικός Κινηματογράφος’: «…Με την ‘Ηλέκτρα’, ο Κακογιάννης δημιουργεί, στην κυριολεξία, μιαν Ελληνίδα τραγωδό του κινηματογράφου. Παίρνει την Ειρήνη Παπά, με τα αδρά χαρακτηριστικά μιας σύγχρονης χωρικής Κόρης, και με την τέχνη και το πάθος του φυσάει μέσα της το πνεύμα της αδάμαστης αναζήτησης της εκδίκησης, το πνεύμα της απονομής δικαιοσύνης με κάθε τρόπο, της τιμωρίας του εγκλήματος. Αλλά όλα αυτά δεν τα αποδίδει η Παπά θεατρικά, με την τέχνη της υποκριτικής. Τα ανακαλύπτει εντός της, καθώς χτυπούν ενωμένα με το αίμα στις φλέβες της. Τα ανασαίνει στον μαγικό αέρα του ελληνικού χώρου και τα βλέπει μ’ εκείνην τη διπλή όραση των ανθρώπων που έχουν κληρονομήσει την έφεση στο πάθος. Όλα αυτά πάντα με γήινο τρόπο, ενστικτωδώς, με τις αρετές και τα ελαττώματα των κληρονόμων…»
Σκηνοθεσία / Director:
Μιχάλης Κακογιάννης / Michael Cacoyannis
Σενάριο / Screenplay:
Μιχάλης Κακογιάννης, βασισμένο στην ομώνυμη τραγωδία του Ευριπίδη / Michael Cacoyannis, based on the titular tragedy by Euripides
Ηθοποιοί / Cast:
Ειρήνη Παπά, Γιάννης Φέρτης, Αλέκα Κατσέλη, Θεανώ Ιωαννίδου, Νότης Περγιάλης, Μάνος Κατράκης, Τάκης Εμμανουήλ / Irene Papas, Yannis Fertis, Aleka Katseli, Theano Ioannidou, Notis Peryalis, Manos Katrakis, Takis Emmanuel
Φωτογραφία / Cinematography:
Γουόλτερ Λασάλι / Walter Lassally
Μοντάζ / Editing:
Μιχάλης Κακογιάννης / Michael Cacoyannis
Μουσική / Music:
Μίκης Θεοδωράκης / Mikis Theodorakis
Διάρκεια / Duration: 110’
==========
Τα κανόνια του Ναβαρόνε / The guns of Navarone
(1961, ΗΠΑ-Ηνωμένο Βασίλειο / USA-United Kingdom)
Το 1943, μια ομάδα κομάντος των Συμμάχων αναλαμβάνει να σαμποτάρει τα μυστικά γερμανικά κανόνια του Ναβαρόνε σε ένα κατεχόμενο από τους Ναζί ελληνικό νησί, ώστε να απελευθερωθούν οι 2000 Βρετανοί στρατιώτες που έχουν παγιδευτεί εκεί… Μετά από μια πρώιμη διεθνή καριέρα τη δεκαετία του 1950, με ρόλους σε ελληνικές, ιταλικές και αμερικάνικες ταινίες, η Ειρήνη Παπά περνά εδώ στη συνθήκη της χολιγουντιανής υπερπαραγωγής με μια πολεμική περιπέτεια χωρίς νεκρούς χρόνους και με αδιάκοπο σασπένς, γυρισμένη στα φυσικά ντεκόρ της Ρόδου. Είναι η Μαρία Παπαδήμου, μαχήτρια της αντίστασης κατά των ναζιστικών δυνάμεων κατοχής, που θα συνδράμει την ομάδα των Συμμάχων χωρίς φόβο και με περίσσιο πάθος. Από τα πιο αντιπροσωπευτικά φιλμ στην ιστορία του είδους, τα «Κανόνια…» έγιναν παγκόσμια επιτυχία και τιμήθηκαν με τις Χρυσές Σφαίρες Καλύτερης Δραματικής Ταινίας και Μουσικής, όπως και με το Όσκαρ Ειδικών Εφέ.
Σκηνοθεσία / Director:
- Lee Thompson
Σενάριο / Screenplay:
Carl Foreman, βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Alistair MacLean / Carl Foreman, based on the titular novel by Alistair MacLean
Ηθοποιοί / Cast:
Gregory Peck, Anthony Quinn, David Niven, Stanley Baker, Ειρήνη Παπά, Anthony Quayle, James Darren, Gia Scala / Gregory Peck, Anthony Quinn, David Niven, Stanley Baker, Irene Papas, Anthony Quayle, James Darren, Gia Scala
Φωτογραφία / Cinematography:
Oswald Morris
Μοντάζ / Editing:
Alan Osbiston
Μουσική / Music:
Dimitri Tiomkin
Διάρκεια / Duration: 158’
===========
Η λίμνη των στεναγμών / The lake of sighs
(1959, Ελλάδα / Greece)
Στα Γιάννενα των αρχών του 19ου αιώνα, ο πρωτότοκος γιος του Αλή Πασά, ο Μουχτάρ, και η όμορφη Φροσύνη, χήρα από μεγάλο σόι και ανιψιά του δεσπότη της Λάρισας, έχουν κρυφό ερωτικό δεσμό. Κάτι που πέφτει στην αντίληψη της γυναίκας του Μουχτάρ, της Χανιφέ, κόρη του πανίσχυρου βεζίρη της Σκόδρας, η οποία, τυφλωμένη από τη ζήλια της, ζητά απ’ τον πεθερό της την τιμωρία της χριστιανής μοιχαλίδας. Ο πασάς στέλνει τον γιο του με στρατό να καταστείλει την ανταρσία στην Αδριανούπολη και καλεί τη Φροσύνη στο παλάτι, όπου θα τής ζητήσει επίμονα να γίνει ερωμένη του… Ένα όμορφο ερωτικό μελόδραμα εποχής, με την Παπά να λάμπει σε ένα ρόλο που προοριζόταν αρχικά για την Αλίκη Βουγιουκλάκη. Ο Γρηγορίου εμπνεύστηκε το σενάριο από το ποίημα του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη «Η κυρά Φροσύνη» και τη μονογραφία του Σπύρου Μελά «Το λιοντάρι της Ηπείρου», που, φυσικά, βασίζονταν με τη σειρά τους σε πραγματικά γεγονότα του 1800.
Σκηνοθεσία / Director:
Γρηγόρης Γρηγορίου / Grigoris Grigoriou
Σενάριο / Screenplay:
Γρηγόρης Γρηγορίου / Grigoris Grigoriou
Ηθοποιοί / Cast:
Ειρήνη Παπά, Ανδρέας Μπάρκουλης, Ανδρέας Ζησιμάτος, Θεανώ Ιωαννίδου, Τζαβαλάς Καρούσος, Δημήτρης Καλλιβωκάς, Ελένη Ζαφειρίου / Irene Papas, Andreas Barkoulis, Andreas Zisimatos, Theano Ioannidou, Tzavalas Karousos, Dimitris Kallivokas, Eleni Zafeiriou
Φωτογραφία / Cinematography:
Αριστείδης Καρύδης-Φουκς / Aristeidis Karydis-Fuchs
Μοντάζ / Editing:
Αντώνης Κροκόδειλος / Andonis Krokodeilos
Μουσική / Music:
Τάκης Μωράκης / Takis Morakis
Διάρκεια / Duration: 82’
============
Αντιγόνη / Antigone
(1961, Ελλάδα / Greece)
Η σύγκρουση μεταξύ του Ετεοκλή και του Πολυνείκη, των δύο γιων του νεκρού βασιλιά Οιδίποδα, οι οποίοι διεκδικούσαν το θρόνο της επτάπυλης Θήβας, καταλήγει στο θάνατο αμφοτέρων και ο νέος βασιλιάς, ο Κρέων, διατάζει να μείνει άταφο το πτώμα του Πολυνείκη επειδή τόλμησε να εκστρατεύσει εναντίον της πόλης που τον ανέθρεψε. Όμως η αδελφή του, η Αντιγόνη, παρακούει την εντολή του Κρέοντα και θάβει το πτώμα του, μια απόφαση που θα έχει τραγικά επακόλουθα… Η πρώτη χρονικά κινηματογραφική τραγωδία της Παπά συμπίπτει με μια φιλόδοξη απόπειρα του Γιώργου Τζαβέλλα να «εξανθρωπίσει» το έργο του Σοφοκλή μέσα από μια απλοποίηση του λόγου και μια «καθημερινοποίηση» των πρωταγωνιστικών χαρακτήρων. Κάτι που φυσικά εξόργισε τους πουρίστες Έλληνες κριτικούς της εποχής, δεν εμπόδισε πάντως το φιλμ από το να ακολουθήσει μια θριαμβική φεστιβαλική καριέρα σε Βερολίνο, Σαν Φρανσίσκο και Θεσσαλονίκη. Στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, μάλιστα, η Παπά τιμήθηκε με το Βραβείο Γυναικείου Ρόλου, ενώ επίσης βραβεύτηκε η μουσική του Αργύρη Κουνάδη.
Σκηνοθεσία / Director:
Γιώργος Τζαβέλλας / Yorgos Tzavellas
Σενάριο / Screenplay:
Γιώργος Τζαβέλλας, βασισμένο στην ομώνυμη τραγωδία του Σοφοκλή / Yorgos Tzavellas, based on the titular tragedy by Sophocles
Ηθοποιοί / Cast:
Ειρήνη Παπά, Μάνος Κατράκης, Ίλυα Λιβυκού, Βύρων Πάλλης, Τζαβαλάς Καρούσος, Γιάννης Αργύρης, Μάρω Κοντού, Νίκος Καζής / Irene Papas, Manos Katrakis, Ilia Livykou, Byron Pallis, Tzavalas Karousos, Yannis Argyris, Maro Kondou, Nikos Kazis
Φωτογραφία / Cinematography:
Ντίνος Κατσουρίδης / Dinos Katsouridis
Μοντάζ / Editing:
Γιώργος Τσαούλης / Yorgos Tsaoulis
Μουσική / Music:
Αργύρης Κουνάδης / Argyris Kounadis
Διάρκεια / Duration: 98’
======
Τρωάδες / The Trojan women
(1971, Ελλάδα-ΗΠΑ-Ηνωμένο Βασίλειο / Greece-USA-United Kingdom)
Μετά την πτώση της Τροίας, η έκπτωτη βασίλισσα Εκάβη, η μάντισσα Κασσάνδρα, η χαροκαμένη Ανδρομάχη και η άπιστη Ελένη, αιτία του ολέθριου πολέμου, καταλήγουν αιχμάλωτες των νικητών, επιβιβάζονται στα πλοία που θα τις μεταφέρουν στην Ελλάδα και θρηνούν τη σκληρή μοίρα που τους επιφύλαξε η ζωή… Ο Κακογιάννης συνεχίζει εδώ να εξερευνά τον Ευριπίδη, βασισμένος σε μια δική του θεατρική διασκευή που είχε ανεβάσει το 1963 στη Νέα Υόρκη. «Στις ‘Τρωάδες’, ήταν πιο δύσκολο το έργο του Κακογιάννη», σημειώνει η Αγλαΐα Μητροπούλου. «Δεν υπήρχαν αθώοι (εκτός από τα παιδιά), αλλά θύτες και θύματα που ήξεραν καλά το ριζικό τους· κι όταν δεν το ήξεραν καθαρά, το προαισθάνονταν, το προκαλούσαν, παίζοντάς τα όλα για όλα: οι μεν τολμώντας να αντικρύσουν και οι άλλοι να κρατήσουν το Ίλιον, αυτή την ανώτατη βαθμίδα της κοσμικής εξουσίας του ανθρώπου». Η Παπά διδάσκει εδώ τραγωδία, παρέα με κορυφαίες αγγλόφωνες κυρίες του θεατρικού σανιδιού και της μεγάλης οθόνης.
Σκηνοθεσία / Director:
Μιχάλης Κακογιάννης / Michael Cacoyannis
Σενάριο / Screenplay:
Μιχάλης Κακογιάννης, Edith Hamilton, βασισμένο στην ομώνυμη τραγωδία του Ευριπίδη / Michael Cacoyannis, Edith Hamilton, based on the titular tragedy by Euripides
Ηθοποιοί / Cast:
Katharine Hepburn, Vanessa Redgrave, Ειρήνη Παπά, Genevieve Bujold, Patrick Magee, Brian Blessed / Katharine Hepburn, Vanessa Redgrave, Irene Papas, Genevieve Bujold, Patrick Magee, Brian Blessed
Φωτογραφία / Cinematography:
Alfio Contini
Μοντάζ / Editing:
Μιχάλης Κακογιάννης / Michael Cacoyannis
Μουσική / Music:
Μίκης Θεοδωράκης / Mikis Theodorakis
Διάρκεια / Duration: 105’
====
Ο Χριστός σταμάτησε στο Έμπολι / Cristo si e fermato a Eboli
(1979, Ιταλία-Γαλλία / Italy-France)
Στη φασιστική Ιταλία του 1935, ένας συγγραφέας εξορίζεται λόγω των πολιτικών του φρονημάτων σε ένα απομακρυσμένο χωριό του Νότου, όπου θα έρθει σε επαφή με μια ξεχασμένη από τον χρόνο αγροτική κοινότητα, αποκομμένη τελείως από τον πολιτισμό και την πρόοδο… Βραδύκαυστο αλληγορικό δράμα με αυθεντικές, ντοκιμαντερίστικης ακρίβειας εικόνες από την απλή, γερά ριζωμένη στη γη, ζωή των κατοίκων της ορεινής Ιταλίας, όπως τις αποτύπωσε ο αριστερός συγγραφέας και ζωγράφος Κάρλο Λέβι στο βιωματικό βιβλίο του. Η Παπά υποδύεται με μπρίο την θαρραλέα, περήφανη, απενοχοποιημένη ανύπαντρη μητέρα που αναλαμβάνει να γίνει η οικονόμος του ήρωα, καθώς, ως «αμαρτωλή», κρίνεται η μόνη που επιτρέπεται να μπει στο σπίτι του εργένη από την βαθιά συντηρητική μικροκοινωνία του χωριού. Ένας ρόλος -και μια εντροπία- που αξίζει ανακάλυψης, σε μια από τις πιο σπάνιες ταινίες του αφιερώματος, που μάλιστα θα προβληθεί σε αποκατεστημένο φιλμ 35 χιλιοστών.
Σκηνοθεσία / Director:
Francesco Rosi
Σενάριο / Screenplay:
Francesco Rosi, Tonino Guerra, Raffaele La Capria, βασισμένο στο μυθιστόρημα του Carlo Levi / Francesco Rosi, Tonino Guerra, Raffaele La Capria, based on the novel by Carlo Levi
Ηθοποιοί / Cast:
Gian Maria Volonte, Paolo Bonacelli, Alain Cuny, Ειρήνη Παπά, Lea Massari / Gian Maria Volonte, Paolo Bonacelli, Alain Cuny, Irene Papas, Lea Massari
Φωτογραφία / Cinematography:
Pasqualino De Santis
Μοντάζ / Editing:
Ruggero Mastroianni
Μουσική / Music:
Piero Piccioni
Διάρκεια / Duration: 150’
====
Ιφιγένεια / Iphigenia
(1977, Ελλάδα / Greece)
Λίγο πριν από την αναχώρηση των ελληνικών πλοίων για την Τροία, καθώς αυτά βρίσκονται αγκυροβολημένα στην Αυλίδα ελέω άπνοιας, ο μάντης Κάλχας προμηνύει ότι οι θεοί θα στείλουν ούριο άνεμο στα πανιά τους μόνο αν ο Αγαμέμνονας θυσιάσει την κόρη του, Ιφιγένεια. Ο Αγαμέμνονας αναγκάζεται να καλέσει την κόρη του από το Άργος με τη δικαιολογία ότι πρόκειται να την παντρέψει με τον Αχιλλέα. Η Ιφιγένεια καταφθάνει με τη μητέρα της Κλυταιμνήστρα, η οποία, όταν μαθαίνει την αλήθεια, προσπαθεί μάταια να μεταπείσει τον σύζυγό της… Η Παπά είναι η απεγνωσμένη Κλυταιμνήστρα στην κατά Κακογιάννη ολοκλήρωση της Τριλογίας του Ευριπίδη, αντιμέτωπη με τον επιβλητικό Κώστα Καζάκο/Αγαμέμνονα, προστάτιδα της αθώας Ιφιγένειας/Τατιάνας Παπαμόσχου, και παρηγορήτρια του Αχιλλέα/Πάνου Μιχαλόπουλου, ο οποίος κάνει εδώ την πρώτη του, και καλύτερη κινηματογραφική εμφάνιση. Βραβεία Καλύτερης Ταινίας και Γυναικείου Ρόλου (Παπαμόσχου) στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, συμμετοχή στο επίσημο διαγωνιστικό των Κανών, υποψηφιότητα για Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας.
Σκηνοθεσία / Director:
Μιχάλης Κακογιάννης / Michael Cacoyannis
Σενάριο / Screenplay:
Μιχάλης Κακογιάννης, βασισμένο στην τραγωδία του Ευριπίδη «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» / Michael Cacoyannis, based on the tragedy «Iphigeneia in Aulis» by Euripides
Ηθοποιοί / Cast:
Ειρήνη Παπά, Τατιάνα Παπαμόσχου, Κώστας Καζάκος, Κώστας Καρράς, Πάνος Μιχαλόπουλος, Δημήτρης Αρώνης, Χρήστος Τσάγκας / Irene Papas, Tatiana Papamoschou, Kostas Kazakos, Kostas Karras, Panos Mohalopoulos, Dimitris Aronis, Hristos Tsagas
Φωτογραφία / Cinematography:
Γιώργος Αρβανίτης / Yorgos Arvanitis
Μοντάζ / Editing:
Μιχάλης Κακογιάννης, Τάκης Γιαννόπουλος / Michael Cacoyannis, Takis Yannopoulos
Μουσική / Music:
Μίκης Θεοδωράκης / Mikis Theodorakis
Διάρκεια / Duration: 127’
====
Ζ
(1969, Γαλλία-Αλγερία/ / France-Algeria)
Βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο του Βασίλη Βασιλικού πάνω στη δολοφονία του ιατρού και βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη από παρακρατικούς στην ταραγμένη Ελλάδα του ‘60, το εμβλημα – τικό “Ζ” έχει ως σημείο εκκίνησης την επίθεση σε έναν δυναμικό βουλευτή της Αριστεράς και αγωνιστή του κινήματος Ειρήνης και την άμεση απόπειρα συγκάλυψης, ακολουθώντας την μετέπειτα έρευνα από έναν ανακριτή αποφασισμένο να φέρει τα αληθινά γεγονότα στο φως. H Ειρήνη Παπά, που έφυγε από την Ελλάδα με την εγκαθίδρυση της δικτατορίας και είχε ενεργό ρόλο στην Αντίσταση κατά της χούντας, δέχτηκε με χαρά την πρόταση του Κώστα Γαβρά να παίξει την σύζυγο του Γρηγόρη Λαμπράκη. Είναι η ξεχωριστή ελληνική παρουσία μέσα σε ένα επίλεκτο διεθνές καστ, όπως άλλωστε και ο Μίκης Θεοδωράκης, που υποβάλλε – ται μέσα από την νευρώδη μουσική του σύνθεση. Ένα τολμηρό, ζωτικής σημασίας πορτρέτο του κοινωνικού αδιεξόδου της περι – όδου που καθήλωσε το παγκόσμιο κοινό και έφυγε με τα Βραβεία Κριτικής Επιτροπής και Ανδρικής Ερμηνείας (Τρεντινιάν) από το Φεστιβάλ των Κανών, πριν αποσπάσει και τα Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας και Μοντάζ.
Σκηνοθεσία / Director:
Κώστας Γαβράς / Costa Gavras
Σενάριο / Screenplay:
Jorge Semprun, Κώστας Γαβράς, βασισμένο στο βιβλίο του Βασίλη Βασιλικού / Jorge Semprun, Costa Gavras, based on a novel by Vassilis Vassilikos
Ηθοποιοί / Cast:
Yves Montand, Jean-Louis Trintignant, Ειρήνη Παπά, Jacques Perrin, François Périer, Charles Denner, Pierre Dux, Georges Géret, Renato Salvatori
Φωτογραφία / Cinematography:
Raoul Coutard
Μοντάζ / Editing:
Françoise Bonnot
Μουσική / Music:
Μίκης Θεοδωράκης / Mikis Theodorakis
Διάρκεια / Duration: 127’
=====
ΚΙ ΕΝΑ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ
Η Ειρήνη Παπά στην Κύπρο / Irene Papas visits Cyprus
(1978, Κύπρος / Cyprus)
Λίγα χρόνια μετά την ταινία τεκμηρίωσης «Ατίλλας ‘74», που πραγματευόταν την κυπριακή τραγωδία, ο Μιχάλης Κακογιάννης επέστρεψε στην πατρίδα του, μαζί με τον διευθυντή φωτογραφίας εκείνης της ταινίας, Σάκη Μανιάτη, για να γυρίσει άλλο ένα ντοκιμαντέρ. Μικρού μήκους αυτή τη φορά, σε παραγωγή του Κυπριακού Οργανισμού Τουρισμού, ο οποίος ήθελε να προβάλλει τα κάλλη του Νησιού της Αφροδίτης διεθνώς, και με «ξεναγό» τη φίλη και μόνιμη συνεργάτιδά του, Ειρήνη Παπά. Ένα σύντομο σε διάρκεια αλλά πολύτιμο σε αξία ντοκουμέντο.
Σκηνοθεσία / Director:
Μιχάλης Κακογιάννης / Michael Cacoyannis
Φωτογραφία / Cinematography:
Σάκης Μανιάτης / Sakis Maniatis
Διάρκεια / Duration: 19’
===
ΕΙΣΙΤΗΡΙΑ: 7 ευρώ (γενική είσοδος).
Η Ταινιοθήκη της Ελλάδας προσφέρει την δυνατότητα online κράτησης εισιτηρίων στη διεύθυνση: https://tickets.tainiothiki.gr/
Στην ιστοσελίδα της Ταινιοθήκης www.tainiothiki.gr θα βρείτε σύντομα τα πάντα για το αφιέρωμα.
Ταινιοθήκη της Ελλάδος
Ιερά Οδός 48 και Μεγάλου Αλεξάνδρου, μετρό Κεραμεικός, τηλ. 210 3612046
