Γράφει ο Χρήστος Νικολόπουλος
Δρ. Θεολογίας – Βυζαντινολόγος
Στη Λιβύη, την εποχή του Καντάφι, υπήρχαν δύο ορθόδοξες ενορίες. Ο Άγιος Γεώργιος στην Τρίπολη και η Ευαγγελίστρια στη Βεγγάζη. Πολλοί μουσουλμανικοί φιλανθρωπικοί οργανισμοί βοηθούσαν οικονομικά αυτές τις δύο ενορίες. Η λιβυκή κυβέρνηση πάντοτε ικανοποιούσε διάφορα αιτήματα εξυπηρέτησης που τους έθεταν οι ορθόδοξοι ιερείς, όπως το να φιλοξενηθούν Έλληνες επισκέπτες από την Ελλάδα για λογαριασμό των ενοριών. Πολλές φορές, οι δύο αυτές εκκλησίες προσελάμβαναν μουσουλμάνους για υπαλλήλους. Οι Έλληνες ιερείς συνέχεια μου τόνιζαν ότι είχαν άριστες συνεργασίες και με τους Ρωμαιοκαθολικούς και με τους Κόπτες.
Οι Έλληνες κατοικούσαν συνήθως στην πρωτεύουσα την Τρίπολη (1.000 άτομα περίπου), αλλά υπήρχαν αρκετοί και σε δύο άλλες πόλεις, στη Βεγγάζη και στη Μανσούρα. Ήταν συνήθως υπάλληλοι σε ξένες εταιρίες. Στην Τρίπολη λειτουργούσε ελληνικό σχολείο (Δημοτικό – Γυμνάσιο – Λύκειο) για τους Έλληνες καθώς και ελληνικό ορθόδοξο κοιμητήριο. Το ελληνικό στοιχείο ήταν πολυπληθέστερο από αυτό που έχει μείνει πια. Υπήρχαν και αρκετές Ελληνίδες που είχαν παντρευτεί ντόπιους Άραβες κατοίκους. Τα παιδιά αυτών των τελευταίων οικογενειών είχαν βαπτιστεί στην Ελλάδα επειδή δεν επιτρεπόταν σε μικτές οικογένειες να βαπτίζουν τα παιδιά τους χριστιανούς στη Λιβύη.
Στη Λιβύη, οι ιερείς, όπως μου ανέφεραν, έζησαν εποχές σαν να βρίσκονταν μέσα σε ένα χριστιανικό κράτος. Οι κληρικοί μπορούσαν να κυκλοφορούν ελεύθερα με ράσα και με το σταυρό από έξω. Παρόλο που πολλοί ιερείς έπεσαν σε τυπικά αστυνομικά μπλόκα για έλεγχο, δεν τους έγινε ποτέ παρατήρηση για τον εξωτερικό σταυρό. Πολλές φορές ο Οργανισμός Ισλαμικής Διάσκεψης καλούσε, τα Χριστούγεννα, για επίσημο γεύμα, ιερείς των ενοριών αυτών, έχοντας στολίσει ένα πελώριο χριστουγεννιάτικο δέντρο. Σε ερώτηση Έλληνα ιερέα, για ποιο λόγο είχαν στολίσει ένα τέτοιο δέντρο, τούς απαντούσαν: «Γιατί ο Χριστός δεν είναι μόνο δικός σας αλλά και δικός μας. Εσείς τον έχετε ως Θεό, εμείς ως προφήτη».
Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άνδρες Άραβες είχαν υιοθετήσει τον ευρωπαϊκό τρόπο ντυσίματος. Δεν ήταν υποχρεωτικό οι Άραβες γυναίκες να φορούν μαντήλα κατά την έξοδό τους από το σπίτι. Οι παραλίες γεμίζαν με άτομα και από τα δύο φύλα φορώντας μαγιό, όπως στην Ελλάδα. Υπήρχαν πολλοί μουσουλμάνοι οι οποίοι ήταν κρυπτοχριστιανοί και φανέρωναν την πίστη τους κρυφά στους ιερείς. Λόγω αυστηρότητας των ποινών υπήρχε χαμηλή εγκληματικότητα στη χώρα αλλά ο γνωστός αυστηρός νόμος της Σαρίας, π.χ. κοπή χεριών σε περίπτωση ληστείας κ.ά. δεν υφίσταντο. Αυτό που απαγορευόταν ήταν ο προσηλυτισμός αλλά και από τις δύο θρησκείες. Για την παραπάνω περίπτωση υπήρχε γραπτή συμφωνία μεταξύ των θρησκευτικών αρχόντων και των δύο θρησκειών, του μουσουλμανισμού και του χριστιανισμού. Αν παρόλα αυτά κάποιος μουσουλμάνος ήθελε να βαπτιστεί ορθόδοξος έπρεπε να βαπτιστεί εκτός της χώρας του και να γυρίσει πίσω ως κρυπτοχριστιανός πλέον.
Την εποχή του Καντάφι τα τρόφιμα, το νερό, το ρεύμα ήταν σε απίστευτα χαμηλές σταθερές τιμές, γι’ αυτό και δεν έβλεπες ζητιάνους στους δρόμους. Στα μαγαζιά υπήρχε αφθονία υλικών αγαθών. Ο Καντάφι αγαπούσε την Ελλάδα και είχε σπουδάσει σε αυτήν και συγκεκριμένα στη Σχολή των Ευελπίδων. Οι πολίτες επιτρεπόταν να έχουν στα σπίτια τους δορυφορικές κεραίες και να παρακολουθούν ξένα κανάλια. Το αλκοόλ και το χοιρινό κρέας δεν επιτρεπόταν λόγω μουσουλμανικής πίστης, γι’ αυτό και ήταν δύσκολο στους ιερείς να βρουν οίνο για την τέλεση της Θείας Λειτουργίας.
Στη Λιβύη, την ημέρα των Χριστουγέννων, οι ιερείς ξεκινούσαν τη Θεία Λειτουργία στις 09:00 το πρωί. Παρόλο που εκείνη την ημέρα τα μαγαζιά ήταν ανοιχτά, εν τούτοις οι εκκλησίες ήταν γεμάτες. Στις 6 Ιανουαρίου 2003, στον Άγιο Γεώργιο Τριπόλεως, παρών στα Θεοφάνεια και στον Αγιασμό των Υδάτων ήταν και ο ηγέτης των Λίβυων, Καντάφι. Τα μέτρα ασφαλείας ήταν δρακόντεια. Κάθισε στην εξέδρα των επισήμων για πέντε λέπτα μέχρι οι ιερείς να ρίξουν τον Σταυρό, στη θάλασσα, στην παραλία της Τριπόλεως και μετά αποχώρησε. Οι τοπικές Αρχές είχαν παραχωρήσει τη φιλαρμονική του λιβυκού στρατού καθώς και στρατιωτικά αγήματα για να συνοδέψουν το εκκλησίασμα από την εκκλησία του αγίου Γεωργίου στην παραλία.
Επειδή η Κυριακή στις μουσουλμανικές χώρες είναι εργάσιμη ημέρα, οι Θείες Λειτουργίες γίνονταν κάθε Παρασκευή πρωί που είναι αργία. Τη Σαρακοστή επιτρεπόταν στους κληρικούς να κάνουν Χαιρετισμούς στην Παναγία κάθε Παρασκευή απόγευμα. Τη Μεγάλη Παρασκευή επιτρεπόταν να πραγματοποιηθεί περιφορά του Επιταφίου στις δύο χριστιανικές ενορίες και μάλιστα στην Τρίπολη, η περιφορά έφθανε μέχρι την παλαιά πόλη. Ο κόσμος που την παρακολουθούσε ξεπερνούσε τους δέκα χιλιάδες, ενώ πάντοτε τους συνόδευαν στρατιωτικά τιμητικά αγήματα και η φιλαρμονική του στρατού. Στο τέλος της περιφοράς ακουγόταν ο ελληνικός καθώς και ο λιβυκός εθνικός ύμνος.
Σε όλες αυτές τις περιφορές έρχονταν και όλα τα μέλη μιας μικτής οικογένειας. Δηλαδή μια Ελληνίδα με τον στρατιωτικό Άραβα μουσουλμάνο άνδρα της και τα παιδιά τους, τα περισσότερα βαπτισμένα στην Ελλάδα. Κανένας ποτέ μουσουλμάνος δεν ενόχλησε τους Ορθοδόξους πιστούς ή κληρικούς κατά τη διάρκεια των Θείων Λειτουργιών ή άλλων μεγάλων εορτών.
Έχουν τα παραπάνω καμία σχέση με τη Λιβύη που προπαγάνδιζε η Δύση, για πολλά χρόνια, επί Καντάφι;
1 Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες Ελλήνων ορθοδόξων ιερέων που έδρασαν στη Λιβύη μεταξύ των ετών 2002-2006.
