Γράφει η Μαρία Μ. Μόσχου
Αριστούχος διδάκτωρ Τμήματος Μουσικών Σπουδών Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Αντιπρόεδρος Ένωσης Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών, Μουσικοκριτικός, Καθηγήτρια Μουσικής
Aγαπητό και φιλόμουσο αναγνωστικό κοινό της εφημερίδας μας, ευχόμαστε καλό, ευοίωνο και μελωδικό φθινόπωρο, με υγεία, ελπίδα, πρόοδο και αισιοδοξία στην ψυχή σας.
Μετά από μια σύντομη επίσκεψη στη ρομαντική, ονειρεμένη και πανέμορφη Πράγα, αισθανόμαστε την ανάγκη να μοιραστούμε μαζί σας τις εντυπώσεις, τα βιώματα και τις εμπειρίες που αποκομίσαμε από αυτή την αξέχαστη πρωτεύουσα της Τσεχίας.
Εκτός από το φυσικό κάλλος, τη μακραίωνη ιστορία και τον σπουδαίο ρόλο που διαδραμάτισε στις ανακατατάξεις και πολιτιστικές εξελίξεις στο ευρωπαϊκό στερέωμα, η Πράγα έχει να επιδείξει και έναν αξιόλογο μουσικό πλούτο στη σύγχρονη εποχή.
Ανάμεσα από τα αρχιτεκτονικά κομψοτεχνήματα γοτθικού, μπαρόκ και αναγεννησιακού ρυθμού, «αντηχούσαν» μελωδίες μπαρόκ και κλασικής μουσικής, αποπνέοντας μια ζωντανή και έντονη αίσθηση μεσαιωνικής και αναγεννησιακής παρουσίας και συνεπαίρνοντας τους περαστικούς σε ένα νοσταλγικό ταξίδι στον χρόνο, μετατρέποντας έτσι το παρόν σε μια οιωνεί αναβίωση του παρελθόντος.
Οι καθημερινές μουσικές εκδηλώσεις, συναυλίες και παραστάσεις σε πολλούς από τους καθεδρικούς ναούς με την υπέροχη ακουστική τους αλλά και τα παλαιά παλάτια της, αποδεικνύουν την έντονη και ποικιλότροπη μουσική ζωή της Πράγας.
Συγκεκριμένα, στον κατάμεστο από κοινό καθεδρικό ναό Saint Salvator, η Royal Czech Orchestra ερμήνευσε ποικίλα έργα (10 τον αριθμό): το πρελούδιο Te Deum του M.A. Charpentier, Air on the G Strings και Toccata και Fugue σε ρε ελάσσονα του J.S. Bach με σολίστ τον έξοχο οργανίστα του ναού, Robert Hugo. Επίσης, ακούστηκαν αποσπάσματα από συνθέσεις J. Pachelbel (Canon in D Major), W.A. Mozart (Requiem), A. Vivaldi (The Four Seasons: Spring, Summer) G.F. Handel (Ombra mai fu), 5η συμφωνία του L.V. Beethoven (Destiny), το Ave Maria του F. Schubert με τη μελωδικά ισορροπημένη φωνή της σοπράνο Eva Müllerová. Φυσικά, δεν θα μπορούσε να απουσιάσει και το μουσικό συμφωνικό ποίημα – μουσικό σήμα κατατεθέν της Πράγας: ο Μολδάβας (Moldau ή στα τσέχικα: Vltava) του εθνικού μουσικού της χώρας Bedřich Smetana (Μπέτριχ Σμέτανα: 1824-1884).
Αξίζει να σημειωθεί ότι όλη η διάρκεια του παραπάνω μουσικού προγράμματος δεν υπερέβαινε τη μια ώρα (!) καθώς με την ευρύτητα, την ποικιλία και τις σύντομες εναλλαγές του ρεπερτορίου της καθιστούσε τη συναυλία άκρως ενδιαφέρουσα για το ευρύ κοινό και διόλου κουραστική, ώστε την ίδια ημέρα να αφήνει περιθώριο και για μια δεύτερη συναυλιακή ακρόαση.
Η ίδια αυτή τακτική, των σύντομων μουσικών αποσπασμάτων και ποικίλων εναλλαγών από έργα διαφόρων συνθετών, παρατηρήθηκε και σε ένα κλασικό κοντσέρτο στο παλάτι Lobkowicz όπου ακούστηκαν 12 αποσπάσματα έργων (συγκεκριμένα των: Boccerini, Vivaldi, Mozart, Beethoven, Mendelssohn, Lobkovicz, Gluck, Ravel και 2 Τσέχων εθνικών συνθετών: Antonín Leopold Dvořák (Αντονίν Ντβοράκ: 1841-1904) και Β. Smetana (ό.π.) μέσα σε μια ώρα (!) δίνοντας παράλληλα και το βήμα σε νέους ερμηνευτές να εκτυλίξουν το ταλέντο τους και να αποκομίσουν την εμπειρία της ενεργής ερμηνείας μπροστά στο ακροατήριο, ώστε -συν τω χρόνω- να αποβάλουν τη διστακτικότητα και το «τρακ» του πρωτοεμφανιζόμενου καλλιτέχνη και να αποκτήσουν μεγαλύτερη άνεση απέναντι στο ευρύ κοινό.
Εκτός, όμως, από τις συναυλίες κλασικής μουσικής στην Πράγα και στο Carloby Bary, το φιλόμουσο και φιλοθεάμον κοινό είχε τη δυνατότητα να παρακολουθήσει άριστα οργανωμένες υπαίθριες παραστάσεις τοπικών παραδοσιακών χορών με τις τοπικές τους ενδυμασίες και με προσκεκλημένα και άλλα συγκροτήματα από γειτονικές χώρες, ως μια καλή ευκαιρία πολιτισμικής ώσμωσης, διάχυσης και ανταλλαγής.
Επιπλέον, από πρόγραμμα του διεθνούς φεστιβάλ της Πράγας διαπιστώνει κανείς, ότι περιλαμβάνει μια ευρεία γκάμα αξιόλογων προσκεκλημένων καλλιτεχνών συμπεριλαμβανομένου και του δικού μας Έλληνα Λεωνίδα Καβάκου, ο οποίος στις 16/09/2025 ερμήνευσε το κοντσέρτο για βιολί No 3 σε σολ μείζονα, Κ 216 του Μότσαρτ και τη Συμφωνία No 6 σε Μι ύφεση μείζονα Op. 111, του Σεργκέι Προκόφιεφ (1891-1953). Άλλη μια ευκαιρία καταξίωσης της ελληνικής παρουσίας στο εξωτερικό που προκαλεί αληθινά αισθήματα εθνικής – καλλιτεχνικής υπερηφάνειας!
Ακόμα, στην ελληνορθόδοξη ενορία του Γενεθλίου της Θεοτόκου, το ελληνικό στοιχείο διαχέεται και δεσπόζει ως «οσμή ευωδίας πνευματικής» με τη φωνή του διακεκριμένου μουσικολόγου και συνθέτη Μάριου Χρίστου, πρωτοψάλτη και χοράρχη εν λόγω του Ιερού Ναού, ο οποίος με την πιστή (στο ορθόδοξο τυπικό της βυζαντινής μας μουσικής), καθαρή και ασματομελλιρυτόφθογγη φωνή του, προκαλεί συγκίνηση και κατάνυξη σε όλο το εκκλησίασμα.
Τέλος, αξιοπρόσεκτα ήταν και τα άριστα επιμελημένα έντυπα προγράμματα που διανέμονταν στις μουσικές παραστάσεις, στα οποία συμπεριλάμβαναν απεικονίσεις από τους μεγαλειώδεις ναούς όπου λάμβανε χώρα η εκάστοτε συναυλία ή και από τα πάμπολλα μνημεία που εντάσσονται στην εν γένει πολιτισμική παρουσία και πορεία της Πράγας μέσα στον χρόνο.
Όλα τα παραπάνω καθιστούν κατά τη γνώμη μας, την Πράγα ένα έξοχο προορισμό για ανα-ψυχή, καλλιτεχνική ψυχαγωγία και πνευματική ανάταση!
Υ.Γ.: Η αντιπρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών, μουσικοκριτικός και συνεργάτης της ΑΜΑΡΥΣΙΑΣ, Μαρία Μόσχου, έχει εκδώσει (πρόσφατα) βιβλίο για την Μουσικοκριτική, (εκδόσεις Μπαρτζουλιάνος) το οποίο είναι μοναδικό στην ελληνική βιβλιογραφία και ευελπιστούμε ότι θα αποτελέσει ορόσημο για τις μελλοντικές γενιές μουσικών και καλλιτεχνών.
