29 ΣεπτεμβρIου: Διεθνής Ημέρα Ευαισθητοποίησης για την Απώλεια και τη Σπατάλη Τροφίμων
Γράφει ο Φώτης Αλεξόπουλος
Οικονοµολόγος, Μέλος του ΙΝΚΑ/Γενική Οµοσπονδία Καταναλωτών Ελλάδος
Η Διεθνής Ηµέρα Ευαισθητοποίησης για την Απώλεια και τη Σπατάλη Τροφίµων, έρχεται ξανά για να µας θυµίσει ότι στην Ελλάδα του 2025 συνεχίζουµε να πετάµε 1,5 εκατοµµύριο τόνους τροφίµων ετησίως, την ώρα που χιλιάδες συµπολίτες µας σιτίζονται από κοινωνικά παντοπωλεία και συσσίτια.
Το πρόβληµα δεν είναι απλώς κοινωνικό αλλά είναι δείκτης αποτυχίας της Πολιτείας, των θεσµών και ενός τµήµατος της αγοράς που αδιαφορεί για το συλλογικό συµφέρον.
θεσµική απουσία
Η χώρα µας δεν διαθέτει ακόµη ένα συνεκτικό εθνικό σχέδιο για τη µείωση της σπατάλης τροφίµων. Υπάρχουν αποσπασµατικές δράσεις, µεµονωµένες πρωτοβουλίες και καλές πρακτικές, αλλά χωρίς θεσµική κατοχύρωση και υποχρεωτική εφαρµογή. Στην πράξη, οι αγρότες συχνά αναγκάζονται να καταστρέφουν προϊόντα επειδή δεν υπάρχουν δίκτυα διάθεσης, ενώ τα σούπερ µάρκετ πετούν τόνους τροφίµων λόγω «marketing εµφάνισης» ή ηµεροµηνιών λήξης που δεν διαχωρίζουν την πραγµατική ασφάλεια από την εµπορική πολιτική.
Οι ευθύνες της αγοράς
Η λογική του «περισσεύει, άρα το πετάµε» κυριαρχεί σε τµήµατα της εστίασης και του λιανεµπορίου.
Ελάχιστες επιχειρήσεις δείχνουν κοινωνική υπευθυνότητα, ενώ το κράτος παραµένει θεατής, χωρίς να επιβάλλει κίνητρα ή κυρώσεις. Είναι απαράδεκτο, σε µια χώρα που έζησε πείνα και στερήσεις, να θεωρείται «πολυτέλεια» η αξιοποίηση του πλεονάσµατος τροφίµων.
Οι αναγκαίες παρεµβάσεις τώρα, όχι αύριο
Αν θέλουµε να µιλάµε σοβαρά για εξάλειψη της σπατάλης, χρειάζονται άµεσες πολιτικές επιλογές:
Νοµοθετική παρέµβαση:
– Υποχρεωτική δωρεά πλεοναζόντων τροφίµων από σούπερ µάρκετ, ξενοδοχεία και εστιατόρια σε κοινωνικές δοµές.
– ∆ιαχωρισµός στις ηµεροµηνίες λήξης («ανάλωση έως» και «ανάλωση κατά προτίµηση πριν από») ώστε να αποφεύγονται άσκοπες καταστροφές.
∆ήµοι µε ευθύνη:
– Κάθε δήµος να δηµιουργήσει τοπικό δίκτυο διάθεσης τροφίµων µε συνεργασία παραγωγών, εµπόρων και εθελοντικών οργανώσεων.
– Να αναπτυχθούν µονάδες κοµποστοποίησης για όσα δεν είναι πλέον βρώσιµα, αντί να θάβονται στους ΧΥΤΑ.
Κίνητρα και έλεγχοι:
– Φορολογικές απαλλαγές σε όσους διαθέτουν δωρεάν τρόφιµα και αυστηρά πρόστιµα σε όσους τα πετούν.
– Έλεγχος στις µεγάλες αλυσίδες λιανεµπορίου που συχνά λειτουργούν µε κριτήρια βιτρίνας και όχι κοινωνικής ευθύνης.
Εκπαίδευση καταναλωτών:
– Εκστρατείες ενηµέρωσης για τη µείωση της σπατάλης στα νοικοκυριά.
– Καµπάνιες που θα κάνουν κοινωνικά αποδεκτό το «πακέτο για το σπίτι» και τη µισή µερίδα.
Από την αδράνεια στη δράση
Η Ελλάδα δεν έχει την πολυτέλεια να πετάει τρόφιµα, ούτε το ηθικό δικαίωµα να αφήνει οικογένειες πεινασµένες. Το ζήτηµα δεν είναι τεχνικό, είναι πολιτικό. Χρειάζεται αποφασιστικότητα, νοµοθεσία και έλεγχος – όχι άλλες εκθέσεις και ηµερίδες.
Η ∆ιεθνής Ηµέρα Ευαισθητοποίησης για την Απώλεια και τη Σπατάλη Τροφίµων δεν πρέπει να είναι ένα ακόµη τυπικό κάλεσµα. Ας γίνει σηµείο καµπής για να απαιτήσουµε από την Πολιτεία και την αγορά να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Γιατί κάθε τρόφιµο που χάνεται, είναι µια χαµένη ευκαιρία για κοινωνική δικαιοσύνη και βιώσιµη ανάπτυξη.
