Γράφει ο Φώτης Αλεξόπουλος
Οικονοµολόγος Μέλος του ΙΝΚΑ/Γενική Οµοσπονδία Καταναλωτών Ελλάδος
Ένα από τα λιγότερο συζητηµένα, αλλά βαθιά προβληµατικά φαινόµενα του ελληνικού ∆ηµοσίου είναι η πολυετής διαιώνιση της πρακτικής των απευθείας αναθέσεων σε θέσεις ευθύνης των τµηµαταρχών, υποδιευθυντών και διευθυντών.
Μια πρακτική που υποτίθεται πως αποτελεί «προσωρινή λύση», έχει καταλήξει να είναι µόνιµο καθεστώς. Και µάλιστα, ένα καθεστώς που πλήττει την αξιοκρατία, υπονοµεύει το κύρος των δηµοσίων υπαλλήλων και αποδοµεί τη διοικητική νοµιµότητα.
Η απαρχή του φαινοµένου εντοπίζεται στα πρώτα χρόνια των µνηµονίων, όταν η διοίκηση προσπάθησε να διατηρήσει τη λειτουργικότητα των υπηρεσιών χωρίς να προχωρά σε κρίσεις στελεχών, επικαλούµενη την οικονοµική κρίση και τη διοικητική αστάθεια. Ωστόσο, αυτό που ξεκίνησε ως αναγκαστική πρακτική «έκτακτης ανάγκης» µετατράπηκε σταδιακά σε µηχανισµό παγίωσης προσωρινών αναθέσεων. Έτσι, σήµερα, χιλιάδες δηµόσιοι υπάλληλοι εξακολουθούν να κατέχουν θέσεις ευθύνης όχι επειδή κρίθηκαν καταλληλότεροι, αλλά επειδή τους «ανατέθηκε» η θέση από την εκάστοτε πολιτική ή διοικητική ηγεσία.
Η συνέχιση αυτής της στρέβλωσης έχει πολλαπλές επιπτώσεις. Πρώτον, διαβρώνει το αίσθηµα δικαιοσύνης εντός της δηµόσιας διοίκησης. Όταν οι συνάδελφοι γνωρίζουν ότι η εξέλιξή τους δεν εξαρτάται από αντικειµενικά κριτήρια αλλά από διοικητικές ή πολιτικές αποφάσεις, καλλιεργείται ένα κλίµα αθέµιτου ανταγωνισµού, καχυποψίας και απογοήτευσης. ∆εύτερον, υπονοµεύεται η ίδια η αποτελεσµατικότητα του ∆ηµοσίου, καθώς οι επιλογές συχνά δεν βασίζονται σε αξιολόγηση προσόντων, εµπειρίας και δεξιοτήτων, αλλά σε προσωπικές σχέσεις και ισορροπίες.
Η διοίκηση δεν µπορεί να λειτουργεί επί δεκαετίες µε προσωρινά στελέχη. Η απευθείας ανάθεση σε θέση προϊσταµένου πρέπει να αποτελεί εξαίρεση, όχι κανόνα. Και µάλιστα, εξαίρεση αυστηρά χρονικά περιορισµένη µόνο για µερικούς µήνες, µέχρι να ολοκληρωθεί η διαδικασία κρίσεων.
Οτιδήποτε πέραν αυτού συνιστά διοικητικό και θεσµικό έκτρωµα.
Η επαναφορά ενός διαφανούς, τακτικού συστήµατος κρίσεων αποτελεί ζήτηµα δηµοκρατίας και θεσµικής τάξης. ∆εν είναι µόνο θέµα δικαιοσύνης προς τους υπαλλήλους, αλλά και ουσίας για τη λειτουργία του κράτους. Η αξιοκρατία δεν µπορεί να είναι σύνθηµα· πρέπει να είναι διαδικασία, µε κανόνες, διαφάνεια και περιοδική λογοδοσία.
Αν θέλουµε ένα ∆ηµόσιο σύγχρονο, αποτελεσµατικό και σεβαστό από τον πολίτη, πρέπει να αποκαταστήσουµε την αξιοπιστία του εκ των έσω. Και αυτό ξεκινά από το αυτονόητο: οι προϊστάµενοι να κρίνονται και όχι να διορίζονται.
