Γράφει ο Χρήστος Ζαγκλής.
Η φωτογραφία αυτή βγήκε πριν λίγες μέρες, την Τρίτη 7 Νοέμβρη, στο Κέντρο Εκπαίδευσης Τεθωρακισμένων στον Αυλώνα. Ήταν η ημέρα που κατατάχθηκε στο στράτευμα για να υπηρετήσει τη θητεία του ο γιός μου Αντρέας…
Τί σημαίνει η συγκεκριμένη φωτογραφία, πώς το συγκεκριμένο άρμα συνδέεται με μένα και ποιές μνήμες ξυπνάει;
Το τεθωρακισμένο άρμα είναι ένα ΑΜΧ 30, γαλλικής κατασκευής. Είναι το άρμα που στις 17 Νοέμβρη του 1973 γκρέμισε την πόρτα του Πολυτεχνείου και μπήκε στον προαύλιο χώρο. Τα επακόλουθα γνωστά…
Στις 20 Ιουλίου του 1974, λόγω της εισβολής των Τούρκων στην Κύπρο, κηρύσσεται γενική επιστράτευση. Καλούμαι να παρουσιαστώ στη Νέα Ελβετία ως έφεδρος, έχοντας μόλις προ τριμήνου ολοκληρώσει τη θητεία μου ως υπαξιωματικός στα τεθωρακισμένα. Στη συνέχεια μάς οδήγησαν στο Γουδί, με την προοπτική να μας αναθέσουν καθήκοντα. Τοποθετήθηκα στην επιλαρχία που έδρευε στο Γουδί, η οποία τον περασμένο Νοέμβριο μετείχε στην «Επιχείρηση Πολυτεχνείο». Η συγκεκριμένη επιλαρχία αποτελείτο από αξιωματικούς πιστούς στο καθεστώς της 21ης Απριλίου και η παραμονή της στην Αθήνα (ως μη όφειλε, αφού η επιχειρησιακή της ικανότητα επέβαλλε την παρουσία της στην παραμεθόριο), είχε λόγο την προστασία των κυβερνώντων και την καταστολή οποιασδήποτε σε βάρος τους δράση.
Ως αρχηγός πληρώματος τεθωρακισμένου άρματος χρεώθηκα το συγκεκριμένο άρμα, που είχε παραβιάσει την πύλη του Πολυτεχνείου. Πλήρωμά μου δύο στρατιώτες που υπηρετούσαν τη θητεία τους, ο Τ.Σ. οδηγός και ο Γ.Π. πυροβολητής. Και οι δύο ήσαν μέλη του πληρώματος, όταν με αρχηγό τον υπίλαρχο Μ.Γ. εισήλθαν τη 17η Νοέμβρη στο Πολυτεχνείο…
Όταν αποκαταστάθηκε η δημοκρατία με τον ερχομό του Κωνσταντίνου Καραμανλή από τη Γαλλία, στις 23 Ιουλίου, η επιλαρχία διατάχθηκε να φύγει από το Γουδί. Επιβιβαστήκαμε στα άρματα και η πομπή ξεκίνησε βράδυ, διέσχισε τους δρόμους της Αθήνας, τη λεωφόρο Κηφισιάς και κατευθύνθηκε προς Ωρωπό, όπου μας περίμεναν αρματαγωγά. Επιβιβαστήκαμε, με μύρια όσα προβλήματα – λόγω ανοησίας και ανικανότητας διοικούντων (λεπτομέρειες, κάποια άλλη φορά),αναμένοντας διαταγές για τον τόπο μετάβασης. Η αρχική διαταγή ήταν να αποβιβαστούμε στην Κύπρο. Μεσοπέλαγα, νέα διαταγή μάς έστελνε στην Αλεξανδρούπολη.
Φτάσαμε νύχτα, και κατευθυνθήκαμε βόρεια, στην περιοχή των Φερρών, όπου αναπτυχθήκαμε σε χώρους διασποράς, σε απόσταση 200-300 μέτρων από το φυσικό σύνορο, τον Έβρο. Βρισκόμαστε σε συνεχή επιφυλακή, ιδιαίτερα μετά τον Αύγουστο, όταν με τον «Αττίλα 2» οι Τούρκοι προωθήθηκαν και κατέλαβαν μεγαλύτερο τμήμα της Κύπρου.
Υπηρετούσα στην -υποτιθέμενη- πιο μάχιμη μονάδα του στρατεύματος, με τα πιο εξελιγμένα από πλευράς τεχνολογίας άρματα, που είχαν φτάσει πριν λίγο καιρό από τη Γαλλία. (Να σημειώσω πως τα υπόλοιπα άρματα που διέθετε ο Ελληνικός Στρατός -τα Μ47 και Μ48- ήσαν απομεινάρια των Αμερικανών από τον πόλεμο της Κορέας το 1953, τα οποία στη συνέχεια προμηθεύτηκε η χώρα μας). Ο οπλισμός του άρματος είχε πληρότητα περίπου 30%, ενώ οι υπόλοιποι χώροι τοποθέτησης βλημάτων του πυροβόλου ήσαν άδειοι… Κι ήμασταν στην πρώτη γραμμή…
Αξίζει εδώ ν’ αναφέρω πως στην ίδια μονάδα βρέθηκε -κι αυτός ως έφεδρος αξιωματικός- ένας Μαρουσιώτης, ο Β.Κ. με τον οποίο στη συνέχεια γίναμε και παραμένουμε αδελφικοί φίλοι.
Tο τετράμηνο διάστημα που υπηρέτησα στη συγκεκριμένη μονάδα στον Έβρο ήταν πλήρες γεγονότων, εμπειριών, οργής, συναισθημάτων αλλά και συμπερασμάτων, ως προς την κατάσταση της πλέον αξιόμαχης μονάδας του Ελληνικού Στρατού τις δύσκολες εκείνες μέρες, αλλά και ως προς τη νοοτροπία, τις πεποιθήσεις, τις απόψεις και τον τρόπο διοίκησης του διοικητή αντισυνταγματάρχη Β.Α. αλλά και των υφισταμένων του. Κυρίαρχη επικρατούσα άποψη ότι η κυβέρνηση «πολιτικών προσώπων» θα είναι μια σύντομη παρένθεση, και τα πάντα θα επανέλθουν στην πρότερη κατάσταση…
Κατά τη διάρκεια της παραμονής μου, εκτός της τρέχουσας στρατιωτικής καθημερινότητας, προσωπικά έχω ν’ αναφέρω το αίτημα άδειας που υπέβαλα για να δώσω Πανελλήνιες, ο τρόπος που αντιμετωπίστηκα από τον διοικητή επειδή είχα σπάσει το «πουλί» της 21ης Απριλίου από το εθνόσημο στον μπερέ μου ως μαυροσκούφης, η «υποδοχή» μου αμέσως μετά την επιστροφή μου στη μονάδα, η γνωστοποίηση της εισαγωγής μου στην ΑΣΟΕΕ ένα μήνα αργότερα, η «διαχείριση» της επιτυχίας μου αυτής από τη διοίκηση και μια σειρά άλλων γεγονότων που λίγους ενδιαφέρουν, αλλά για μένα αποτελούν εμπειρίες ζωής.
Απολύθηκα λόγω ηλικίας τελευταίος, στις 6 Νοεμβρίου, από τη μονάδα. Όχι με απολυτήριο αλλά με προσωρινό φύλλο πορείας, και με το σχόλιο του διοικητή Β.Α. όταν μου το παρέδιδε ότι «θα είμαστε πάλι εδώ τον Μάρτιο, γιατί έχω τάμα να βαφτίσω τον γιό μου στην Αγιά Σοφιά…». Ουδέν περαιτέρω σχόλιο.
Άξιες αναφοράς οι συζητήσεις μου με αξιωματικούς της μονάδας για την «Επιχείρηση Πολυτεχνείο», αλλά και με τα παιδιά που αποτελούσαν το πλήρωμά μου στο άρμα. Ελάχιστοι είχαν συνειδητοποιήσει το μέγεθος της τραγωδίας, των νεκρών. Πίστευαν ότι ορθώς έπραξαν, αφού είχαν ενστερνιστεί πλήρως ότι η πατρίδα κινδύνευε από τα «κωλόπαιδα τους φοιτητές και τους αναρχοκομμουνιστές…». Ως προς τον οδηγό, τον Τ.Σ., η εντολή ήταν «άφησέ τον, έχει λαλήσει…».
Ίσως κούρασα τους αναγνώστες της ΑΜΑΡΥΣΙΑΣ με τα προσωπικά μου βιώματα. Οι συμμαθητές μου από το σχολείο την ίδια εποχή, φοιτητές όντες, ξεκίνησαν από τον Φεβρουάριο του 1973 και τη φοιτητική εξέγερση στη Νομική Σχολή, καταλήγοντας μέσα στο Πολυτεχνείο τον επόμενο Νοέμβρη. Πολλά κοινά σημεία, από διαφορετική οπτική. Μέσα από το στράτευμα εγώ, έξω από αυτό οι άλλοι, στα Πανεπιστήμια, στο Πολυτεχνείο…
Ατελείωτες συζητήσεις αλληλοενημέρωσης σε μεταγενέστερο χρόνο, με εκτιμήσεις και χρήσιμα συμπεράσματα…
Η φωτογραφία αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία για μένα. Τέσσερις μήνες από τη ζωή μου και σε ιδιαίτερα δύσκολες μέρες, τους πέρασα ως αρχηγός πληρώματος στο συγκεκριμένο άρμα, το άρμα που μπήκε στο Πολυτεχνείο…
Ιδιαίτερη συγκίνηση όταν το αντίκρυσα στον υπαίθριο μουσειακό χώρο του ΚΕΤΘ στον Αυλώνα. Ξύπνησαν μνήμες που έχουν καταγραφεί και παραμένουν ανεξίτηλες μέχρι σήμερα…
