Για την πολυετή προσφορά του στον κινηματογράφο
Επιμέλεια Άγγελος Πολύδωρος
Την Τετάρτη 27 Νοεμβρίου το βράδυ με την τελετή λήξης του 37ου Πανοράματος Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου, όπως είχε ανακοινωθεί και από τον καλλιτεχνικό διευθυντή Νίνο Μικελίδη, κατά την απονομή των φετινών τιμητικών βραβείων, βραβεύτηκαν -για τη συνολική τους προσφορά στον ελληνικό κινηματογράφο- η ηθοποιός Μπέττυ Λιβανού, ο διανομέας κινηματογραφικών ταινιών Ζήνος Παναγιωτίδης (της Rosebud.21) και ο σκηνοθέτης (και συμπολίτης μας) Στέλιος Χαραλαμπόπουλος.
Ο Στέλιος Χαραλαμπόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1956. Σπούδασε οικονομικά και κινηματογράφο στην Ελλάδα και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στην οικονομία στο Παρίσι. Υπήρξε εκδότης του περιοδικού λόγου και τέχνης «Γραφή». Συνδημιουργός από το 1988 της εταιρείας παραγωγής ταινιών ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ. Κείμενά του για τον κινηματογράφο έχουν δημοσιευτεί στα περιοδικά «Γραφή», «Σύγχρονος Κινηματογράφος» , «Γράμματα και Τέχνες», «Το Δέντρο».
Την περίοδο 2009-2010 οργάνωσε στο Εργαστήρι Ποίησης του Ιδρύματος Τάκης Σινόπουλος τον κύκλο εκδηλώσεων «Ποιητές στην οθόνη». Έχει εκδώσει την ποιητική συλλογή «Αλλαγή αιώνα».
Στη φιλμογραφία του περιλαμβάνονται οι ταινίες: «Άδης» (μυθοπλασίας 1996) – «Ημερολόγια καταστρώματος – Γιώργος Σεφέρης» (2001) – «Γιάννης Μόραλης» (2005) – «Τη νύχτα που ο Φερνάντο Πεσσόα συνάντησε τον Κωνσταντίνο Καβάφη (ντοκιμαντέρ 2007) – «Η Υπογραφή» (μυθοπλασία, 2010) – «Μαραθώνιος μιας ημιτελούς άνοιξης – Γρηγόρης Λαμπράκης (ντοκιμαντέρ 2014) – «Της πατρίδας μου η σημαία…» (2016) – «Τα δάκρυα του βουνού» (μυθοπλασία, 2019) – «Άνεμος ελευθερίας» (μυθοπλασία, 2021) και «Ξερολιθιά» (μικρού μήκους 2022).
«Ο κόκκινος δάσκαλος»: Η νέα ταινία του Στέλιου Χαραλαμπόπουλου
Φέτος στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων, ο γνωστός σκηνοθέτης παρουσίασε το νέο του ντοκιμαντέρ «Ο κόκκινος δάσκαλος» που αναφέρεται στη ζωή του Νίκου Πλουμπίδη και προκάλεσε θετικές κριτικές, όπως και στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, στη συνέχεια.
Αναφερόμενος στη νέα του ταινία, ο Στέλιος Χαραλαμπόπουλος τόνισε: «Δύο πολιτικές δίκες και εκτελέσεις έχουν αφήσει ανεξίτηλο ίχνος στη μετεμφυλιακή Ελλάδα. Η δίκη του Νίκου Μπελογιάννη και των συνεργατών του και η δίκη του Νίκου Πλουμπίδη. Ηγετικά στελέχη και οι δύο του παράνομου τότε Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας θα βρεθούν στη δίνη βίαιων συγκρούσεων και παθών και ως ηττημένοι του Εμφύλιου, στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου μάλιστα, θα πέσουν θύματα αφ’ ενός της εκδικητικής μανίας των νικητών και αφ’ ετέρου της τυχοδιωκτικής, αλλοπρόσαλλης πολιτικής του Νίκου Ζαχαριάδη. Οι περγαμηνές τους από την Εθνική Αντίσταση κατά των κατακτητών δεν θα σταθούν ικανές να τους σώσουν από το εκτελεστικό απόσπασμα, παρά την κατακραυγή για τις εκτελέσεις και τη διεθνή κινητοποίηση για την απονομή χάριτος, κυρίως στην περίπτωση του Μπελογιάννη. Η Ιστορία όμως δεν στάθηκε το ίδιο ακριβοδίκαια και για τους δύο. Ο μεν Μπελογιάννης έφυγε τιμημένος και έγινε ίνδαλμα για τους συντρόφους του ανά τον κόσμο, ο δε Πλουμπίδης έφυγε μόνος, συκοφαντημένος από εχθρούς και φίλους, ατιμασμένος. Αν και στιγματισμένος και εξοβελιστέος από το Κόμμα του, αρνήθηκε να αποκηρύξει τις αρχές του και να υπογράψει δήλωση μετανοίας, κάτι που θα του έσωζε τη ζωή.
Υπερασπίστηκε στη δίκη με πάθος την ιδεολογία του και το Κόμμα του παρ’ όλο που το τελευταίο τον είχε άδικα καταγγείλει ως χαφιέ και προβοκάτορα και εκτελέστηκε ζητωκραυγάζοντας υπέρ του ΚΚΕ την ίδια ώρα που οι σύντροφοί του έβγαζαν ανακοίνωση πως η εκτέλεση ήταν σκηνοθετημένη και ο προδότης απολαμβάνει τα αργύρια της προδοσίας του στην Αμερική. Μετά το θάνατο του Στάλιν, την καθαίρεση του Ζαχαριάδη από την ηγεσία του Κόμματος και κυρίως μετά το 20ο Συνέδριο του ΚΚΣΕ και τις αλλαγές που δρομολογούνται στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα, θα γίνει μια δειλή αποκατάσταση του Νίκου Πλουμπίδη που ανακοινώνεται ιδιωτικά στη σύζυγό του και χρόνια αργότερα μια δημοσίευση σ’ ένα περιορισμένης κυκλοφορίας κομματικό έντυπο.
Ουσιαστικά ο Πλουμπίδης παραμένει ένα ανεπούλωτο τραύμα για τον κόσμο της Αριστεράς -τουλάχιστον για κάποιο κομμάτι της- και σίγουρα αν όχι μελανή, θολή σελίδα της ιστορίας της. Είναι χαρακτηριστικό για την προσωπικότητα του Πλουμπίδη το γεγονός πως αρκετά νωρίς, πριν έρθει σε επαφή με τις αριστερές ιδέες, επαναστατεί κατά της αδικίας και της εκμετάλλευσης που υφίστανται οι αγρότες και στο χωριό που πρωτοδιορίζεται δάσκαλος συμβάλλει στην αυτοοργάνωση και τον αγώνα τους.
Παράλληλα καταργεί τα «προνόμια» του δάσκαλου, βοηθά με τον πενιχρό μισθό του τους άπορους, πείθει τους γονιούς να στέλνουν και τα κορίτσια τους στο σχολείο. Αν και από οικογένεια βασιλικών, όπως λέει ο ίδιος, με φώναζαν κομμουνιστή χωρίς να έχω ιδέα τι είναι ο κομμουνισμός.
Η συνέπεια με την οποία υπηρέτησε τις ιδέες του, οι αγώνες του κατά της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου και κατά των γερμανο-ιταλών κατακτητών, η πειθώ και η ικανότητά του να εμπνέει τις μάζες είχαν ως αποτέλεσμα τις απίστευτες κινητοποιήσεις του αθηναϊκού λαού για την αντιμετώπιση της κατοχικής πείνας, της μαύρης αγοράς και των μέτρων της πολιτικής επιστράτευσης που σχεδίαζαν οι φασίστες. Αρετές και επιτεύγματα του Πλουμπίδη που έτυχαν της καθολικής αναγνώρισης από συντρόφους και αντιπάλους. Κι όμως αυτός ο άνθρωπος θα φύγει από τη ζωή με τη «ρετσινιά» του προδότη, απελπιστικά μόνος, μακριά από την οικογένειά του, με την πίκρα μιας κατάφωρης αδικίας, ανυπεράσπιστο θύμα μιας χυδαίας κατηγορίας.
Όλα αυτά τα στοιχεία συνηγορούν στο να δει κανείς τον Νίκο Πλουμπίδη ως ένα πρόσωπο που έρχεται κατ’ ευθείαν από την αρχαία τραγωδία».
Πρέπει να αναφερθεί ότι στην ταινία συμμετέχουν, ως ειδικός συνεργάτης ο Δημήτρης Πλουμπίδης. Ως επιστημονικοί συνεργάτες οι: Βαγγέλης Καραμανωλάκης (καθηγητής Θεωρίας & Ιστορίας στο Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ΕΚΠΑ), η Ιωάννα Παπαθανασίου (ιστορικός – διευθύντρια ερευνών στο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, ΕΚΚΕ), ο Τάσος Σακελλαρόπουλος (ιστορικός – υπεύθυνος των Ιστορικών Αρχείων του Μουσείου Μπενάκη), ο Μενέλαος Χαραλαμπίδης (διδάκτορας Ιστορίας Πανεπιστημίου Αθηνών και εμφανίζεται ο Νίκος Δ. Πλουμπίδης.
INFO
Είδος: Ντοκιμαντέρ, 100′
Χώρα: Ελλάδα, 2024
Format: Digital 4K
Έρευνα / Σενάριο / Σκηνοθεσία: Στέλιος Χαραλαμπόπουλος
Διεύθυνση φωτογραφίας: Νίκος Βασιλόπουλος
Ηχοληψία: Μαρίνος Αθανασόπουλος
Μουσική: Πλάτων Ανδριτσάκης
Μοντάζ: Pietro Radin
Σχεδιασμός / Μίξη ήχου: Θύμιος Κολοκούσης
Καλλιτεχνική διεύθυνση: Ειρήνη Βλαβιανού
Παραγωγή: Περίπλους, aNaV Productions
Συμπαραγωγή: Basement Productions
Παραγωγοί: Αδαμαντία Φυτίλη, Νίκος Βασιλόπουλος, Πάνος Χαραλαμπόπουλος
Συμπαραγωγός: Νίκος Γιατράκος
Με την υποστήριξη του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου (ΕΚΚ)
