Γράφει ο Χρήστος Στρυφτός
Ιστορικός
Μ ετά τη λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και ύστερα από τις διεργασίες της Συνόδου Ειρήνης του Παρισιού, τέθηκε το ζήτημα των ελληνικών διεκδικήσεων στη Μικρά Ασία. Ήταν λοιπόν ευκαιρία να υλοποιηθεί η πολυπόθητη ενσωμάτωση περιοχών της Ιωνίας στις οποίες πολιτισμικά και πληθυσμιακά ήταν έντονο το ελληνικό στοιχείο. Αυτό θα πραγματωνόταν στα πλαίσια της μεγαλοïδεατικής πολιτικής που είχε υιοθετήσει σχεδόν όλο το ελληνικό πολιτικό φάσμα και κυρίως η τότε ελληνική κυβέρνηση.
Έτσι λοιπόν, αρχές του Μαΐου του 1919, ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Ελευθέριος Βενιζέλος, μετά από συνομιλία με τον Άγγλο ομόλογό του Λόιντ Τζορτζ, αποφασίζει για τη γεωγραφική επέκταση της χώρας και δίνει εντολή να αποβιβαστούν ελληνικά στρατεύματα στη Σμύρνη και να την καταλάβουν. Το διάστημα 2-15 Μαΐου οι Έλληνες της Σμύρνης υποδέχτηκαν θερμά την 1η Μεραρχία που μόλις είχε αποβιβαστεί με αρχηγό τον συνταγματάρχη Νικόλαο Ζαφειρίου, ενώ παράλληλα ομάδες Τούρκων εθνικιστών (Κεμαλιστές) δημιουργούσαν εντάσεις. Ο πόλεμος μόλις είχε αρχίσει· από τη μια πλευρά ο ελληνικός στρατός με συμμάχους κυρίως τους Άγγλους και τους Γάλλους ενώ από την άλλη οι Τούρκοι με την υποστήριξη των Ρώσων μπολσεβίκων και την έμμεση στήριξη των Ιταλών.
Με την κατάληψη της Σμύρνης η θέση των Τούρκων άρχισε να γίνεται ακόμη πιο δυσμενής, καθώς οι συνεχείς αντιδράσεις τους αλλά και οι βιαιότητες που είχαν καταλογιστεί σε βάρος τους από τον προηγούμενο πόλεμο, οδήγησαν στην κατοχύρωση αυτής της επεκτατικής ενέργειας των Ελλήνων με την υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών, ακριβώς τον επόμενο χρόνο. Η Συνθήκη αυτή ουσιαστικά καθόριζε τα καινούργια σύνορα της Ελλάδας, έχοντας ενσωματωθεί με επεκτατικό πόλεμο η Θράκη μέχρι την Τσατάλτζα, η Σάμος, η Λήμνος, η Θάσος, η Σαμοθράκη, η Μυτιλήνη, η Χίος καθώς και το μεγαλύτερο μέρος του βιλαετιού του Αïδινίου με το αυτόνομο πλέον κράτος της Σμύρνης, στο οποίο η Ελλάδα θα είχε την κυριαρχία για πέντε χρόνια. Η πραγμάτωση της «Μεγάλης Ιδέας» είχε έρθει εις πέρας, το όραμα της «Μεγάλης Ελλάδας των δυο Ηπείρων και πέντε Θαλασσών» είχε υλοποιηθεί.
Όλα όμως θα πάρουν αντίστροφη μέτρηση με την ήττα του Βενιζέλου στις εκλογές του Νοεμβρίου του 1920 και την επάνοδο των φιλοβασιλικών. Η βασιλική πλέον κυβέρνηση του Δ. Γούναρη επαναφέρει στον θρόνο τον βασιλιά Κωνσταντίνο Α’, ενώ όσον αφορά το μέτωπο στη Μικρά Ασία στρέφεται σε ακραίες εθνικιστικές βλέψεις όπως αυτή της «Κόκκινης Μηλιάς», με αποτέλεσμα να αποδιοργανώνεται το στράτευμα, οι βενιζελικοί αξιωματικοί αποστατούν και αντικαθίστανται από βασιλικούς (π.χ. ο αρχιστράτηγος Παρασκευόπουλος αντικαταστάθηκε από τον βασιλικό στρατηγό Παπούλα), αποχώρησαν από το μέτωπο οι αμυνίτες αξιωματικοί Κονδύλης, Πάγκαλος, Οθωναίος, Χατζημιχάλης και Μαζαράκης. Ο Νικόλαος Πλαστήρας, αν και βενιζελικός, παρέμεινε μέχρι το τέλος όπως και ο Στυλιανός Γονατάς.
Οι βασιλικοί θα παραβιάσουν τους όρους της Συνθήκης των Σεβρών με αποτέλεσμα ο ελληνικός στρατός να φτάσει περίπου μέχρι την Άγκυρα. Έτσι οι μέχρι τότε Σύμμαχοι θα αλλάξουν στάση απέναντι στους Έλληνες, οι Τούρκοι θα διασπάσουν το ελληνικό μέτωπο και θα ακολουθήσει η μικρασιατική καταστροφή!… Μια τραγωδία όπου φέτος συμπληρώνει εκατό χρόνια από την αποτύπωσήτης στα μαύρες σελίδες της παγκόσμιας ιστορίας.
ΠΗΓΕΣ
-Θάνος Βερέμης, «Ελευθέριος Βενιζέλος: Ο οραματιστής του εφικτού» ,εκδ.: ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ, Αθήνα, 2017
-Διονύσης Τσιριγώτης, «Η Ελληνική στρατηγική στη Μικρά Ασία 1919-1922», εκδ.: ΠΟΙΟΤΗΤΑ, Αθήνα, 2010
