Γράφει ο Γεώργιος Παπαναστασίου Υποψήφιος Διδάκτορας Πανεπιστημίου Αιγαίου Εκπαιδευτικός Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης 2ο ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. Β΄ Αθήνας
Για τη διασφάλιση της ισότιμης πρόσβασης όλων ανεξαιρέτως των μαθητών στην εκπαίδευση και την προάσπιση της αρμονικής ψυχοκοινωνικής τους ανάπτυξης και προόδου, λειτουργούν από το 2000 στη χώρα μας, Κέντρα Συμβουλευτικής και Υποστήριξης στις Αποκεντρωμένες Υπηρεσίες Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων.
Οι Υπηρεσίες αυτές είναι γνωστές με διάφορες ονομασίες στην εξέλιξή τους: Κ.Δ.Α.Υ. (Κέντρα Διάγνωσης, Αξιολόγησης και Υποστήριξης), Κ.Ε.Δ.Δ.Υ. (Κέντρα Διαφοροδιάγνωσης Διάγνωσης και Υποστήριξης), Κ.Ε.Σ.Υ. (Κέντρα Εκπαιδευτικής και Συμβουλευτικής Υποστήριξης) και πρόσφατα με τον νόμο 4823/2021 ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. (Κέντρα Διεπιστημονικής Αξιολόγησης, Συμβουλευτικής και Υποστήριξης).
Όπως φαίνεται και στον τίτλο, κυρίαρχο ρόλο στα ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. έχει η διεπιστημονικότητα των μελών των ομάδων που συνεργάζονται για την επίτευξη του σκοπού τους. Οι ομάδες αποτελούνται από έναν εκπαιδευτικό Πρωτοβάθμιας ή Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, έναν ψυχολόγο και έναν κοινωνικό λειτουργό. Επίσης, ανάλογα με την περίσταση, στις ομάδες μπορούν να συμμετέχουν και άλλες ειδικότητες όπως λογοθεραπευτής, εργοθεραπευτής ή άλλου κλάδου ειδικού εκπαιδευτικού προσωπικού.
Στόχοι
Σκοπός των ομάδων είναι να αξιολογήσουν τις εκπαιδευτικές ανάγκες ή εμπόδια στη μάθηση των μαθητών προσχολικής και σχολικής ηλικίας, συμπεριλαμβανομένων των μαθητών με αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και να εκδώσουν σχετική αξιολογική έκθεση, αναφέροντας σύγχρονες εκπαιδευτικές προσεγγίσεις που μπορούν να υποστηρίξουν τη λειτουργική συμμετοχή όλων των μαθητών στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Η αξιολόγηση γίνεται μετά από αίτηση που καταθέτουν οι γονείς ή κηδεμόνες των μαθητών απευθείας στα ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. αναφέροντας τυχόν δυσκολίες που παρατηρούν οι ίδιοι ή οι εκπαιδευτικοί των παιδιών τους, στη μάθηση ή την ψυχοκοινωνικότητά τους και τους ανησυχούν.
Ένας βασικός στόχος πέρα από την αξιολόγηση των μαθητών είναι να διαμορφωθούν με τη συμβολή των γονέων και των μαθητών οι βασικοί άξονες των Εξατομικευμένων Προγραμμάτων Εκπαίδευσης (Ε.Π.Ε.) με τα οποία προτείνεται να γίνει η παιδαγωγική διαφοροποίηση της διδασκαλίας που θα ακολουθήσει και θα προσαρμόσει ο/η εκπαιδευτικός της τάξης στη σχολική πράξη.
Για παράδειγμα, οι προτάσεις της ομάδας μπορεί να αφορούν ειδικές ρυθμίσεις, διευθετήσεις ή εύλογες προσαρμογές, όπως η παροχή περισσότερου χρόνου, η χρήση υποστηρικτικών τεχνολογιών, η παροχή δια ζώσης διευκόλυνσης και η παροχή των θεμάτων σε προσβάσιμη μορφή, ανάλογα με το είδος αναπηρίας ή τις ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και τους περιορισμούς που συνεπάγονται, για την απρόσκοπτη συμμετοχή στις ενδοσχολικές, προαγωγικές και απολυτήριες εξετάσεις.
Επίσης, μπορεί να προτείνεται η αντικατάσταση των γραπτών δοκιμασιών για τους μαθητές, τόσο της δημόσιας όσο και της ιδιωτικής εκπαίδευσης με αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, με προφορικές ή άλλης μορφής.
Συμβουλευτική και Υποστήριξη
Μια πτυχή των ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. με ιδιαίτερη βαρύτητα, σχετικά με αυτό που αντιπροσωπεύουν τα δύο τελευταία γράμματα της συντομευμένης ονομασίας τους, είναι η παροχή Συμβουλευτικής και Υποστήριξης.
Συγκεκριμένα, αφορά στο εκπαιδευτικό, το ειδικό εκπαιδευτικό και ειδικό βοηθητικό προσωπικό των σχολικών μονάδων Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης σε σχέση με ζητήματα βέλτιστης διδακτικής πρακτικής, ανταπόκρισης στις ανάγκες των μαθητών με αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, αποδοχής της διαφορετικότητας και αξιοποίησης της ετερογένειας του μαθητικού πληθυσμού, προώθησης ενταξιακών πρακτικών, ανάπτυξης συνεργατικών δράσεων, καλλιέργειας βασικών δεξιοτήτων αποτελεσματικής επικοινωνίας, ψυχοκοινωνικής στήριξης των μαθητών, ενδυνάμωσης συγκεκριμένων μελών ή ευάλωτων ομάδων της σχολικής κοινότητας και αντιμετώπισης καταστάσεων κρίσης.
Από την άλλη, αφορά στην παροχή συμβουλευτικής υποστήριξης στους γονείς και κηδεμόνες των μαθητών σε σχέση με ζητήματα υποστήριξης της σχολικής μάθησης, της οργάνωσης της μελέτης και της συνεργασίας με τη σχολική μονάδα. Ιδιαίτερα δε, αφορά την ενίσχυση της επικοινωνίας και της συνεργασίας της σχολικής μονάδας με τους γονείς ή κηδεμόνες και τις υπηρεσίες παροχής ψυχολογικής και κοινωνικής υποστήριξης (για παράδειγμα Ιατροπαιδαγωγικά Κέντρα).
Σχολικά Δίκτυα Εκπαιδευτικής Υποστήριξης
Για την επίτευξη αυτού του στόχου της Συμβουλευτικής και Υποστήριξης των ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. έχουν δημιουργηθεί αντίστοιχα Σχολικά Δίκτυα Εκπαιδευτικής Υποστήριξης (Σ.Δ.Ε.Υ.) και κατά τόπους σε κάθε σχολείο Επιτροπές Διεπιστημονικής Υποστήριξης (Ε.Δ.Υ.) με σκοπό την ανάπτυξη διεπιστημονικών πρακτικών εκπαιδευτικής αξιολόγησης των μαθητών, συμβουλευτικής και παιδαγωγικής υποστήριξης. Σκοπός των Ε.Δ.Υ., πέραν των άλλων, είναι η εφαρμογή παιδαγωγικών, εκπαιδευτικών και άλλων υποστηρικτικών μέτρων για το σύνολο των μαθητών της σχολικής κοινότητας, συμπεριλαμβανομένων και των μαθητών με αναπηρία ή και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.
Επίσης, βασικός στόχος είναι η υλοποίηση εξατομικευμένων ή ομαδικών δράσεων ενίσχυσης των γνωστικών και ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων των μαθητών, παιδαγωγικής και συμβουλευτικής ψυχοκοινωνικής στήριξης σε εκπαιδευτικούς και γονείς ή κηδεμόνες των μαθητών και συνολικά, η εφαρμογή στοχευμένων παρεμβάσεων ενδυνάμωσης όλων των μελών της σχολικής κοινότητας.
Νομοθεσία και ισότιμη πρόσβαση
Η νομοθεσία που καλύπτει την ειδική αγωγή στην Ελλάδα έχει μια ιστορία μεγαλύτερη των 40 χρόνων (Ν. 1143/1981, Ν. 2817/2000, N. 3699/ 2008), παρόλα αυτά η ανάγκη υποστήριξης του εκπαιδευτικού προσωπικού των σχολικών μονάδων στην αποτελεσματική παρέμβαση μαθητών/τριών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, παραμένει μια δύσκολη υπόθεση.
Η δημιουργία μιας ασφαλούς και υποστηρικτικής σχολικής κουλτούρας που ευνοεί την ψυχοκοινωνική υγεία και τη συναισθηματική ευημερία των μαθητών, η ευαισθητοποίηση της ευρύτερης κοινότητας σε θέματα δικαιωμάτων του παιδιού και διαφορετικότητας, η παροχή συνεχούς συμβουλευτικής υποστήριξης και ενημέρωσης στο εκπαιδευτικό προσωπικό, καθώς και σε όσους συμμετέχουν στην εκπαιδευτική διαδικασία και η διοργάνωση προγραμμάτων ενημέρωσης για τους γονείς ή κηδεμόνες, υπό τη μορφή ενημερωτικών ημερίδων ή άλλων δράσεων αποτελούν λίγες μόνο από τις πρακτικές των ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. που μπορούν να διασφαλίσουν την ισότιμη πρόσβαση όλων ανεξαιρέτως των μαθητών στην εκπαίδευση και την προάσπιση της αρμονικής ψυχοκοινωνικής τους ανάπτυξης και προόδου.
