Γράφει ο Αθανάσιος Ε. Τσιούμας, τ. Δικηγόρος και Πτυχιούχος του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών / Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων.
Εν όψει κάθε εκλογικής διαδικασίας για Εθνικές Γενικές Εκλογές ξαφνικά ανακαλύπτεται από τους νεοέλληνες η έκφραση: «Πολιτικός Πολιτισμός». Είναι όμως ο όρος αυτός δόκιμος; Πριν απαντήσουμε στο ερώτημα πρέπει να παραθέσουμε τα ακόλουθα:
H έννοια της λέξης «πολιτισμός» στην αρχαιότητα σήμαινε την διαχείριση και διοίκηση, των δημοσίων πραγμάτων και υποθέσεων. Στην νεοελληνική έννοιά της ο πολιτισμός βρίσκεται σε αντιστοιχία με τις Αγγλικές και Γαλλικές λέξεις: «Culture» και «Civilisation», οι οποίες έχουν γεννηθεί στη Γαλλία τον 17ο αιώνα. Η λέξη «πολιτισμός» είναι πρόσφατο λεκτικό δημιούργημα του Αδαμάντιου Κοραή το 1829. Έτσι «πολιτισμός» σήμερα σημαίνει κατά τον επικρατέστερο ορισμό: το σύνολο των υλικών και πνευματικών επιτεύξεων ενός λαού.
Ειδικότερα, με τον όρο «Culture» (κουλτούρα), εννοούμε την πνευματική καλλιέργεια ενός λαού, ενώ με τον όρο «Civilisation» εννοούμε την τεχνολογική (υλική) πρόοδο ενός λαού. Από την άλλη μεριά «πολιτική» σημαίνει ο τρόπος και οι μέθοδοι διακυβερνήσεως ενός λαού, ότι δηλαδή σήμαινε ο «πολιτισμός» στην αρχαιότητα. Τι είναι όμως σήμερα η «πολιτική»; Έχει ειλικρινή και αμοιβαιότητα σχέση με την αλήθεια που αποτελεί την αρετή της Δημοκρατίας;
Ως γνωστό, στην πολιτική «επιτρέπεται» να διογκώσεις την άποψή σου για ένα πολιτικό γεγονός και να υποβαθμίσεις ή και ακόμα να υπονομεύσεις την αντίστοιχη του πολιτικού αντιπάλου σου για την ίδια αιτία. Επιτρέπεται επίσης να σιωπήσεις προς τα έξω για τα σφάλματα σου ή να υποβαθμίσεις την σημασία τους και αντίστοιχα επιτρέπεται να αποκαλύπτεις με υπερβολές τα λάθη του αντιπάλου σου.
Στην «πολιτική» επιτρέπεται να «καλύψεις» τον συνάδελφό σου και αντίθετα υποχρεούσαι να αποκαλύψεις τον αντίπαλό σου για αντίστοιχες ή και παρόμοιες πράξεις. Στην πολιτική υπάγεται δυστυχώς και το εκ πρώτης όψεως πολιτισμένο πλην άγριο παιχνίδι της διπλωματίας.
Στο ακραίο περιθώριο της, υπό ευρεία έννοια, πολιτικής εμπεριέχεται και ό,τι αγριότερο και απάνθρωπο υπάρχει στον κόσμο μας: ο πόλεμος. Είναι η λεγόμενη «πολιτική των λογχών», ενίοτε δε επέρχεται για να έχουμε ειρήνη, όπως έλεγε ο Τσώρτσιλ. Και τέλος, η πολιτική έχει σαν δόρυ της τις κοσμοθεωρίες του καπιταλισμού, του σοσιαλισμού και του κομμουνισμού. Είναι η διαχείριση τριών φιλοσοφικών κατά βάση επιστημών, σε συνδυασμό με τις αντίστοιχες νομικές, κοινωνικές και οικονομικές επιστήμες.
Από την άλλη μεριά στην εμβάθυνση της έννοιας «πολιτισμός» ανάγονται ενδεικτικά και όχι περιοριστικά και οι έννοιες: Ηθική, αρετή, καλοπιστία, ευγένεια, ανωτερότητα κ.λ.π. Ποιά είναι όμως η σχέση της «πολιτικής» με την ηθική; Κατά τον Αριστοτέλη «πολιτική και ηθική» είναι συνήθως έννοιες που, όχι μόνον δεν συμβαδίζουν, αλλά σε σημαντικό βαθμό είναι ασύμμετρες και εν πολλοίς είναι και ασυμβίβαστες.
Το ερώτημα που τίθεται μετά τα παραπάνω είναι: Η «πολιτική» μπορεί από τη φύση της να είναι ηθική και ενάρετη; Διέγνωσε κανείς αναγνώστης στους πολιτικούς Μονομάχους σε κάθε αποδραμούσα προεκλογική περίοδο την αρετή και την ηθική με την πλήρη έννοια των όρων;
Όσοι επικαλούνται τον όρο: «πολιτικός πολιτισμός» σίγουρα εννοούν το «ήπιο πολιτικό κλίμα» και όχι τις ακρότητες της πολιτικής, αλλά και σίγουρα δεν υπονοούν την αρετή και την ηθική με την πλήρη έννοια των όρων. Αλλά έστω και μέσα στο καλό αυτό κλίμα δεν χωράει όπως τους πρέπει και απαιτείται ούτε αυτούσια η έννοια της αρετής ούτε αυτούσια η έννοια της ηθικής.
Άρα ο όρος «πολιτικός (ενάρετος όπως υπονοείται) πολιτισμός» στην πολιτική, κατά τη γνώμη μας, δεν πρέπει να βρίσκεται σε χρήση όταν κυριαρχεί και βασιλεύει ο άκρατος λαϊκισμός, γιατί η αρετή και η ηθική είναι έννοιες άσπιλες, απόλυτες και αμόλυντες, ενώ στην πολιτική, οι έννοιες αυτές, συνήθως μολύνονται αν όχι και ενίοτε συνθλίβονται, είτε δεν εφαρμόζονται καν, είτε, στην περίπτωση του «ηπίου κλίματος», μπορούμε να πούμε, κατ΄ οικονομίαν, ότι εφαρμόζονται μεν, αλλά όλως ελλειμματικά και έτσι αποστεώνονται, ή και χάνουν σχεδόν πλήρως αν όχι απόλυτα τη ορθή σημασία τους. Άρα ο όρος «πολιτικός πολιτισμός» με την ορθόδοξη έννοια του όρου, όπως ανωτέρω επισημάνθηκε, στο πολιτικό γίγνεσθαι, κατά τη γνώμη μου, υπό τις ανωτέρω διατυπωθείσες προϋποθέσεις είναι αδόκιμος κινείται σε απόλυτα εννοιολογικό θεωρητικό επίπεδο οι δε βασικές έννοιες των λέξεων αυτών, όπως εφαρμόζονται στην πολιτική μάχη από την ανθρώπινη πολιτική διαμάχη, συνήθως είναι αλληλοσυγκρουόμενες και ενίοτε ασύμπτωτες και ασυμβίβαστες.
