Γράφει η Ειρήνη Χαϊδή Ειδική Παιδαγωγός, Επιστημονικός Συνεργάτης ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος.
Οι κοινωνικές πολιτικές είναι σημαντικές σε όλα τα στάδια της ζωής ενός ατόμου από την παιδική ηλικία μέχρι και τη συνταξιοδότηση, με την ΕΕ να βρίσκεται στις πρώτες θέσεις παγκοσμίως στους τομείς που αφορούν την ποιότητα ζωής και την ευημερία, ενάντια στις προκλήσεις.
Οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης, η αύξηση της ανεργίας, η πανδημία του κορωνοϊού, η γήρανση του πληθυσμού και οι ριζικές αλλαγές εξαιτίας της τεχνολογικής προόδου, της παγκοσμιοποίησης και της ανάπτυξης της συνεργατικής οικονομίας, οδήγησαν την ΕΕ να λάβει μια σειρά μέτρων για την αντιμετώπιση των οικονομικών επιπτώσεων και τη βιωσιμότητα των συστημάτων ασφάλισης και προστασίας.
Ποιος είναι αρμόδιος για την κοινωνική πολιτική; ΕΕ vs Εθνικές Κυβερνήσεις
Οι αρμοδιότητες της ΕΕ είναι περιορισμένες στα κοινωνικά ζητήματα. Τη μεγαλύτερη ευθύνη την έχουν οι εθνικές κυβερνήσεις και αποφασίζουν για ζητήματα όπως: κατώτατος μισθός, ρόλος των συλλογικών διαπραγματεύσεων, συνταξιοδοτικά συστήματα, ηλικία συνταξιοδότησης και επιδόματα ανεργίας.
Ωστόσο, η ΕΕ με τη δημιουργία μέσων κοινωνικής προστασίας όπως: η ευρωπαϊκή νομοθεσία, η χρηματοδότηση και τα εργαλεία συντονισμού και αξιολόγησης των εθνικών πολιτικών, προωθεί τη διαδικασία ενσωμάτωσης και καλών πρακτικών για την κοινωνική ένταξη, τη φτώχεια και τις συντάξεις, την αντιμετώπιση των ασθενειών, τη βελτίωση υγιεινής στους χώρους εργασίας και την ασφάλεια τροφίμων, καθώς και της υγειονομικής περίθαλψης των πολιτών.
Η αρχή της ισότητας, της αμοιβής και των διακρίσεων μεταξύ ανδρών και γυναικών και το δικαίωμα των εργαζομένων για ελεύθερη μετακίνηση μεταξύ των χωρών της ΕΕ «προστατεύονται» με νομοθετικές διατάξεις που αφορούν: αναγνώριση των διπλωμάτων, ιατρική περίθαλψη, συνταξιοδοτικά δικαιώματα, κανόνες συνθηκών εργασίας ως προς την υγεία και την ασφάλεια.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (ΕΚ) θεσπίζει νόμους για τα δικαιώματα των εργαζομένων: διάρκεια της δοκιμαστικής περιόδου, χρόνος εργασίας, περιοριστικές συμβάσεις και προστασία στον εργασιακό χώρο.
Το ΕΚ ζητά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη – μέλη να διασφαλίσουν τις θέσεις εργασίας ανθρώπων που αντιμετωπίζουν κάποιο ζήτημα υγείας/τραυματισμό και την ένταξή τους στην αγορά εργασίας των χρονίως νοσούντων και των ατόμων με ειδικές ανάγκες.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το ΕΚ και το Συμβούλιο δημιούργησαν τον Ευρωπαϊκό Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων, που στοχεύει στην εξασφάλιση νέων και αποτελεσματικών δικαιωμάτων, στη στήριξη μιας δίκαιης και εύρυθμης αγοράς εργασίας αλλά και στην ενίσχυση της κοινωνικής πρόνοιας.
Στήριξη των ανέργων και των νέων
Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) αποτελεί το κύριο μέσο της ΕΕ για τη στήριξη της απασχόλησης και προώθησης της κοινωνικής ένταξης, στηρίζοντας εκατομμύρια άτομα στην απόκτηση νέων δεξιοτήτων στην εύρεση εργασίας, στην καταπολέμηση της ανεργίας, με πρωτοβουλίες όπως: α) η «Ευρώπη 2020», με στόχο την αύξηση του ποσοστού απασχόλησης των ατόμων ηλικίας 20-64 ετών στο 75%, β) η ανεύρεση εργασίας σε όλη την Ευρώπη μέσα από την ευρωπαϊκή πύλη EURES, γ) Η Πρωτοβουλία για την Απασχόληση των Νέων (ΠΑΝ), για τη στήριξη των νέων που ζουν σε Περιφέρειες.
Η ΕΕ με το ΕΚΤ, στηρίζει τους πολίτες να εργαστούν ή να βελτιώσουν τις δεξιότητές τους, ενώ το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση στηρίζει άτομα που έχασαν τη δουλειά τους εξαιτίας των επιχειρήσεων που κλείνουν ή μετακινούν την παραγωγή τους εκτός ΕΕ.
Δίνεται έμφαση στην παροχή βοήθειας στους νέους που εισέρχονται στην αγορά εργασίας, με τα κράτη – μέλη να διασφαλίσουν ότι όλοι οι νέοι κάτω των 25 ετών θα λαμβάνουν ποιοτική προσφορά εργασίας, συνεχή εκπαίδευση, μαθητεία ή πρακτική άσκηση εντός τεσσάρων μηνών από τη στιγμή που «γίνονται» άνεργοι ή «φεύγουν» από την επίσημη εκπαίδευση, ενώ το Ευρωπαϊκό Σώμα Αλληλεγγύης προσφέρει στους νέους την ευκαιρία να συμμετάσχουν σε δραστηριότητες αλληλεγγύης για την Ευρώπη.
Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο: Βοήθεια προς τα πιο ευάλωτα άτομα
Το ΕΚ υιοθέτησε νέους κανόνες για την καταπολέμηση της ανεργίας και της φτώχειας εν καιρώ πανδημίας, εστιάζοντας στα παιδιά και στους νέους.
Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση στηρίζει τους εργαζόμενους που απολύονται λόγω διαρθρωτικών αλλαγών στη μορφή του παγκόσμιου εμπορίου, εξασφαλίζοντας βοήθεια σε όσους χάνουν την εργασία τους λόγω της ψηφιοποίησης, της αυτοματοποίησης, της μετάβασης σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών.
To Ευρωπαϊκό Δίκτυο των Υπηρεσιών για την Απασχόληση (EURES), Δίκτυο Εργασιακής Κινητικότητας, παρέχει ενημέρωση, καθοδήγηση και υπηρεσίες για την πρόσληψη και την εξεύρεση εργασίας στα άτοµα που αναζητούν εργασία και στους εργοδότες.
Το ΕΚ, υιοθετώντας τη στρατηγική για τα δικαιώματα των ΑμεΑ, προτείνει μια σειρά μέτρων για μια αγορά εργασίας χωρίς αποκλεισμούς, που εξασφαλίζει την προσβασιμότητα σε προϊόντα και υπηρεσίες (έξυπνα κινητά και υπολογιστές) στα άτομα με αναπηρία.
Ισότητα των φύλων – Γεφύρωση του χάσματος
Η ΕΕ θεσπίζει νομοθεσίες, ορθές πρακτικές, εκδηλώσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών ως προς την ισότητα των φύλων στο χώρο εργασίας, την πολιτική και άλλους τομείς, υιοθετώντας κανόνες που στοχεύουν στην επίτευξη ικανοποιητικής ισορροπίας μεταξύ εργασιακής και προσωπικής ζωής, ενίσχυση των δικαιωμάτων των γονέων και κηδεμόνων, στη μείωση της διαφοράς μεταξύ των φύλων στις συντάξεις και στις αμοιβές, τονίζει την ανάγκη καταπολέμησης μορφών βίας κατά των γυναικών και υποστηρίζει την ίση εκπροσώπηση ανδρών και γυναικών στην πολιτική και στις θέσεις λήψης αποφάσεων.
Βελτίωση της δημόσιας υγείας
Η ΕΕ: α) ρυθμίζει την έγκριση, ταξινόμηση και ασφαλή διάθεση των φαρμάκων μέσω του Ευρωπαϊκού Δικτύου Ρυθμιστικών Αρχών, β) θεσπίζει προδιαγραφές υγείας και ασφάλειας στον χώρο εργασίας, την προστασία των εγκύων και των νέων εργαζομένων, αλλά και την προστασία από την έκθεση σε επικίνδυνες ουσίες, γ) διασφαλίζει υψηλά επίπεδα ασφάλειας καθ’ όλη τη διαδικασία παραγωγής και διανομής των τροφίμων, δ) υιοθετεί τον περιορισμό της χρήσης αντιβιοτικών στη γεωργία και στην κτηνοτροφία και ε) ελέγχει την ποιότητα των υδάτων κολύμβησης.
Μέσω της Ευρωπαϊκής Κάρτας Ασφάλισης Ασθένειας, προσφέρεται στους πολίτες πρόσβαση σε ιατρικά αναγκαία και κρατική περίθαλψη κατά την προσωρινή τους διαμονή σε χώρες της ΕΕ, με τους ίδιους όρους και το ίδιο κόστος με τους ασφαλισμένους της χώρας, ή δωρεάν, ενώ το πρόγραμμα EU4Health, ενισχύει την ικανότητα αντιμετώπισης υγειονομικών κρίσεων και βελτιώνει την πρόσβαση σε οικονομικά προσιτά φάρμακα και ιατρικό εξοπλισμό.
