«Νοσηλευτική είναι η ευγενής τέχνη της φροντίδας»
Florence Nightingale
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΒΙΒΙΑΝ ΜΑΡΓΕΛΛΟΥ
Δημήτρης Σκουτέλης. Στην εικοσαετή διαδρομή του ως πρόεδρος της Ένωσης Νοσηλευτών Ελλάδας, αλλά και μέσα από την 25χρονη υπηρεσιακή του πορεία κατάφερε να αγκαλιάσει το σύνολο των ιδιωτικών και δημόσιων Νοσηλευτών ενώνοντάς τους στον κοινό σκοπό. Την ανάδειξη των δίκαιων αιτημάτων και την ισχυροποίηση της νοσηλευτικής κοινότητας. Με αφετηρία τη Λαμία των μαθητικών χρόνων, ανώτατες μεταπτυχιακές σπουδές και την είσοδό του στο ΕΣΥ ως νοσηλευτής στο «Ελπίς», κράτησε την υπόσχεσή του να αφοσιωθεί στους συναδέλφους του, όπου και αν υπηρετούν, στις καλές αλλά κυρίως στις δύσκολες στιγμές. Τον συναντήσαμε μεταξύ εκτάκτων μετακινήσεων για την επίλυση θεμάτων συναδέλφων του νοσηλευτών και μας μίλησε στο τέλος μίας απαιτητικής ημέρας, λέγοντάς μας «σας περιμένουμε όλους 30 Μαΐου στην Κω στο 17ο Επιστημονικό & Επαγγελματικό μας Συνέδριο!»
Ένωση Νοσηλευτών Ελλάδας ετών 20. Τι έχει επιτευχθεί αυτά τα χρόνια;
Εκκινώντας την ιστορική αναδρομή της ΕΝΕ από το έτος του ιδρυτικού νόμου 3252/2004 «Σύσταση Ένωσης Νοσηλευτών – Νοσηλευτριών Ελλάδος και άλλες διατάξεις», θα ήθελα να αναφερθώ στο γεγονός ότι προ συστάσεως της ΕΝΕ, οι νοσηλευτές δεν είχαν καμία επίσημη εκπροσώπηση διαχρονικά μέσα στο Εθνικό Σύστημα Υγείας και γενικότερα στο Υπουργείο Υγείας, με αποτέλεσμα να είναι έρμαια σφετεριστών και λοιπών τυχοδιωκτικών σωματείων – συλλόγων – συνδέσμων, οι οποίοι «έχτιζαν βιογραφικά», έκαναν δημόσιες σχέσεις στις πλάτες των Νοσηλευτών, υπονομεύοντας το επαγγελματικό και το επιστημονικό κύρος μας.
Δεν είναι τυχαίο άλλωστε, ότι ακόμα και σήμερα προσπαθούμε να διορθώσουμε οξύμωρες ανισότητες, οι οποίες αποτελούν τα κατάλοιπα των αντι-νοσηλευτικών ιδεολογιών και προκαταλήψεων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η απαράδεκτη διάκριση των κατηγοριών ΠΕ και ΤΕ Νοσηλευτών, όταν σε παγκόσμιο επίπεδο δεν υφίσταται πουθενά παρόμοιος διαχωρισμός. Παρ’ όλα αυτά, εξακολουθούμε και μετά τη σχετικά πρόσφατη ανωτατοποίηση των Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων να συντηρούμε την κατηγορία ΤΕ Νοσηλευτών και να κρατάμε «δέσμιους» το μεγαλύτερο ποσοστό υπηρετούντων Νοσηλευτών στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, αντί να έχουμε ήδη προβεί στην αυτόματη αναγνώριση των επαγγελματικών – επιστημονικών τίτλων.
Τραγελαφικό επίσης είναι το γεγονός, ότι η συντριπτική πλειοψηφία των υπηρετούντων νοσηλευτών είναι κάτοχοι μεταπτυχιακών τίτλων σπουδών, διδακτορικών διατριβών, δεύτερων πτυχίων και πλήθος άλλων εξειδικευμένων εκπαιδεύσεων, όπως είναι π.χ. οι νοσηλευτικές ειδικότητες.
Ακόμη ένα τρανταχτό παράδειγμα αποτελεί το γεγονός ότι η πλειοψηφία των υπηρετούντων νοσηλευτών (διορισμένοι πριν το 2011) στον δημόσιο τομέα εξακολουθούν να μην υπάγονται στο καθεστώς των ΒΑΕ (Βαρέα & Ανθυγιεινά) με την τραγική ειρωνεία, οι νοσηλευτές να παράγουν το ίδιο έργο, να εργάζονται στις ίδιες αντίξοες εργασιακές συνθήκες, να είναι εκτεθειμένοι σε μολυσματικά περιβάλλοντα και η συντριπτική πλειοψηφία τους να μη λαμβάνει ένσημα ΒΑΕ!
Και σε ποιο σημείο μπαίνει η παρεμβατικότητα της ΕΝΕ; Σε ποιο βαθμό έχουν αντιμετωπιστεί όσα αναφέρατε;
Με την επιθετική προσέγγισή μας, προαναφέροντας τα παραπάνω παραδείγματα, θέλω να δώσω μια εικόνα σχετικά με τη «χαοτική» κατάσταση η οποία επικρατούσε, σε σχέση με το σήμερα και την εικοσαετή παρουσία της ΕΝΕ στα νοσηλευτικά δρώμενα. Σαφώς και ακόμα δεν έχουν διορθωθεί οι προαναφερόμενες παθογένειες, αλλά υπάρχει μια σημαντική διαφορά πλέον. Η ΕΝΕ αποτελεί το σημείο αναφοράς για όλους τους νοσηλευτές. Σε κάθε Υπηρεσία Υγείας στην Ελλάδα. Αποτελεί τον νόμιμο εκπρόσωπό τους και έχει αναλάβει τις τύχες και το μέλλον της νοσηλευτικής επιστήμης, χωρίς να αφήνει κανένα περιθώριο αμφισβήτησης του έργου των νοσηλευτών. Στα είκοσι έτη λειτουργίας μας έχουμε καταφέρει να συσπειρώσουμε τους νοσηλευτές και να ορίζουμε τις εξελίξεις στον χώρο των Υπηρεσιών Υγείας, υπερασπιζόμενοι το κύρος τους επαγγέλματός μας.
Οι «μάχες» ακόμη και για τα αυτονόητα, δεν είναι εύκολες και πολλές φορές λόγω συντεχνιακών συμφερόντων και μικροπολιτικών συναντάμε εμπόδια, υπονομεύεται η επαγγελματική μας εξέλιξη και πολλά άλλα παρελκόμενα, ωστόσο δεν απογοητευόμαστε καθόλου. Αντιθέτως πεισμώνουμε ακόμη περισσότερο και συνεχίζουμε το έργο μας.
Με βήματα ουσίας και ως ρεαλιστές έχουμε καταφέρει, να αποκτήσει ο νοσηλευτής υπόσταση μέσα στο Εθνικό Σύστημα Υγείας και να είναι πλέον ένας διακριτός επιστήμονας υγείας, εκθέτοντας παράλληλα καθημερινά τις πολιτικές υγείας, οι οποίες διαχρονικά μας υπολογίζουν ως «λοιπό προσωπικό» και προσπαθούν με κάθε τρόπο να χαμηλώνουν τον επιστημονικό χαρακτήρα του επαγγέλματός μας. Ο ιδρυτικός μας Ν. 3252/2004 μας κατοχυρώνει να προασπίζουμε και να εξελίσσουμε το επάγγελμά μας.
Και το πράττουμε στο ακέραιο.
Πώς έχει διαμορφωθεί σήμερα η καθημερινότητα των νοσηλευτών;
Φτάνοντας στο σήμερα κι έχοντας ως «προίκα» τη διαχρονική υποστελέχωση του Εθνικού Συστήματος Υγείας σε Νοσηλευτές, δυστυχώς η καθημερινότητα των Νοσηλευτών είναι τραγική σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας. Τα εξαν-τλητικά ωράρια εργασίας, η χρονοβόρα διαδικασία προσλήψεων μέσω ΑΣΕΠ, το ιδιαιτέρως επιβαρυμένο εργασιακό περιβάλλον στο οποίο αντιστοιχούν «πρωτόγονες» αντιστοιχίες νοσηλευτών/ασθενών με τραγικά ποσοστά όπως 1 Νοσηλευτής προς 40 Ασθενείς, με τη συνεπικουρία ενός Βοηθού Νοσηλευτή, οι εξαιρετικά χαμηλές αμοιβές και η κάκιστη ποιότητα ζωής για τη συντριπτική πλειοψηφία των Νοσηλευτών, έχουν οδηγήσει 3.500 Νοσηλευτές στο εξωτερικό, χιλιάδες σε «σιωπηρή» εργασιακή απόσυρση, εκατοντάδες σε πρόωρες συνταξιοδοτήσεις, σε αλλαγή επαγγέλματος, σε μετατάξεις και γενικότερα σε οποιαδήποτε μορφή φυγής από το Εθνικό Σύστημα Υγείας.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα και μια «όαση» μέσα στον παραλογισμό και την «ανθρωποφαγία» του Εθνικού Συστήματος Υγείας, αποτελεί η διέξοδος προς τη Σχολική Νοσηλευτική στην οποία κατευθύνονται οι νέοι νοσηλευτές, αλλά και όσοι υπηρετούν στα νοσοκομεία, στην προσπάθειά τους να επιβιώσουν και να περισώσουν την ποιότητα της ζωής τους.
Πώς είναι η κατάσταση στη συγκεκριμένη ειδικότητα; Είναι ασφαλώς κάτι αναγκαίο για την ασφαλή λειτουργία των σχολείων.
Σαφέστατα και οι Σχολικοί Νοσηλευτές θα έπρεπε εδώ και χρόνια να αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι στις σχολικές μονάδες, αδιαπραγμάτευτα. Ωστόσο όμως, όταν ένας Νοσηλευτής αποφασίζει να παραιτηθεί μετά από είκοσι χρόνια προϋπηρεσίας και να αναζητήσει διαφορετική επαγγελματική αποκατάσταση, αποτελεί μια παταγώδη αποτυχία για το Εθνικό Σύστημα Υγείας, το οποίο αντί να παρέχει κίνητρα παραμονής, καταλήγει να «κατασπαράζει» τα παιδιά του.
Παρά τις δυσκολίες όμως, οι Νοσηλευτές συνεχίζουν το έργο τους, επιμορφώνονται διαρκώς και παρέχουν τη μέγιστη νοσηλευτική φροντίδα προς τους ασθενείς. Το υψηλό επιστημονικό επίπεδο και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά μας, ο αλτρουισμός, η αλληλεγγύη, η ενσυναίσθηση, η αυταπάρνηση και πόσα άλλα… κράτησαν όρθιο το Εθνικό Σύστημα Υγείας διαχρονικά.
Ήρθε η ώρα και το ίδιο το ΕΣΥ να σταματήσει να είναι αδηφάγο και αντι-νοσηλευτικό και παρέχει τις κατάλληλες εργασιακές συνθήκες και αμοιβές προς τους Νοσηλευτές. Κύριο πρόβλημα είναι η έλλειψη παροχής κινήτρων στους Νοσηλευτές ώστε να παραμείνουν στο ΕΣΥ, όπως προανέφερα.
Τα ευχολόγια δεν έχουν κανένα αντίκρισμα πλέον και αν συνεχιστεί η σημερινή πορεία, σε λίγα χρόνια θα έχουμε «εισαγόμενους» Νοσηλευτές, αμφιβόλου εκπαίδευσης, με ό,τι αυτό συνεπάγεται στην παροχή νοσηλευτικής φροντίδας.
Στην πανδημία οι Νοσηλευτές αποθεώθηκαν από την ελληνική κοινωνία. Είχε συνέχεια αυτό;
Πραγματικά! Οι Νοσηλευτές αφενός αποθεώθηκαν… αφού πρωτίστως εξουθενώθηκαν και βίωσαν πρωτόγνωρες κοινωνικές διακρίσεις κατά τη διάρκεια της πανδημίας, για να μιλάμε ρεαλιστικά. Ωστόσο είχαμε μια τεράστια κοινωνική αποδοχή και ευχαριστούμε από τα βάθη της καρδιάς μας όλους τους πολίτες για τη συνεχή και διαχρονική στήριξή τους.
Η συνέχεια βέβαια δεν είναι η ανάλογη, διότι ως λαός έχουμε «κοντή» μνήμη και δυστυχώς επανερχόμαστε σε
καθημερινά βίαια περιστατικά και απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε το γεγονός ότι εξακολουθούμε να είμαστε το πρώτο επάγγελμα το οποίο δέχεται τα μεγαλύτερα ποσοστά βίαιων συμπεριφορών σε παγκόσμιο επίπεδο. Ωστόσο, μεγάλο ποσοστό της κοινωνίας μάς στηρίζει και είναι πολύ σημαντικό για εμάς καθημερινά, μέσα στα ιδιαιτέρως ψυχοπιεστικά περιβάλλοντα εργασίας μας.
Ποια είναι η ευρωπαϊκή εμπειρία; Σε ποια σημεία συγκλίνουμε και σε ποια αποκλίνουμε;
Η ευρωπαϊκή, αλλά και η παγκόσμια εμπειρία είναι αποκαρδιωτική. Να σας αναφέρω απλά ότι σύμφωνα με
τα τελευταία δεδομένα του ΟΟΣΑ στην Ελλάδα έχουμε 3,4/1.000 κατοίκους σε νοσηλευτικό προσωπικό (γενικά), ενώ αν μιλήσουμε πιο εξειδικευμένα για Νοσηλευτές, έχουμε την τραγική αναλογία 1,7/1.000 κατοίκους με το μέσο όρο στην Ευρώπη να αγγίζει το 8,5/1.000!
Δεν υφίσταται σημείο σύγκλισης, ούτε σημείο απόκλισης, εδώ έχουμε ξεκάθαρα σημείο πλήρους αποκόλλησης. Διαθέτουμε ένα από τα καλύτερα συστήματα προπτυχιακής εκπαίδευσης Νοσηλευτών και έχουμε αναγάγει το
«brain drain» σε επιστήμη, καθώς παρέχουμε υψηλού επιπέδου κατάρτισης Νοσηλευτές στις Σκανδιναβικές χώρες, στην Αγγλία, στην Ελβετία κ.λπ. και επιπλέον οι Νοσηλευτές οι οποίοι «εξωθούνται» στην αναζήτηση εργασίας στο εξωτερικό, στην πλειοψηφία τους, δεν επιθυμούν εκ των υστέρων τον επαναπατρισμό τους!
Υπάρχει «κόντρα» γιατρών – νοσηλευτών;
Δεν υπάρχει καμία κόντρα. Είμαστε ομοειδή επαγγέλματα, με διαφορετικές αρμοδιότητες και ευθύνες. Σαφέστατα και στο επίκεντρό μας είναι ο ασθενής και η προστασία της Δημόσιας Υγείας και οι παράγοντες αυτοί δεν μας επιτρέπουν να έχουμε καμία «κόντρα». Ως επιστήμονες και επαγγελματίες υγείας έχουμε ορκιστεί να υπερασπιζόμαστε την ανθρώπινη ζωή και θα ήταν αντιδεολογικό το γεγονός οποιασδήποτε «κόντρας».
Συνεργαζόμαστε, μπαίνουμε όλοι στη «φωτιά» και μαζί και με τους υπόλοιπους επαγγελματίες υγείας προσφέρουμε τα μέγιστα προς όλους τους πολίτες, διεπιστημονικά και ανθρώπινα.
Θα προτρέπατε τα παιδιά σας να γίνουν Νοσηλευτές;
Η Νοσηλευτική είναι ένα επάγγελμα το οποίο σε επιλέγει ασυνείδητα. Αργούμε να το καταλάβουμε αλλά επί της ουσίας αυτό συμβαίνει, κάνοντας όλοι οι Νοσηλευτές τον εσωτερικό απολογισμό μας.
Είναι ένα ιδιαίτερο επάγγελμα, το οποίο είτε το αγαπάς με ανιδιοτέλεια και το συνεχίζεις, είτε σε απορρίπτει το ίδιο.
Προσφέρει πλήθος συναισθημάτων, ανεπανάληπτες συγκινητικές στιγμές, οι οποίες καθορίζουν τον τρόπο σκέψης και γενικότερα τη στάσης ζωής του καθενός ξεχωριστά. Είναι ένα συνεχώς εξελισσόμενο επάγγελμα, το οποίο εξασφαλίζει μια σχετικά οικονομική αποκατάσταση, ωστόσο όμως είναι ένα από τα πιο δύσκολα επαγγέλματα.
Καταλήγοντας, θα αρκεστώ να ομολογήσω ότι και να θέλω διακαώς να συνεχίζουν τα παιδιά μου να με ακολουθήσουν επαγγελματικά, όπως πιστεύω το ίδιο ισχύει και για όλους τους Νοσηλευτές.
Στο τέλος η Νοσηλευτική θα επιλέξει το κάθε νέο παιδί να την ακολουθήσει, δίνοντάς του το κατάλληλο ερέθισμα, την κατάλληλη ώρα, όπως έγινε με όλους μας.
