Γράφει η Mαρία Μαρή θεατρολόγος
[…]«Καὶ ξύπνησα. Μοῦ φάνηκεν
ὅλος σὰν πνέμα ὁ οὐρανός,
κι ἀπάντησα: «Τὴ γέννα μου,
στὰ κρύα βουνὰ τὴν κήρυξες
καὶ στὴ μεγάλη πλάση.
Ἂν εἶμ᾿ ὁ ἀλαφροΐσκιωτος,
καὶ μέσα μου ἡ ἀστροφεγγιὰ
τῆς γῆς ἔχει γελάσει,
κράξε· ἀλαφριά, ὦ πανάρχαιον
αἰώνιον πνέμα, μέσα μου
ἀκόμα εἶν᾿ ἡ ὁρμή μου·
μὲ τὴ ζωὴ ἂν μὲ μάγεψες
καὶ μὲ καλεῖς ψηλότερα,
ἐδῶ εἶναι τὸ κορμί μου!»
Ἄγγελος Σικελιανός,
Ἀλαφροΐσκιωτος (1907), Ἡ Χρυσόφρυδη
«Ο Αλαφροΐσκιωτος, μια δεισιδαιμονία της Κρήτης» σε συγγραφή και σκηνοθεσία του Θανάση Σάλτα και της Ιωάννας Μαστοράκη είναι ένα θεατρικό έργο μυστηρίου, που αναδεικνύει την μαγεία της κρητικής παράδοσης και τον γλωσσικό πλούτο της ελληνικής γλώσσας και ακολουθεί την δραματουργική εξέλιξη μιας αρχαίας τραγωδίας. Διαδραματίζεται το 1904, έτος της ανεξαρτησίας της Κρήτης και βασίζεται στον λαϊκό θρύλο για τις νεράιδες του Καρτερού.
Οι συγγραφείς και σκηνοθέτες Θανάσης Σάλτας και Ιωάννα Μαστοράκη έχουν βραβευτεί για έργα τους , ενώ το 2019 βραβεύτηκαν στο 4ο Διεθνές Φεστιβάλ Διαβαλκανικού Θεάτρου.
«Ο Αλαφροΐσκιωτος, μια δεισιδαιμονία της Κρήτης», παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 2019 σε μια συγκινητική βραδιά για την Κρήτη, στα πλαίσια του πανελλήνιου συμποσίου ποίησης και πεζογραφίας με θέμα: «Ο Ερωτόκριτος στην λογοτεχνία και στην τέχνη-Ο πολιτισμός της Κρήτης» που διοργάνωσε ο πολιτιστικός φορέας Ιδεόπνοον και οι Πνοές Λόγου και Τέχνης με την στήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και τη συνεργασία του Ναυτικού Μουσείου Κρήτης και του Ιστορικού Μουσείου.
Το έργο
Μελετώντας διεξοδικά την κρητική παράδοση και την κρητική διάλεκτο το πετυχημένο αυτό δίδυμο Ιωάννα Μαστοράκη και Θανάσης Σάλτας δημιούργησαν ένα θεατρικό έργο βασισμένο στον λαϊκό θρύλο του Καρτερού της Κρήτης, για την περίφημη νεραϊδοσπηλιά των Αστρακών, όπου ζούσαν οι νεράιδες της Κρήτης.
Αλαφροΐσκιωτος αυτός που μπορεί να βλέπει ξωτικά, νεράιδες και φαντάσματα. Ο Μανολιός βλέπει θεριά και αυτό είναι θεόσταλτο. Ωστόσο ο παππάς της περιοχής λέει ότι εξαιτίας του πέτρωσε το λιβάνι στην εκκλησία. «Διάολε τσαπολημάρες σου!», χτίζεται γύρω από εκείνον ένας σκοτεινός μύθος και δεισιδαιμονία, όπως για κάθε πρωτοπόρο πνεύμα.
Ο Μανολιός είναι χλωμός και δέχεται τις στοργικές περιποιήσεις και θωπείες της αδελφής του, της Καλλίστης. Δεν τον θέλει η μάνα του και ο παππάς τον θεωρεί δαιμονισμένο. Οι γυναίκες του σπιτιού όμως δεν θέλουν να χάσουν τον άνδρα της οικογένειας. Ο παππάς τους λέει ότι τα πάντα μπορούν να νικήσουν με τη δύναμη της πίστης. Τους φέρνει καλούδια από το μοναστήρι για να βγάλουν τον Χειμώνα, αφού ο κουζουλός ο Μανολιός δεν θα δουλέψει.
Ο παππάς προτείνει διάφορες τεχνικές για την παραφορά του Μανολιού, όπως να δώσουν τρεις μπλούζες του καθένα, να αγιαστούν στην εκκλησία, να περαστούν από 40 κύματα και επίσης ζητά από τη μάνα να κλείσει την κόρη της στο μοναστήρι «Παρ’ τη μακριά ν’ αγιάσει!». Η μάνα σπαράζει: « το φεγγάρι αν υπάρχει ν’ αγρυπνά τον πόνο σου τα βράδια.» « Έφυγες και μου ράγισε την ψυχή ο μισεμός σου». Πολλές οι προσπάθειες να χωρίσουν τα αδέλφια.
Ο παππάς μέσα στην κακοκαιρία περνά και φέρνει κακά μαντάτα: ότι το μοναστήρι που βρισκόταν η κόρη κάηκε. Η μάνα δεν ήθελε να το μάθει ο Μανολιός. Ένα μαντήλι όμως προδίδει την ύπαρξη της Καλλίστης. Η μάνα θέλει να παντρέψει τον Μανολιό. Πριν πάει στην εκκλησία όμως θα πρέπει να κοινωνήσει.
Εδώ μια νεραιδομουσική οδηγεί τη μάνα να εξιστορήσει την κόρη ότι η ίδια ήταν νεράιδα και αγάπησε έναν θνητό. Γι’ αυτό να μην βγαίνει τα βράδια. Με την αγάπη του θνητού έχασε την νεραιδοσύνη της.
Ο Μανολιός και η Καλλίστη συναντιούνται και εκείνη του δίνει το αθάνατο νερό που πίνουν οι νεράιδες. Ομολογούν την αγάπη τους και απενοχοποιείται ο έρωτάς τους, γιατί δεν είναι αδέλφια από την ίδια μάνα και γι΄αυτό ήθελαν να τους χωρίσουν βλέποντας την τρυφερή τους σχέση. Ο έρωτας όμως δεν κυριεύεται, δεν τιθασεύεται.
Καθώς στο φως του φεγγαριού λούζεται η Καλλίστη ο παππάς προσπαθεί να τη βιάσει. Το κακό ενδύεται πολλές όψεις για να αμαυρώσει το καλό.
Ο Μανολιός πιάνει τον διαολόπαππα και τον καθυβρίζει « Φαρισαίε, ψωματάρη!» Το βλέμμα του παππά τα λέει όλα. Ο Μανολιός ενημερώνει τη μάνα τους « Μάνα, ο παπάς εμαγάρισε την Καλλίστη μας!» Ο Μανολιός πια τολμά να πει ότι « Εγώ ειμί το φως της αληθείας!». Αυτός ο αλαφροΐσκιωτος βλέπει με καθαρό βλέμμα, όπως όλοι οι μεγάλοι προφήτες και διανοητές.
Η παράσταση
Πρόκειται για ένα λυρικό ποιητικό έργο, εμπνευσμένο από την κρητική παράδοση, μια σύγχρονη μετεγγραφή με ωραίο λόγο. Διασώζεται η παράδοση και μεταφέρεται στη σύγχρονη εποχή.
Θυμίζει Ερωτόκριτο, Ερωφίλη και άλλα κείμενα της κρητική παράδοσης.
Το σκηνικό ένα σπίτι στο χωριό. Εξαιρετική κίνηση και η ερμηνεία της μάνας (Ιωάννα Μαστοράκη) με τη φροντίδα του σπιτιού, με την ευσέβεια της μεγάλης γυναίκας, με τον φόβο και την αυστηρότητα της ευσεβούς κρητικιάς. Ένας κομβικός ρόλος που διαπερνά όλο το έργο. Κάθε κίνηση μελετημένη. Ο παππάς (Χρήστος Γεωργίου ) έχει ακριβώς τη μορφή του διαολόπαππα. Ένας πραγματικός κρητικός Ταρτούφος. Η Καλλίστη, η αδελφή (Σάρα Τερζή), μια πραγματική νεράιδα με ενάερη κίνηση και ωραίο χορό. Ένα αιθέριο ρομαντικό πλάσμα.
Αποκάλυψη, ο αλαφροΐσκιωτος (Θανάσης Σάλτας) με εξαιρετική κίνηση. Ο χορός του, το βλέμμα, που βλέπει και αντιλαμβάνεται πέρα από την στυγνή και στείρα πραγματικότητα, η ευαισθησία του και αυθεντικότητά του! Ο Θανάσης Σάλτας όχι μόνο γράφει εξαιρετικούς στίχους και συγγράφει μαγικά, αλλά υποδύεται με επιτυχία τον κουζουλό κρητίκαρο .
Όλος ο συντονισμός της παράστασης έχει φροντιστεί από την Ιωάννα Μαστοράκη και τον Θανάση Σάλτα
Δυνατό σημείο της παράστασης, η μουσική. Διάφορα μουσικά θέματα επιλεγμένα από τους σκηνοθέτες αλλά και δύο πρωτότυπα τραγούδια, και τα δυο σε στίχους Θανάση Σάλτα. Το πρώτο «Αλαφροΐσκιωτος» σε μουσική της Αρετής Κοκκίνου, που ερμηνεύει η Θέλμα Καραγιάννη και το δεύτερο «Κόρη του πρωινού» σε μουσική Λίνου Κόκοτου , που ερμηνεύει ο Νίκος Ανδρουλάκης.
Μια επιβίωση των δοξασιών, των παραδόσεων , των παραδοσιακών παραμυθιών στην σύγχρονη εποχή, ένα εγχείρημα που δημιούργησε το κατάλληλο κλίμα, σασπένς και παρέσυρε τους θεατές μέσα σε μιαν ατμόσφαιρα αγωνίας και φόβου.
Ταυτότητα παράστασης
Συγγραφείς: Θανάσης Σάλτας, Ιωάννα Μαστοράκη
Στίχοι τραγουδιών: Θανάσης Σάλτας
Σκηνοθεσία – φωτισμοί: Θανάσης Σάλτας, Ιωάννα Μαστοράκη
Κουστούμια – Σκηνικά: Θίασος Πορεία
Μουσική επιμέλεια: Θανάσης Σάλτας, Ιωάννα Μαστοράκη
Παραγωγή: Θίασος Πορεία
Ερμηνεύουν: (αλφαβητικά)
Χρήστος Γεωργίου,
Ιωάννα Μαστοράκη,
Θανάσης Σάλτας, Σάρα Τερζή.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΤΩΝ ΤΡΑΓΟΥΔΙΩΝ
ΤΗΣ ΘΕΑΤΡΙΚΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ:
Αλαφροΐσκιωτος
Μουσική: Αρετή Κοκκίνου
Στίχοι: Θανάσης Σάλτας
Ερμηνεία: Θέλμα Καραγιάννη
Κόρη του πρωϊνού
Μουσική: Λίνος Κόκοτος
Στίχοι: Θανάσης Σάλτας
Ερμηνεία: Νίκος Ανδρουλάκης
Μπορείτε να ακούσετε
τα τραγούδι Αλαφροΐσκιωτος στον παρακάτω σύνδεσμο:
Μπορείτε να ακούσετε το τραγούδι Κόρη του πρωϊνού στον παρακάτω σύνδεσμο:
Τοποθεσία: Θέατρο Λύχνος
τέχνης & πολιτισμού
Διεύθυνση: Χαλκιδικής 83 &
Ιερά οδός 59, 11855 Γκάζι
(πλησίον Μετρό Κεραμεικού)
Ημέρα και Ώρα Παράστασης:
Κάθε Κυριακή στις 20:00
Τηλέφωνα κρατήσεων:
Θέατρο Λύχνος / Θίασος Πορεία 211 0121686 / 6946309618
Διάρκεια Παράστασης:
120 λεπτά με διάλειμμα
